W wystąpieniu skierowanym do uczestników konferencji „Jak instrumenty dłużne i usługi doradcze mogą przyspieszyć sprawiedliwą transformację” w Katowicach wiceprezes EBI zaznaczyła, że gdy Unia Europejska definiowała zasady Zielonego Ładu, czyli planu osiągnięcia neutralności klimatycznej Europy do 2050 r., nie spodziewano się, że te zmiany trzeba będzie jeszcze przyspieszyć.

„Wojna w Ukrainie pokazała, że surowce energetyczne mogą być użyte jako broń strategiczna. Dziś wszyscy zdajemy sobie z tego sprawę i wszyscy się zgadzamy, że transformacja energetyczna jest kluczowa, by uniezależnić się od paliw z Rosji. Jednocześnie zdajemy sobie sprawę, że aby transformacja zakończyła się sukcesem, musi być ona sprawiedliwa” – wskazała Czerwińska.

Przypomniała, że jednym z elementów, które mogą w tym pomóc, jest Mechanizm Sprawiedliwej Transformacji, który składa się z trzech filarów: ze środków bezzwrotnych, ze środków zwrotnych oraz łączonych w ramach Invest EU oraz instrumentu pożyczkowego dla sektora publicznego.

Wiceprezes EBI zaznaczyła, że przejście do gospodarki o zerowej emisji netto do 2050 r. wiąże się z poważnymi wyzwaniami społeczno-ekonomicznymi dla regionów, które są w dużym stopniu uzależnione od przemysłu wysokoemisyjnego; w Polsce takich regionów jest kilka. Podkreśliła, że prawdopodobieństwo utraty miejsc pracy, niższego regionalnego PKB, wymaga szeroko zakrojonej strategii, która sprawi, że transformacja będzie możliwa i sprawiedliwa dla wszystkich.

„Odejście od paliw kopalnych będzie wiązało się z kosztami, które nie zawsze są równomiernie rozłożone, dlatego nadrzędnym celem sprawiedliwej transformacji jest wsparcie tych regionów i społeczności, które do tej pory opierały się na wydobyciu węgla i przemyśle zanieczyszczającym środowisko” – wyjaśniła Czerwińska.

Uściśliła, że Mechanizm Sprawiedliwej Transformacji ma za zadanie wyrównywanie szans i możliwości tak, by nikt nie pozostał w tyle - wobec odejścia od węgla i wysokoemisyjnej energii oraz produkcji przemysłowej

„Transformacja energetyczna, znalezienie nowych źródeł produkcji ciepła i energii elektrycznej, zmiana środowiskowa, rewitalizacja terenów pokopalnianych, przemiany społeczno-gospodarcze - regiony muszą przyciągnąć nowych pracodawców, aby zrekompensować utratę miejsc pracy wartości dodanej i dochodów podatkowych, a pracownicy z sektorów zamykanych muszą znaleźć pracę gdzie indziej, czyli muszą się przekwalifikować” – wymieniła cele finansowane przez MST Czerwińska.

Podkreśliła, że EBI jest często nazywany bankiem klimatu Unii Europejskiej: w ub. roku 58 proc. jego finansowania trafiło na projekty wspierające ratowanie klimatu i zieloną transformację; w Polsce ten współczynnik wzrósł z 42 proc. do 49 proc. całkowitego finansowania w zeszłym roku.

„To zielone finansowanie nie tylko działa na rzecz klimatu. Obecnie równie ważne jest bezpieczeństwo - i właśnie zielona transformacja pomaga nam uniezależnić się od toksycznych paliw i przemysłu wysokoemisyjnego” – wybiła wiceprezes EBI.

Wiceminister klimatu Adam Guibourgé-Czetwertyński i poseł do Parlamentu Europejskiego Jerzy Buzek w swoich wystąpieniach nawiązywali m.in. do szczytu klimatycznego COP24, który odbywał się w 2018 r. w Katowicach, a na którym wybrzmiał polski postulat, aby stworzyć instrumenty sprzyjające sprawiedliwości procesu transformacji energetycznej.

Guibourgé-Czetwertyński zaznaczył też, że w ciągu ostatniego roku od brutalnej napaści Rosji na Ukrainę w ministerstwie klimatu i środowiska uruchomiono refleksję nad polską ścieżką transformacji, której jednym z obecnych punktów jest dalsza minimalizacja roli gazu jako paliwa przejściowego i przyspieszenie inwestycji w zeroemisyjne źródła energii jądrowej i odnawialnej.

„To wymaga uruchomienia gigantycznych środków i inwestycji, ale mamy z jednej strony środki unijne i mamy też programy krajowe. Sprawdzając, jakich kwot mniej więcej potrzebujemy, zidentyfikowaliśmy wszystkie istniejące programy wsparcia i udało nam się ustalić, że mniej więcej dla 90 proc. potrzebnych inwestycji mamy zapewnione wsparcie do 2030 r.” – wskazał wiceszef MKiŚ.

Specjaliści EBi przedstawili na konferencji – współorganizowanej przez samorząd woj. śląskiego - ofertę produktów zwrotnych w ramach drugiego i trzeciego filaru MST i omówili instrumenty doradcze w ramach InvestEU Advisory HUB, JASPERS, Target oraz Platformy Sprawiedliwej Transformacji.

Dyrektor Biura EBI w Polsce Grzegorz Rabsztyn wskazał m.in., że podstawowym standardowym instrumentem finansowania Banku są niskooprocentowane, długoterminowe pożyczki. EBI jako instytucja Unii Europejskiej pozyskuje bardzo tanio środki na rynkach kapitałowych i jako instytucja nienastawiona na zysk przekazuje je do samorządów i przedsiębiorców na realizację projektów wpisujących się priorytety, w tym m.in. w Mechanizm Sprawiedliwej Transformacji.(PAP)

autor: Mateusz Babak

mtb/ drag/