„Początkowo palma wileńska była papierowa, tak jak na Podlasiu, czy Grodzieńszczyźnie. Potem zaczęto dokładać do niej suszone kwiatki, które z czasem zastąpiły w pełni papierowe” – powiedziała PAP Grażyna Gołubowska z Samorządu Rejonu Wileńskiego.

Początki tradycji wicia palmy w miejscowościach podwileńskich nie zostały ustalone. Najstarsze źródła ikonograficzne są nieliczne. W 1847 roku powstał obraz Kanuta Rusieckiego "Litwinka z palmami", a polski etnograf Oskar Kolberg w połowie XIX wieku pisał o palmach miejskich z papierowych kwiatków i o palmach wiejskich z mchu, wierzby, zbóż i innych roślin.

„Dzisiaj rozróżniamy kilka rodzajów palmy wileńskiej, podstawowe to płaska w formie serduszek, różczkowa, czyli bardzo cieniutka i tzw. ruszczycówka – wałeczek uwity z kwiatów we wzory, którą rozreklamował na początki XX wieku Ferdynand Ruszczyc” – mówi Gołubowska.

Tradycyjna palma ma około 30 centymetrów długości, „po poświęceniu w Niedzielę Palmową wkładano ją za święte obrazy wiszące na honorowym miejscu pokoju”. Dzisiaj wyplatane są też małe 15-centymetrowe palemki, ale także kilkumetrowe. Na 100-lecie niepodległości Litwy w 2018 roku uwito palmę wysokości 2 metrów i 60 centymetrów. Wysokość rekordowej palmy wynosiła 6 metrów. Zużyto na nią tyle kwiatów, ziół i innego surowca, że można by było z niego zrobić blisko 1000 palm średniej, półmetrowej wielkości.

Palma wileńska była kilkakrotnie prezentowana na Międzynarodowych Targach „Zielony Tydzień” w Berlinie oraz na światowej wystawie Expo 2015 w Mediolanie. W 2013 roku ówczesna prezydent Litwy Dalia Grybauskaite sprezentowała palmę papieżowi Franciszkowi z okazji inauguracji jego pontyfikatu, a wileńska palmiarka Agata Granicka zawiozła palmę na grób św. Jana Pawła II.

W 2019 roku wileńska palma została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego Litwy, a od kilku lat są czynione starania, by wpisać tradycję wicia palmy wileńskiej na listę UNESCO.

Od dwóch lat palma jest znakiem promocyjnym rejonu wileńskiego, na terenie którego powstała tradycja i jest kultywowana. „Cieszymy się, że w naszym logo jest stylizowana palma, znak bardzo charakterystyczny i rozpoznawalny nie tylko w Litwie, ale też na świecie” – mówi Gołubowska.

Samorząd Rejonu Wileńskiego przygotował również bogatą wystawę muzealną o palmie wileńskiej, o tradycji jej wicia, o palmie w sztuce i literaturze, o znaczeniu religijnym palmy. Wystawa była już prezentowana w wielu miejscowościach Litwy, w ubiegłym roku została pokazana też m.in. w Częstochowie, a obecnie można ją obejrzeć w Solecznikach.

Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)

aki/ ap/