Nowela zmienia zasady organizowania i przeprowadzania referendum lokalnego. Zakłada m.in. obniżenie progu ważności referendum z 30 na 15 proc. uprawnionych do głosowania. W przypadku referendum o odwołanie władz wykonawczych pochodzących z wyborów bezpośrednich np. prezydenta miasta lub burmistrza, byłoby ono ważne, jeśli liczba wyborców, którzy wzięli w nim udział, stanowiła przynajmniej 3/5 liczby głosów oddanych w wyborach na odwoływany organ.

Frankiewicz, sprawozdawca połączonych komisji samorządu terytorialnego i administracji państwowej oraz praw człowieka, praworządności i petycji, podkreślił w środę podczas debaty w Senacie nad nowelizacją ustawy o referendum lokalnym, że jest to akt prawny bardzo złej jakości. "Ta ustawa wprowadzi dużo więcej złego niż dobrego" - ocenił.

Wymieniając zastrzeżenia senackich legislatorów do dokumentu podkreślił, że nowela proponuje np. skreślenie obecnego przepisu, że pod rozstrzygnięcia referendalne mogą być poddawane tylko sprawy istotne. Jak zaznaczył, po wejściu noweli życie pod referenda będą mogły być poddawane także sprawy nieistotne. W przypadku referendum o odwołanie organu władzy - i tylko takim - nie będzie konieczne zebranie w terminie podpisów.

Według Frankiewicza, obniżenie progów ważności referendów do poziomu 3/5 liczby głosów oddanych w wyborach na odwoływany organ będzie oznaczać, że może wystarczyć 6 proc. uprawionych, aby odwołać organ samorządowy. "Myślę, że skutkiem wprowadzenia tych zmian będzie zaniechanie niepopularnych decyzji w gminach, które są czasem konieczne" - powiedział senator KO.

Jego zdaniem, proponowane zmiany mogą prowadzić do paraliżu jednostek samorządu terytorialnego, bo będzie można właściwie permanentnie organizować referenda w sprawie odwołania władz.

Frankiewicz podkreślił, że skrajnie krytycznie opinie wobec ustawy wyrazili przedstawiciele wszystkich związków samorządowych, tak jak Związek Powiatów Polskich, Unia Metropolii i inne. "Poseł Paweł Kukiz wziął sobie tę sprawę na sztandar, a przy okazji zamierza zdemolować państwo" - oświadczył senator.

Jak dodał, w wyniku tych wszystkich krytycznych uwag, komisje opowiedziały się za odrzuceniem tej nowelizacji i to rekomendują Senatowi.

Projekt nowelizacji ustawy o referendum lokalnym autorstwa posłów Kukiz'15 został złożony w Sejmie - wraz z podpisami posłów PiS - 29 października 2021 r. 9 marca br. nowelizacja została uchwalona przez Sejm. Głosowanie nad nowelizacją w Senacie - w czwartek.

Nowelizacja rozszerza katalog spraw, które mogą być przedmiotem referendum lokalnego: dodano sprawy inne niż istotne, dotyczące społecznych, gospodarczych lub kulturowych więzi łączących wspólnotę samorządową.

Wprowadzono regułę, zgodnie z którą referendum będzie można przeprowadzać dwa razy w czasie trwania kadencji. Zgodnie z jedną z przyjętych poprawek, referendum można przeprowadzać po raz pierwszy – nie wcześniej niż na 18 miesięcy i nie później niż na 24 miesiące od początku kadencji tego organu; po raz drugi – nie wcześniej niż na 12 miesięcy i nie później niż na 6 miesięcy przed upływem kadencji tego organu.

Ograniczenie to nie będzie miało zastosowania do referendum ws. odwołania organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego oraz ws. odwołania wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Nowela zmniejsza o połowę liczbę obywateli niezbędnych do zainicjowania referendum. W przypadku gmin i powiatów będzie to 5 proc., a nie 10 proc. uprawnionych do głosowania mieszkańców; w przypadku województw - 2,5 proc. a nie 5 proc.

Nowe przepisy gwarantują inicjatorom referendum 6 miesięcznego terminu - a nie jak dotychczas 60 dni - na zebranie podpisów mieszkańców popierających referendum.

Nowelizacja wydłuża też termin na zaskarżenie do sądu administracyjnego uchwały organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego odrzucającej wniosek mieszkańców w sprawie przeprowadzenia referendum. Wydłuża także terminy: na usunięcie braków formalnych wniosku o referendum; na złożenie do sądu administracyjnego skargi na postanowienie komisarza wyborczego odrzucającego wniosek o przeprowadzenie referendum; na wniesienie skargi kasacyjnej.

Stwarza również możliwość utrwalania pracy komisji wyborczej za pomocą aparatów fotograficznych oraz kamer oraz zwiększa do trzech liczbę mężów zaufania wyznaczanych do pracy w komisji wyborczej.(PAP)

autor: Piotr Śmiłowicz

pś/ par/