Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji, Komisja Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej oraz Komisja Ustawodawcza na wspólnym posiedzeniu rozpatrzyły nowelizację ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.

Wiceminister rodziny, pełnomocniczka rządu ds. równego traktowania Anna Schmidt podkreśliła, że nowela zawiera długo oczekiwane zmiany, a ich zakres jest bardzo szeroki. Wskazywała, że regulacja ma na celu zwiększenie podmiotowości ofiar przemocy i opieki nad nimi, usprawnienie działań służb i skuteczną penalizację działań sprawców.

Senator KO Magdalena Kochan zwróciła uwagę, że nowelizacja ustawy przewiduje bardzo wiele korzystnych zmian i wypełnia luki, na jakie wskazywały środowiska udzielające pomocy ofiarom przemocy. Zaznaczyła jednocześnie, że na etapie prac w Sejmie do projektu wprowadzono przepis uchylający jeden z artykułów specustawy covidowej, który dotyczy orzeczeń o niepełnosprawności.

Zgodnie z art. 15 h specustawy covidowej z 2 marca 2020 r. orzeczenie o niepełnosprawności albo o stopniu niepełnosprawności, którego ważność upłynęła w terminie do 90 dni przed dniem wejścia w życie ustawy pod warunkiem złożenia w tym terminie kolejnego wniosku o wydanie orzeczenia albo upływa w terminie od dnia wejścia w życie ustawy – zachowuje ważność do upływu 60. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, jednak nie dłużej niż do dnia wydania nowego orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności.

Obecnie cały czas obowiązuje stan zagrożenia epidemicznego w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2.

Konsekwencją regulacji wprowadzonej do nowelizacji przepisów o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie będzie konieczność złożenia przez osoby, których ważność orzeczeń o niepełnosprawności albo o stopniu niepełnosprawności została przedłużona, wniosków o wydanie nowego orzeczenia w celu zachowania prawa do ulg i uprawnień.

Zastępca rzecznika praw obywatelskich Stanisław Trociuk wskazywał, że osoby, które nie złożą wniosków, stracą 1 czerwca 2023 r. prawo do świadczeń opiekuńczych, kart parkingowych i do świadczeń na podstawie przepisów o pomocy społecznej.

"Nikt przytomny, powiem wprost, nie będzie szukał tych rozwiązań w ustawie zmieniającej ustawę o przeciwdziałaniu przemocy domowej. Czemu to państwo robicie? To jest niezgodne z zasadami legislacji i będę wnioskować o usunięcie tych zapisów" – powiedziała senator Magdalena Kochan.

Senator Ryszard Majer (PiS) złożył poprawki wprowadzające przepisy przejściowe do rozwiązań dotyczących orzeczeń o niepełnosprawności, które – jak mówił – "dadzą czas na uzupełnienie tych kwestii z resortem rodziny".

Wiceminister rodziny, pełnomocnik rządu do spraw osób niepełnosprawnych Paweł Wdówik tłumaczył, że ważniejsza jest tu potrzeba wdrożenia tych przepisów i poparł poprawkę senatora Majera.

"W ustawie covidowej (...) wprowadziliśmy daleko idące rozwiązania ostrożnościowe, zabezpieczające osoby z niepełnosprawnościami, wprowadziliśmy automatyzm przedłużania orzeczeń po to, żeby ci ludzie pod jakimkolwiek pozorem nie musieli narażać się na kontakt z instytucjami. W tej chwili to rozwiązanie już niczemu nie służy, a powoduje gwałtowny przyrost liczby osób z niepełnosprawnościami" – powiedział Wdówik.

Jak dodał, poprawka senatora Majera "rozwiewa wątpliwości, które już widzieliśmy, że zaczynają się pojawiać".

"Ta poprawka jest doprecyzowująca i będę ogromnie zobowiązany za wybaczenie tych kwestii dotyczących procedowania i legislacji i przyjęcie tych zaproponowanych przez nas zapisów" – powiedział Wdówik.

Komisja w głosowaniu poparła jednak dalej idącą poprawkę senator Kochan o wykreśleniu w całości tego zapisu. Zmiany zaproponowane przez senatora Majera stały się zatem bezprzedmiotowe.

Komisja pozytywnie zaopiniowała także poprawki zgłoszone przez senackie biuro legislacyjne.

Nad nowelizacją Senat będzie jeszcze debatował na posiedzeniu plenarnym.

Przygotowana przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej nowelizacja zakłada zmianę określenia "przemoc w rodzinie" na "przemoc domową".

Regulacja zakłada też uwzględnienie w przepisach przemocy ekonomicznej i cyberprzemocy.

Ponadto nowela rozszerza krąg osób objętych ochroną na niezamieszkujących razem byłych partnerów oraz dzieci będące świadkami przemocy domowej. Z kolei, jako "osobę stosującą przemoc domową" należy rozumieć zarówno osobę stosującą przemoc domową, jak i osobę, co do której istnieje podejrzenie, że taką przemoc stosuje.

Ustawa przewiduje także zmiany w procedurze niebieskiej karty. Wprowadzono np. przepis obligujący grupę diagnostyczno-pomocową do monitorowania sytuacji osób lub rodzin dotkniętych przemocą domową, a także zagrożonych jej wystąpieniem, w tym również po zakończeniu procedury niebieskie karty. Dodano również przepis umożliwiający pracę grupy diagnostyczno-pomocowej za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej.

Nowelizacja ma też na celu rozwój oddziaływań skierowanych do osób stosujących przemoc. Projekt zakłada wprowadzenie przepisów dotyczących nowej formy wsparcia, czyli programów psychologiczno-terapeutycznych dla osób stosujących przemoc domową. Przewiduje też wprowadzenie przepisów umożliwiających złożenie zawiadomienia o popełnieniu wykroczenia przez osobę stosującą przemoc domową, w przypadku uporczywego uchylania się osoby stosującej przemoc domową od udziału w programach korekcyjno-edukacyjnych lub psychologiczno-terapeutycznych.

Regulacja doprecyzowuje również przepisy w zakresie kwalifikacji osób kierujących specjalistycznymi ośrodkami wsparcia dla osób doznających przemocy domowej.

Umożliwiono uznanie dotychczasowego doświadczenia zawodowego – wskazano, że osoby te muszą mieć co najmniej trzy lata stażu pracy w pomocy społecznej lub w placówkach realizujących zadania na rzecz przeciwdziałania przemocy oraz specjalizację z zakresu organizacji pomocy społecznej.

Ustanowiony zostanie również standard podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla osób doznających przemocy domowej.(PAP)

Autorka: Karolina Kropiwiec

kkr/ joz/