"Organ ten musi jednak odmówić wykonania tego Europejskiego Nakazu Aresztowania, jeżeli uzna, że istnieją systemowe lub ogólne uchybienia mające wpływ na system sądowniczy tego państwa członkowskiego oraz, że sąd powołany do osądzenia osoby za którą został wydany ENA nie ma takiej jurysdykcji" - dodał Trybunał.

Były szef katalońskiego rządu regionalnego Carles Puigdemont, podobnie jak dwójka byłych członków jego gabinetu, opuścił w 2017 r. Hiszpanię i udał się do Belgii w obawie przed aresztowaniem za organizację nielegalnego referendum niepodległościowego. Ucieczka separatystów miała miejsce krótko po regionalnym plebiscycie przeprowadzonym 1 października 2017 r. Od tego czasu Hiszpania stara się o ich ekstradycję, którą belgijskie sądy skutecznie blokują.

"Przestrzeganie zasad wzajemnego zaufania i wzajemnego uznawania między państwami członkowskimi, to kamienie węgielne systemu współpracy sądowej w zakresie ENA. (...) Fundamentalne znaczenie ma również podstawowe prawo do rzetelnego procesu sądowego. Prawo to gwarantuje ochronę wszystkich praw, które jednostki wywodzą z prawa UE oraz wspólnych wartości państw członkowskich" - zaznaczył TSUE w wyroku.

"Sądowy organ wykonawczy nie ma uprawnień do odmowy wykonania ENA w oparciu o podstawę prawną, która wynika wyłącznie z prawa państwa członkowskiego wykonującego nakaz. Gdyby tak było, to decyzja ramowa (ws. ENA) nie byłaby stosowana jednolicie, a państwa członkowskie miałyby swobodę zakresu jej obowiązywania. Ewentualna decyzja o odmowie wykonania ENA musi zostać podjęta po odpowiedniej ocenie i musi mieć charakter wyjątkowy" - dodał Trybunał.

Zatem, jeżeli osoba, której dotyczy wniosek, twierdzi, że jej przekazanie państwu członkowskiemu, które wydało ENA, narazi ją na naruszenie prawa podstawowego do rzetelnego procesu sądowego, to organ sądowy (w niniejszej sprawie sądy belgijskie) muszą ocenić zasadność tego zarzutu w kontekście dwuetapowego postępowania ustanowionego w orzecznictwie Trybunału.

Organ powołany do wykonania ENA musi zbadać, czy "istnieje realne ryzyko naruszenia tego prawa ze względu na systemowe lub ogólne braki w działaniu systemu sądownictwa państwa członkowskiego wydającego nakaz aresztowania lub uchybienia mające wpływ na ochronę sądową obiektywnie możliwej do zidentyfikowania grupy osób, do której dana osoba należy".

Po drugie, "w stosownych przypadkach, konkretnie i dokładnie, czy w świetle sytuacji osobistej tej osoby, istnieją poważne podstawy, aby sądzić, że będzie ona narażona na takie ryzyko".

Wiceminister sprawiedliwości RP, Sebastian Kaleta, komentując wyrok TSUE napisał na Twitterze: "TSUE uznał, że sądy państw członkowskich nie mogą abstrakcyjnie oceniać stanu praworządności oraz oceniać status sądów. Mogą odmówić jedynie na podstawie konkretnych dowodów w sprawie".

Z Brukseli Artur Ciechanowicz (PAP)

asc/ tebe/