Uroczysty pochówek z honorami państwowymi i wojskowymi poprzedziła msza święta w kościele pw. św. Anny w Jewiu (Vievis) z udziałem przedstawi władz Polski i Litwy, żołnierzy z obu krajów, lokalnej społeczności.`

„Odrodzone państwa były efektem wysiłku patriotycznego swoich żołnierzy i obywateli oraz determinacji i silnej tożsamości narodowej” – wskazał w nadesłanym liście sekretarz stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej Wojciech Skurkiewicz. Podkreślił on, że „znaki pamięci toczonych wówczas walk stanowią groby wojenne, w których spoczywają obok siebie żołnierze nierzadko walczący wówczas po przeciwnych stronach frontów”.

Ambasador Polski na Litwie Urszula Doroszewska podczas uroczystości oceniła, że „zbrojny konflikt polsko-litewski sprzed 100 lat to temat bolesny dla obu narodów, jednak coraz częściej potrafimy o nim rozmawiać bez złych emocji i uprzedzeń”.

Z kolei mer miasta Elektreny, Kestutis Vaitukaitis powiedział, że „to bardzo smutne, ale nawet po stuleciu od zakończenia walk o niepodległość wciąż mamy zapomniane miejsca pochówku żołnierzy, opuszczone groby bohaterów". "Cieszę się, że wspólnie udało nam się zrealizować niezwykle ważną misję i naprawić ten historyczny błąd” – dodał.

W lipcu 1920 r. przy stacji kolejowej Zawiasy, 30 km na północny zachód od Wilna, odbyła się jedna z ostatnich potyczek w czasie konfliktu polsko-litewskiego 1919–1920 roku. Polegli żołnierze polscy i litewscy zostali pochowani we wspólnej mogile, przy szlaku kolejowym Wilno-Kowno. Po nawiązaniu stosunków dyplomatycznych pomiędzy Polską a Litwą w 1938 roku wzniesione zostało betonowe upamiętnienie wraz z krzyżem, które jednak z biegiem lat uległo zatarciu.

W wrześniu 2022 r. zespół Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN odnalazł tu szczątki 14 osób: polskich i litewskich żołnierzy. Odnaleziono przy nich m.in. elementy wyposażenia i umundurowania wojskowego, w tym guziki mundurowe, puszkę przeciwgazową, przedmioty o charakterze militarnym oraz rzeczy osobiste.

Krzysztof Szwagrzyk, wiceprezes IPN w rozmowie z dziennikarzami przekazał, że „nie możemy jeszcze przywołać imion i nazwisk” osób, które zostały tu pochowane, że będzie to jeszcze ustalane.

Odnalezienie szczątków żołnierzy, w ocenie Szwagrzyka, „to wielkie wydarzenie dla nas, Polaków, ale także i dla Litwinów". Wiceprezes IPN zapewnił, że nadal będą prowadzone działania poszukiwawcze na Litwie, Wileńszczyźnie „do momentu, aż odnajdziemy wszystkich tych, dla których naszą misję wykonujemy”.

Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)

aki/ mal/