"Unia Europejska pragnie mieć pozytywne i stabilne relacje z Wielką Brytanią. UE i Wielka Brytania są partnerami, którzy stoją przed tymi samymi globalnymi wyzwaniami, w których konieczne jest utrzymanie praworządności. Relacje te muszą zatem opierać się na pełnym poszanowaniu prawnie wiążących zobowiązań, które podjęliśmy wobec siebie – zobowiązań opartych na realizacji Umowy o wystąpieniu oraz Umowy o handlu i współpracy, które obie strony wynegocjowały, uzgodniły i ratyfikowały" - oświadczył wiceprzewodniczący Komisji.

Zaznaczył, że protokół północnoirlandzki, stanowiący integralną część Umowy o wystąpieniu, chroni porozumienie wielkopiątkowe z 1998 roku we wszystkich jego wymiarach.

"Po niezliczonych godzinach intensywnych, szczegółowych negocjacji, było to jedyne rozwiązanie, jakie mogliśmy wspólnie znaleźć, aby chronić ciężko wypracowane zdobycze procesu pokojowego w Irlandii Północnej, jednocześnie stawiając czoła wyzwaniom stworzonym przez brexit i rodzaj wystąpienia z UE wybrany przez rząd Wielkiej Brytanii" - podkreślił Szefczovicz.

"Z dużym zaniepokojeniem odnotowujemy dzisiejszą decyzję rządu Wielkiej Brytanii o przedłożeniu przepisów niestosujących podstawowych elementów Protokołu. Jednostronne działania szkodzą wzajemnemu zaufaniu. Komisja oceni teraz brytyjski projekt przepisów. Jako pierwszy krok Komisja rozważy kontynuowanie postępowania naruszeniowego wszczętego przeciwko rządowi Wielkiej Brytanii w marcu 2021 roku. We wrześniu 2021 roku wstrzymaliśmy to działanie prawne w duchu konstruktywnej współpracy, aby stworzyć przestrzeń do poszukiwania wspólnych rozwiązań. Jednostronne działanie Wielkiej Brytanii jest bezpośrednio sprzeczne z tym duchem" - ocenił przedstawiciel KE.

Projekt brytyjskiej ma pozwolić na wprowadzenie zmian do protokołu w czterech kluczowych według Londynu obszarach. Stworzony zostanie nowy "zielony kanał" pozwalający na to, by towary pozostające w granicach Zjednoczonego Królestwa mogły być przewożone bez zbędnej biurokracji, natomiast te przeznaczone do UE będą podlegały pełnym kontrolom zgodnie z prawem UE. Zlikwiduje bariery regulacyjne, tak aby przedsiębiorstwa mogły wprowadzać na rynek Irlandii Północnej towary zgodnie z przepisami obowiązującymi w Zjednoczonym Królestwie lub w UE, aby tamtejsi konsumenci nie byli pozbawieni możliwości zakupu towarów zgodnych ze standardami obowiązującymi w Zjednoczonym Królestwie. Zapewni to Irlandii Północnej możliwość korzystania z tych samych ulg podatkowych i polityki wydatkowania środków, co reszta Zjednoczonego Królestwa. Przewiduje, że spory między Londynem a Brukselą będą rozstrzygane przez niezależny arbitraż, a nie jak stanowi protokół, przez Trybunał Sprawiedliwości UE.

Protokół północnoirlandzki jest częścią umowy o warunkach brexitu, a stworzono go, aby utrzymać otwartą granicę między Irlandią Północną i Irlandią, gdyż jej brak uznano za warunek niezbędny do kontynuowania procesu pokojowego w brytyjskiej prowincji. W tym celu Irlandia Północna pozostała w unijnym jednolitym rynku w zakresie obrotu towarami. Ale to oznacza, że równocześnie powstała faktyczna granica celna między Irlandią Północną a pozostałą częścią Zjednoczonego Królestwa. To powoduje zakłócenia w dostawach towarów do Irlandii Północnej, a według północnoirlandzkich unionistów protokół podważa także status prowincji jako części składowej Zjednoczonego Królestwa.

Z Brukseli Artur Ciechanowicz (PAP)

asc/ ap/