„W odróżnieniu od Starej Rossy, ta młodsza część cmentarza jest bardzo zaniedbana, porośnięta, a Samorząd Miasta Wilna, w gestii którego znajduje się nekropolia, nie troszczy się o nią należycie” – powiedział PAP Dariusz Lewicki, członek SKOSR.

Akcja sprzątania Nowej Rossy zostanie powtórzona jeszcze za tydzień. Po raz pierwszy została zorganizowana w ubiegłym roku.

Najstarsza wileńska nekropolia, założona w 1801 roku, składa się z kilku części zwanych Starą i Nową Rossą oraz Cmentarza Wojskowego z mauzoleum, w którym spoczywa serce marszałka Józefa Piłsudskiego i jego matka.

Nowa część cmentarza jest młodsza od starszej o 50 lat. Jest mniejsza o około 2 ha (całość stanowi 10,8 ha), pomniki są mniej okazałe, a osoby, które tu spoczywają, to byli przeważnie zwykli mieszkańcy dawnego Wilna.

Najbardziej znanym miejscem na tej części cmentarza jest kwatera żołnierzy polskich i litewskich, którzy zginęli podczas walk o Wilno w październiku 1920 roku. Oprócz nich spoczywa tam pięciu żołnierzy z Samoobrony Wileńskiej, którzy polegli w walkach ulicznych z Niemcami i bolszewikami w końcu grudnia 1918 roku. Po środku kwatery w 1930 roku wzniesiono kolumnę z napisem „Wilno swoim wybawcom”.

Społeczny Komitet Opieki na Starą Rossą w ciągu 30 lat działalności odnowił blisko 200 pomników. W tym roku zamierza się odrestaurować 18 pomników, w tym trzy na Nowej Rossie: Ryszarda Grydziuszki (1926-1938), 12-letniego harcerza, który został zagryziony przez wilka (prace renowacyjne sfinansuje ambasada RP na Litwie) oraz Henryka Zajewskiego (1892-1934) i Stanisława Przyckiego (1918-1941).

Od kilku lat w odbudowę pomników na Rossie angażuje się też Fundacja Pomoc Polakom na Wschodzie. W tym roku również Instytut Pamięci Narodowej wyraził gotowość odnowy dwóch nagrobków.

Na Rossie jest około 26 tys. nagrobków, pomników i grobowców. Spoczywają tu m.in. profesorowie wileńskiego Uniwersytetu Stefana Batorego, są też groby archeologa i pisarza Eustachego Tyszkiewicza, rzeźbiarza i architekta Antoniego Wiwulskiego, malarzy Franciszka Gucewicza i Franciszka Smuglewicza, groby dwojga dzieci Stanisława Moniuszki, spoczywają polscy żołnierze, uczestnicy Powstania Styczniowego.

Na Rossie pochowani są również ojciec litewskiego odrodzenia narodowego Jonas Basanaviczius, malarz i kompozytor Mikalojus Konstantinas Cziurlionis, pisarze Vincas Mykolaitis-Putinas, Balys Sruoga, a także wiele innych osób zasłużonych dla Polski, Litwy i Wilna.

Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)

aki/ ap/