Zaprezentowana w czwartek analiza dotycząca zeszłego roku obejmowała 60 małopolskich gmin. "Niestety, w grupie gmin bez straży znajduje się ponad 80 proc. wszystkich gmin w tym województwie" - wskazała Anna Dworakowska z Krakowskiego Alarmu Smogowego.

Przeprowadzone przez PAS badanie – zaznaczyli autorzy - pokazuje, że na działania kontrolne największy wpływ ma fakt, czy dana gmina posiada straż miejską lub gminną. To głównie od tego zależy liczba prowadzonych kontroli i to, czy są one skuteczne. W gminach bez straży przeprowadza się mniej kontroli, niższy jest również odsetek wykrywanych naruszeń, a także liczba i wartość nakładanych za wykroczenia kar.

Według raportu w przypadku gmin bez straży nawet w przypadku ujawnienia wykroczenia 71 proc. takich przypadków (np. spalanie odpadów) nie było w żaden sposób ukaranych. W gminach ze strażą takich spraw jest mniej – 25 proc. ujawnionych wykroczeń nie kończy się nałożeniem kary.

"W gminach bez straży miejskiej lub gminnej urzędnicy nie mają możliwości wystawiania mandatów. Mogą oni kierować sprawy do sądu, na co jednak decydują się niezwykle rzadko" - oceniła Dworakowska.

"W 40 gminach, które nie posiadają straży, w całym 2021 roku skierowano jedynie 13 spraw do sądu. To mniej niż jedna sprawa sądowa na gminę. Ta analiza pokazuje, jak istotne jest posiadanie odpowiednich służb kontrolnych" - dodała przedstawicielka KAS.

W przypadku mniejszych gmin – zaproponowali działacze PAS - dobrym rozwiązaniem może być powołanie tzw. straży międzygminnej, co pozwoliłoby na zmniejszenie kosztów i zapewnienie większej anonimowości kontrolerom.

Zdaniem autorów raportu nawet w przypadku nakładanych mandatów ich wysokość bardzo często jest niewspółmierna do szkodliwości czynu, jakim jest spalanie odpadów czy nieprzestrzeganie uchwały antysmogowej.

W 2021 roku w gminach ze strażą średnia wartość mandatu wyniosła 227 zł, natomiast w gminach bez straży - 169 zł (mandaty nakładane przez policję). Maksymalna wysokość mandatu możliwa do nałożenia za takie wykroczenie to 500 zł.

Analiza wykazała również, że w większości gmin (70 proc. gmin ze strażą i 75 proc. gmin bez straży) kontrole prowadzone są jedynie w godzinach pracy urzędu lub straży.

"Oznacza to, że w ogromnej większości kontrole nie są prowadzone wieczorem, a to właśnie wtedy wiele osób dokłada do pieca lub kotła i może dochodzić do naruszenia przepisów dotyczących ochrony powietrza" - zaznaczyła Dworakowska.

Porównując dane z lat 2020-2021, autorzy opracowania wskazali na pozytywny wpływ zapisów Programu ochrony powietrza dla Małopolski na wzmocnienie kontroli w gminach, a szczególnie w gminach bez straży. Liczba zgłoszeń o podejrzeniu popełnienia wykroczenia oraz liczba kontroli (zarówno interwencyjnych jak i planowych) w 2021 podwoiła się względem roku poprzedniego.

"To jednak świadczy o większej świadomości i aktywności mieszkańców, dla których dymiący komin stanowi problem i oznacza możliwość łamania prawa" - oceniono.(PAP)

autor: Rafał Grzyb

rgr/ mk/