Program LIDER promuje badaczki i badaczy, których wyniki pracy mogą być wdrożone w gospodarce i którzy mają potencjał i motywację do pełnienia funkcji kierowników projektów badawczo-rozwojowych. Na realizację pomysłów naukowcy otrzymają granty sięgające 1,5 mln zł.

„Program LIDER to niezwykle potrzebne działanie. Rozpoczynający karierę naukową młodzi ludzie otrzymują nie tylko wsparcie finansowe, ale też możliwość poszerzenia swoich kompetencji w samodzielnym planowaniu, zarządzaniu oraz kierowaniu zespołami badawczymi, podczas realizacji projektów. Wyniki tych projektów mogą być skomercjalizowane i służyć rozwojowi społeczno-gospodarczemu kraju” – mówi Minister Edukacji i Nauki Przemysław Czarnek, cytowany w komunikacie NCBR.

Nagrodzone w XII konkursie projekty dotyczą nauk przyrodniczych, inżynieryjnych i technicznych, medycznych i o zdrowiu, a także rolniczych.

„Program LIDER NCBR jest swojego rodzaju pieczęcią doskonałości” – mówi laureat jednego z grantów dr hab. inż. Jakub Kupecki z Instytutu Energetyki. Efektem jego będzie udoskonalony elektrolizer SOE, wytwarzany w oparciu o niskokosztowe, przystosowane do masowej produkcji, metody wytwórcze. Urządzenie to umożliwi wytwarzanie wodoru, zużywając o ok. 30 proc. mniej energii elektrycznej niż komercyjne elektrolizery alkaliczne i PEM. Lider spodziewa się, że głównymi odbiorcami technologii będą podmioty z sektora paliwowo-energetycznego oraz związane z produkcją amoniaku, która odpowiada za ok. 40 proc. zużycia wodoru w Polsce. Naukowiec pozyskał już cztery listy intencyjne od firm zainteresowanych wdrożeniem tej technologii.

Nad technologią wytwarzania kompozytów do oświetlenia LED pracuje dr Dagmara Stefańska z Instytutu Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych PAN we Wrocławiu. Wyniki projektu dr Stefańskiej będzie można zastosować wszędzie tam, gdzie ważna jest jakość oświetlenia. „Początkowo może to być oświetlenie specjalistyczne, np. punktowe oświetlenie operacyjne, oświetlenie w muzeach, galeriach sztuki, sklepach z farbami, dekoracjami. Docelowo może znaleźć się w naszych domach i miejscach pracy” – mówi badaczka, która zapowiada zakup specjalistycznego sprzętu.

Z kolei dr inż. Irina Smolina z Politechniki Wrocławskiej otrzymała grant na projekt „Stopy nowej generacji na osnowie aluminium przetwarzane w procesie laserowej technologii przyrostowej do zastosowań przemysłowych”. Pochodząca z Ukrainy badaczka podkreśla, że program skierowany jest do każdego naukowca, z różnych instytucji naukowych i badawczych, ale też z przemysłu, niezależnie od posiadanego paszportu i obywatelstwa. Warunkiem jest prowadzenie badań na terenie Polski. Jej zdaniem program pomaga naukowcom „zbliżyć się do gospodarki”.

„Ostatnich kilka lat pokazuje, że zagrożenia związane z zerwaniami łańcuchów dostaw są realne. Jednym ze skutecznych rozwiązań takich wyzwań jest zastosowanie nowoczesnych metod produkcyjnych, m.in. technologii przyrostowych. Pozwalają one w krótkim czasie uruchomić produkcję w wybranej lokalizacji. Niemniej jednak, jednym z ograniczeń przemysłowych technologii przyrostowych jest ograniczona oferta dostępnych materiałów, szczególnie materiałów metalicznych. Opracowywane stopy poszerzą tę ofertę, tym samym poszerzą możliwości stosowania technologii przyrostowych. Moimi odbiorcami docelowymi są motoryzacja i przemysł morskim, ale materiały będzie można wykorzystać dużo szerzej. Części produkowane z tych stopów będą mogły służyć jako części produkcyjne, ale też i części zamienne” – wyjaśnia dr inż. Smolina.

Program LIDER uruchomiono w 2009 r. Od pięciu lat systematycznie rośnie liczba badaczek i badaczy, którzy chcą wziąć w nim udział - informuje NCBR. Do XII edycji projekty zgłosiło blisko 300 osób.

„Do wprowadzania innowacji, które służą rozwojowi cywilizacyjnemu kraju i są oparte na badaniach naukowych oraz rzetelnej wiedzy, potrzebujemy liderów ze świata nauki. Naukowców, którzy mają odwagę stawiania śmiałych pytań badawczych, wdrażania nowych rozwiązań w gospodarce, wskazywania kierunków rozwoju i którzy posiadają też umiejętność pociągania za sobą innych oraz budowania wokół siebie zespołu. Program LIDER poświęcony jest właśnie wspieraniu rozwoju naukowców-liderów w ich środowiskach, na uczelniach, w instytutach badawczych i naukowych, a także w przedsiębiorstwach” – wylicza dr Remigiusz Kopoczek, p.o. dyrektora NCBR.

Średni wiek laureatów i laureatek XII edycji programu to 34 lata. Większość z nich posiada stopień naukowy doktora (76 proc.). 39 proc. wyróżnionych to kobiety. Wśród zwycięskich projektów większość (61 proc.) projektów pochodziło z uczelni, 28 proc. z instytutów badawczych (w tym instytutów działający w ramach Sieci Badawczej Łukasiewicz), 9 proc. z PAN. Jeden lider realizuje swój projekt w przedsiębiorstwie.

Najwięcej nagrodzonych wniosków pochodziło z krakowskich uczelni technicznych: Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie (6) oraz z Politechniki Krakowskiej (4). W Krakowie jest realizowanych 20 proc. projektów. Kolejne miasta z największą liczbą laureatów XII edycji to Poznań, Warszawa i Wrocław (po 15 proc.). Pod względem tematyki projektów, które otrzymały dofinasowanie, dominują nauki inżynieryjne i techniczne (60 proc.).

Więcej informacji o XII edycji Programu LIDER https://www.gov.pl/web/ncbr/lider-xii-edycja (PAP)

kol/ zan/