Naukowcy z Katedry i Zakładu Polityki Zdrowia Publicznego tej uczelni opracowali raport – ocenę krajowych polityk wpływających na środowisko żywnościowe, określając także priorytetowe kierunki działań w tworzeniu zdrowego środowiska żywności. Trafił on m.in. do kancelarii premiera RP, Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Edukacji i Nauki i do Głównego Inspektora Sanitarnego.

Wśród najważniejszych działań eksperci postulują: wprowadzenie czytelnego systemu znakowania żywności, ułatwiającego dokonywanie zdrowych wyborów żywieniowych, nową politykę informacyjną związaną z regulacjami prozdrowotnymi, stworzenie systemu promocji zdrowego żywienia w mediach, zmianę przepisów dotyczących posiłków szkolnych, szkolenia z zakresu zdrowego żywienia dla osób odpowiedzialnych za żywienie dzieci oraz włączenie porad dietetyka do koszyka świadczeń refundowanych przez NFZ.

"Nie mamy w Polsce polityki żywnościowej jako jednego spójnego zestawu działań. Pojawiają się jej elementy, ale są oderwane od całościowego obrazu, czasami to przyczynkowe działania. Nawet jeśli intencja jest słuszna – przykład podatku cukrowego – ginie w szerszym kontekście i efekt finalny zostaje zredukowany przez brak konsekwencji" – powiedział podczas środowej konferencji prasowej w Katowicach kierownik Katedry i Zakładu Polityki Zdrowia Publicznego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego dr hab. Piotr Romaniuk.

"Z jednej strony nałożyliśmy podatek na napoje słodzone cukrem, ale drugiej strony zmieniliśmy matrycę VAT, dzięki czemu obniżyliśmy VAT na ciastka, czyli z jednej strony ograniczamy dostęp do słodkich napojów, z drugiej wspomagamy dostęp do ciastek. Można obrazowo powiedzieć, że jemy czekoladowy tort, ale popijamy go herbatką na odchudzanie" – tłumaczyła obrazowo niespójność działań decydentów w tym zakresie dr Katarzyna Brukało.

"Jak pokazuje słynne swego czasu +rozporządzenie drożdżówkowe+, sprawy żywienia są w Polsce uwikłane w dyskurs polityczny, często wyborczy. Nie mamy konsensusu politycznego, który pozwalałby kształtować środowisko żywnościowe w sposób optymalny, do tego jeszcze dochodzą intencje ekonomiczne podmiotów dostarczających na rynek produkty żywnościowe" – dodał dr hab. Piotr Romaniuk.

Dr Krzysztof Kaczmarek zwrócił uwagę, że w Polsce nie istnieją żadne uregulowania ograniczające promocję niezdrowej żywności w mediach społecznościowych, z których masowo korzystają dzieci. Brakuje też mechanizmów pozwalających uwzględniać zdrowe standardy w procedurach zamówień publicznych – nie bierze się pod uwagę wartości odżywczych żywności, tylko jej cenę.

W raporcie zwrócono też uwagę na wykluczone grupy społeczne – osoby o niższych dochodach, w tym klientów pomocy społecznej, dla których dostęp do zdrowszej żywności jest jeszcze trudniejszy – ta niezdrowa, wysokoprzetworzona jest tańsza. Wśród dobrych praktyk wartych skopiowania z innych krajów naukowcy zwrócili uwagę na rozwiązanie rodem ze Stanów Zjednoczonych, gdzie osoby otrzymujące bony na zakup żywności do sklepów dostają ich więcej, o ile wybierają zdrowe produkty.

Autorzy raportu postulują też, by wprowadzić edukację żywieniową do podstawy programowej, aby zajęcia z tego zakresu odbywały się cyklicznie, a dzieci "dorastały z taką wiedzą". Za konieczne uznają szkolenia personelu szkolnych stołówek i intendentów, ale także przedstawicieli komitetu rodzicielskiego czy dyrektorów szkół, aby budować szeroką koalicję na rzecz prawidłowego żywienia dzieci.

Za duży problem uznali też "celebrytyzację" niezdrowego żywienia, co potwierdza 19-letni Dawid Grzybek – pacjent Górnośląskiego Centrum Zdrowia Dziecka w Katowicach, gdzie przeszedł w ubiegłym roku operację bariatryczną ze względu na otyłość olbrzymią – ważył 157 kg, obecnie – 68 kg.

"Na pewno właściwe odżywianie utrudnia wszechobecna reklama słodkości, niezdrowego jedzenia, restauracji typu fast food. Reklamują to często znani ludzie, którzy są dla młodych ludzi autorytetami, więc myślą: jeśli on tak je i wygląda szczupło, to ja też mogę" – uważa Dawid Grzybek. (PAP)

Autorka: Anna Gumułka

lun/ joz/