Nadciśnienie tętnicze jest głównym modyfikowalnym czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych i chorób nerek. Według danych Centers for Disease Control and Prevention nadciśnienie ma około połowa dorosłych w Stanach Zjednoczonych, przy czym szacuje się, że co czwarta ma dobrze kontrolowane ciśnienie krwi. Mężczyźni mają nieco wyższe wskaźniki nadciśnienia.

„Istnieje wiele dowodów na to, że podczas gdy podstawowy system kontroli ciśnienia krwi jest taki sam, regulacja ciśnienia krwi u mężczyzn i kobiet wygląda nieco inaczej” – powiedział dr Mykola Mamenko, fizjolog z Augusta University w stanie Georgia (USA).

W oparciu o dwa szczurze modele ludzkiego nadciśnienia, Mamenko i jego współpracownicy dowiedli, że u samic nadciśnieniu sprzyja głównie aldosteron - hormon, który powoduje, że nasze nerki zatrzymują więcej sodu, a w konsekwencji więcej płynów, co podnosi ciśnienie krwi.

Natomiast u osobników męskich nadciśnieniu wydaje się sprzyjać inny hormon regulujący objętość krążącej krwi: zwężająca naczynia krwionośne angiotensyna II, która „mówi“ nerkom, aby wstrzymały wydalanie wody.

„W stanie nadciśnienia kobiety polegają na aldosteronie znacznie bardziej niż mężczyźni” - mówi Mamenko, używając analogii do otwierania tych samych drzwi prawą lub lewą ręką.

Jeśli jego teorie się utrzymają, praca powinna dostarczyć wyjaśnienia, dlaczego leki hamujące receptory aldosteronu działają dobrze u niektórych kobiet i prawdopodobnie są dla nich dobrym wyborem pierwszego leczenia.

Nasz organizm wykorzystuje nerki jak „zawory zwrotne”, aby wydalać więcej sodu i płynów, gdy ciśnienie krwi jest wysokie i zatrzymywać je, gdy ciśnienie spada niebezpiecznie. Zarówno angiotensyna, jak i aldosteron dostarczają informacji, aby zablokować nabłonkowy kanał sodowy (ENaC) w kanalikach nerkowych, który umożliwia wychwyt zwrotny sodu i który Mamenko nazywa bramą do reabsorpcji soli. Kanaliki są długimi strukturami w około 1,5 miliona jednostek filtrujących nerki, w których zachodzi również resorpcja takich substancji jak woda, glukoza i aminokwasy i które przekazują odpady do pęcherza w celu ich eliminacji. W przypadku wysokiego ciśnienia krwi sód to kluczowy składnik, który należy wyeliminować.

Być może w przyszłości dzięki sprawdzeniu odpowiednich biomarkerów we krwi pacjenta uda się od razu optymalnie dobrać najodpowiedniejsze leki. Leków na nadciśnienie jest 11 klas, w tym leki moczopędne.

Zespół Mamenko wykazał, że blokowanie receptorów aldosteronu, zwanych receptorami mineralokortykoidów, u samic szczurów z nadciśnieniem zmniejsza nadmierną, niezdrową aktywność ENaC i skutkuje bardziej znaczącym spadkiem ciśnienia krwi, niż u ich męskich odpowiedników. Jak wykazały badania Mamenki, samice szczurów z nadciśnieniem mają w nerkach więcej receptorów dla aldosteronu, co wydaje się logicznym wyjaśnieniem różnic między płciami. Trwają badania, by ustalić, czy samice szczurów z normalnym ciśnieniem mają również więcej receptorów aldosteronu.

Jak wskazuje Mamenko, wrażliwość na aldosteron nie zawsze jest czymś złym. Na przykład podczas ciąży kobiety w dużym stopniu polegają na aldosteronie, aby zatrzymać zwiększoną ilość sodu potrzebną do zapewnienia dodatkowej objętości płynów potrzebnej do wykonywania takich czynności, jak wytwarzanie wystarczającej ilości płynu owodniowego i zwiększenie objętości krwi dla matki i rozwijającego się dziecka. Wysoki poziom żeńskiego hormonu płciowego progesteronu, który jest kluczem do przygotowania organizmu do ciąży, w rzeczywistości umożliwia produkcję większej ilości aldosteronu. Wysokie poziomy aldosteronu są rutynowo związane z wysokimi poziomami progesteronu.

Fizjolog postrzega nadciśnienie jako objaw, podobnie jak gorączkę. Podwyższone ciśnienie wskazuje, że coś jest nie tak z różnymi potencjalnymi przyczynami i nie ma jednego rozwiązania. Dlatego Mamenko chce pomóc zidentyfikować kohorty osób z tymi samymi przyczynami, które mogą obejmować te związane z płcią lub związane z chorobą, takie jak wysoki poziom aldosteronu z guza nadnerczy lub cukrzyca, która uszkadza i usztywnia ściany naczyń krwionośnych.

Zauważa, że nerki są kluczowym miejscem do identyfikowania problemów, ponieważ teoretycznie i prawdopodobnie w rzeczywistości można by wydalić nieskończone ilości nadmiaru soli i wody, podczas gdy inne sposoby na obniżenie ciśnienia krwi, takie jak zmniejszenie częstości akcji serca lub rozszerzenie naczyń krwionośnych mają wyraźne granice.(PAP)

Autor: Paweł Wernicki

pmw/ zan/