List do uczestników uroczystości skierował prezydent RP Andrzej Duda, który przypomniał, że w Lublinie - w 20. rocznicę beatyfikacji ks. Kowcza przez św. Jana Pawła II - „staje monument ku czci bohatera, który swoim życiem i posługą dał przejmujące świadectwo wierności najwyższym ideałom, jakim może służyć człowiek”. „Ufam, że ten okazały pomnik oraz Państwowe Muzeum na Majdanku będą miejscami spotkań oraz wspólnej modlitwy i refleksji dla Ukraińców i Polaków, a także dla Niemców i przedstawicieli innych nacji; dla wszystkich ludzi dobrej woli, którzy pragną pokoju, pojednania narodów Europy opartego na prawdzie oraz świata wolnego od ideologii propagujących nienawiść i pogardę” – napisał.

Prezydent Lublina Krzysztof Żuk podkreślił, że pomnik bł. ks. Kowcza przypomina z jednej strony czasy nazistowskiego, niemieckiego obozu koncentracyjnego, ale też osobę, która swoim bohaterstwem „daje nam szansę wierzyć w drugiego człowieka”. „Błogosławiony ksiądz Kowcz jest bohaterem wiary w Boga i w człowieka oraz bohaterem miłości. Za tę miłość zginął. Jesteśmy tu razem dlatego, że tak jak on wierzymy w drugiego człowieka i chcemy być w tym pojednaniu na co dzień” – zaakcentował Żuk.

List ks. kardynała Pietro Parolin’a nadesłany w imieniu papieża Franciszka do uczestników uroczystości odczytał proboszcz parafii greckokatolickiej w Lublinie, prezes Fundacji Kultury Duchowej Pogranicza ks. mitrat Stefan Batruch. „Papież Franciszek pragnie przypomnieć, że męczeństwo stanowi najwyższy wyraz służby Bogu i Kościołowi (…) Bł. ks. Emilian Kowcz zaświadczył, że miłość jest silniejsza niż śmierć. Dzięki życiowej sile wiary w Chrystusa i jego łasce potrafił dać zdecydowany odpór potędze zła. Jest on znakiem nadziei zarówno dla naszych czasów, jak i tych, które dopiero nadejdą” – napisał ks. kard. Parolin.

Pomnik „proboszcza Majdanka” został odsłonięty w poniedziałek w Lublinie na skwerze przy skrzyżowaniu Drogi Męczenników Majdanka z ulicą Cmentarną. Powstał on na Ukrainie z inicjatywy Fundacji Kultury Duchowej Pogranicza. Nad projektem pomnika pracowali: rzeźbiarz Alexander Diaczenko i architekt Martha Diaczenko. Z trzech stron monumentu, po polsku, ukraińsku i hebrajsku, zostały wyryte słowa z listu, który ks. Kowcz napisał z obozu do swojej rodziny. „Tutaj wszyscy jesteśmy równi: Polacy, Żydzi, Ukraińcy, Rosjanie, Łotysze i Estończycy. Jestem jedynym księdzem wśród nich. Nawet nie mogę sobie wyobrazić, jak będzie tutaj beze mnie” - brzmi fragment inskrypcji.

Podczas ceremonii odsłonięcia pomnika wręczono także Nagrodę Honorową im. bł. ks. Emiliana Kowcza, która przyznawana jest za działania na rzecz dialogu międzywyznaniowego, pojednania między narodami oraz wszechstronną działalność filantropijną. W tym roku kapituła - w skład której wchodzą przedstawiciele Kościołów oraz świata kultury i nauki z Polski i Ukrainy - wyróżniła reżyser Agnieszkę Holland oraz Ruch Odkrywców ZHP i Płast – Ukraińską Organizację Skautów w Polsce.

„Ważne jest, aby nie tylko czcić bohaterów, ale żeby ich naśladować. (…) Właśnie dzisiaj, kiedy stajemy przed wyzwaniem - nie bohaterstwa nawet - ale zwykłej empatii i przyzwoitości wobec tego, co dzieje się na polsko-białoruskich granicach, trzeba się zastanowić, co w takiej sytuacji i wobec tych ludzi – migrantów, uchodźców - co zrobiłby ktoś taki, jak ojciec Emilian Kowcz. Czy spotkawszy w lesie głodne, przerażone, zmarznięte dzieci zgodziłby się, żeby wywieźć je znowu do lasu” – powiedziała Holland.

„Bohaterowie, sprawiedliwi, również duchowni greckokatoliccy jak bracia Szeptyccy, czy ojciec Kowcz, Irena Sendlerowa, rodzina Ulmów – ci wszyscy, których dzisiaj czcimy i budujemy im pomniki i muzea – oni są naszym zobowiązaniem. Oni nie są tylko po to, żebyśmy czuli się lepsi. Oni są po to, żebyśmy sprostali wyzwaniom” – podkreśliła.

Emilian Kowcz był ukraińskim księdzem greckokatolickim, w latach 1922-42 proboszczem parafii w Przemyślanach koło Lwowa. W czasie II wojny światowej udzielał osobiście wsparcia wszystkim prześladowanym i zachęcał parafian do niesienia pomocy Żydom, za co został aresztowany, a następnie przewieziony do obozu koncentracyjnego na Majdanku. Tam potajemnie kontynuował posługę duszpasterską wśród współwięźniów różnej wiary i narodowości – spowiadał, wbrew zakazom udzielał komunii świętej i ostatniego namaszczenia, potajemnie odprawiał msze, dodawał otuchy tym, którzy stracili nadzieję na przetrwanie. Za swoją niezłomną postawę otrzymał przydomek „proboszcza Majdanka”. Zmarł w obozie 25 marca 1944 r. Został beatyfikowany przez Jana Pawła II w 2001 r. we Lwowie. Od 2003 r. jedno z rond w Lublinie nosi nazwę bł. ks. Emiliana Kowcza.(PAP)

Autorka: Gabriela Bogaczyk

gab/ pat/