Za takim projektem nowelizacji Kodeksu postępowania karnego - wniesionym przez senacką komisję ustawodawczą - opowiedziało się w piątek wszystkich 96 senatorów uczestniczących w głosowaniu. Tym samym senacki projekt trafi do prac w Sejmie.

"W konstytucyjnym nakazie zapewnienia każdemu prawa do sprawiedliwego i jawnego rozpoznania sprawy mieści się dyrektywa jej rozpoznawania w obecności osoby, o której prawach i obowiązkach sąd ma orzec, po jej wysłuchaniu co do okoliczności mających znaczenie dla wszechstronnego rozpatrzenia sprawy" - zaznaczono w uzasadnieniu projektu.

Propozycja zmiany w Kpk jest dostosowaniem prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego zapadłego w sierpniu zeszłego roku. Wówczas Trybunał - po rozpatrzeniu wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich - orzekł, że przepisy niezapewniające obowiązkowego udziału podejrzanego w rozprawie, na której decyduje się o zastosowaniu wobec niego środków zabezpieczających, są niezgodne z konstytucją.

Wobec sprawców, którym udowodniono popełnienie przestępstw, sądy wymierzają kary. Jednak - jak przypominał w swym wniosku RPO - "środki zabezpieczające mają zaradzać problemowi braku możliwości pociągnięcia do odpowiedzialności karnej osób, którym z uwagi na różnego rodzaju okoliczności nie można postawić zarzutu, a więc nie ponoszącym winy lub ponoszącym winę w stopniu ograniczonym". Chodzi więc o osoby np. "z zaburzeniami osobowości, stanami uzależnienia od alkoholu lub środków odurzających, niedojrzałością emocjonalną lub społeczną, czy wręcz chorobą psychiczną".

Kodeks karny do takich środków zalicza pobyt w zakładzie psychiatrycznym, ale też elektroniczną kontrolę miejsca pobytu, terapię i terapię uzależnień. Można je stosować zamiast kary, albo także w przypadku skazania za określone czyny. Rzecznik zaskarżył regulacje z Kpk nieprzewidujące obowiązku wysłuchania na rozprawie podejrzanego przed orzeczeniem względem niego środka zabezpieczającego.

TK potwierdził, że regulacja jest niekonstytucyjna. "Im głębiej określony środek prawny ingeruje w konstytucyjne wolności i prawa osobiste osoby, wobec której jest stosowany, tym surowsza musi być ocena przez Trybunał przyznanych przez ustawodawcę gwarancji ochrony tych wolności i praw. Przemawia to za tym, by orzeczenia sądów określające zakres swobody korzystania z wolności osobistej, a zwłaszcza orzeczenia w sprawie pozbawienia tej wolności, nie zapadały pod nieobecność osoby, której dotyczą" - wskazał Trybunał.

W projekcie w związku z tym napisano wprost, że "w wypadku wniosku prokuratora o umorzenie postępowania z powodu niepoczytalności sprawcy i o zastosowanie środków zabezpieczających obecność podejrzanego na rozprawie (...), jest obowiązkowa".

"Ponieważ TK dostrzegł, że stan zdrowia psychicznego podejrzanego może czynić realizację obowiązku wysłuchania go na rozprawie niewskazaną, przewiduje się, że podejrzany nie bierze udziału w rozprawie, jeżeli z opinii biegłych wynika, że byłoby to niewskazane. Nawet w takim wypadku jednak sąd może uznać jego udział za konieczny" - wskazali autorzy projektu pisząc o jego uregulowaniach.

Projekt został złożony przez komisję ustawodawczą w maju br., jego pierwsze czytanie odbyło się na posiedzeniu senackich komisji 7 lipca. (PAP)

Autor: Marcin Jabłoński

mja/ robs/