Przedstawiciele SRK deklarują chęć polubownego załatwienia sporów. Niektóre tego typu sprawy nadal czekają na rozstrzygnięcia w sądach.

Spory sądowe między samorządami a spółkami górniczymi dotyczą spraw sięgających nawet kilkunastu lat wstecz. Chodzi o podatek od nieruchomości, jakim gminy obłożyły podziemne wyrobiska kopalń. Spółki kwestionowały uznanie podziemnej infrastruktury za "budowle" w rozumieniu prawa podatkowego i - choć płaciły podatek - kierowały sprawy do sądów. Obecnie sądy najczęściej nakazują samorządom zwrot tych środków, wraz z odsetkami. W końcu 2019 r. łączną kwotę dokonanych lub wnioskowanych zwrotów szacowano w całym górnictwie na ponad 350 mln zł.

W przypadku Spółki Restrukturyzacji Kopalń, zajmującej się likwidacją i zagospodarowaniem majątku zamkniętych zakładów górniczych, chodzi o środki, które z tytułu naliczonego podatku płaciła gminom dawna Kompania Węglowa - jeszcze zanim jej zamykane kopalnie trafiły do SRK. Spółka restrukturyzacyjna jest w tym zakresie następcą prawnym Kompanii - choć także to jest obecnie kwestionowane przez niektóre samorządy.

"Część dłużników, których kwota nadpłat podlegających zwrotów jest największa, sięgająca nawet 32 mln zł, kwestionuje niemal wszystko, w tym następstwo prawne SRK. Gminy te nie są zainteresowane propozycja SRK ratalnej spłaty zobowiązań" - poinformowała w piątek PAP spółka restrukturyzacyjna, stojąca na stanowisku, iż jest uprawniona do otrzymania zwrotu nadpłat otrzymanych przez gminy od dawnej Kompanii Węglowej.

Wiceprezes SRK ds. ekonomiki i finansów Radosław Wojtas zapewnił, że - dostrzegając skalę problemu i niełatwą sytuację finansową wielu gmin - firma jest za polubownym załatwieniem spornych spraw. Przypomniał jednocześnie, że SRK jest spółką Skarbu Państwa, stąd "z tym większą starannością musi dbać o finanse publiczne".

"Część gmin przyjęła naszą propozycję rozłożenia zobowiązań na raty. Cześć nie podważa następstwa prawnego naszej spółki, ale też nie dokonuje zwrotu należnych nam pieniędzy" - poinformował wiceprezes. "Jesteśmy otwarci na wszelkie propozycje polubownego załatwienia tego sporu" - zadeklarował.

Dotąd na konta SRK wpłynęło ponad 63 mln zł zwróconego podatku, zaś dalsze - zasądzone, ale niezwracane - kwoty z każdym dniem powiększają się o ustawowe odsetki.

Według przedstawicieli SRK, sprawę opodatkowania podziemnych wyrobisk przesądził wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 13 września 2011 roku, określający, iż wyrobisko górnicze jako całość nie stanowi budowli podlegającej opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości.

W swoim orzeczeniu sprzed 10 lat Trybunał Konstytucyjny wskazał m.in. na potrzebę stworzenia jasnej definicji pojęcia „budowli” dla celów podatkowych. Jej brak powoduje, że zarówno podatnicy, jak i organy podatkowe nie mają pewności, co należy opodatkować. Efektem są liczne spory podatników różnych branż z fiskusem o to, jakie obiekty mogą być uznane za „budowle”. Chodzi nie tylko o opodatkowanie podziemnych wyrobisk górniczych, ale także m.in. stacji transformatorowych, stacji telefonii komórkowej, sieci telekomunikacyjnych i energetycznych czy elektrowni wiatrowych. W tej sprawie kilkakrotnie interweniowali w ostatnich latach kolejni rzecznicy praw obywatelskich.

Obecna definicja „budowli” z ustawy podatkowej odwołuje się do pojęć funkcjonujących na gruncie Prawa budowlanego - „obiekt budowlany” oraz „urządzenie budowlane”. W ocenie TK (z 2011 r.) definicje te nie są tak precyzyjne, aby można je było zawsze stosować na gruncie prawa podatkowego. Jest to bowiem dziedzina prawa, w której obowiązują podwyższone standardy jednoznaczności i określoności przepisów. Dlatego Trybunał wskazał na konieczność stworzenia autonomicznej i precyzyjnej konstrukcji pojęcia „budowla” na gruncie podatkowym. W 2017 r. zapadł kolejny wyrok TK, w którym za niekonstytucyjną uznano taką interpretację ustawy podatkowej, która umożliwia kwalifikowanie jako "budowli" obiektu budowlanego spełniającego kryteria do bycia budynkiem. TK podtrzymał wówczas swoje stanowisko z wyroku wydanego w 2011 r.(PAP)

autor: Marek Błoński

mab/ je/