Raport "Droga do czystego powietrza" opisuje, co należałoby zrobić, żeby doprowadzić do idealnej jakości powietrza, zawarte w nim są rekomendacje dla dalszych działań antysmogowych. Analizie poddano trzy obszary: niską emisję, transport i emisję z przemysłu.

"W raporcie po raz kolejny podsumowaliśmy działania rządu i samorządów" – powiedział Andrzej Guła, lider PAS. Jak zaznaczył "niestety, nasza całościowa ocena nie wypada najlepiej. Jest kilka obszarów, w których rząd sobie nieźle radzi: dobrze oceniamy wprowadzenie norm emisji dla kotłów na węgiel i biomasę, ulgę termomodernizacyjną czy reformę programu +Czyste Powietrze+. Natomiast aż w 12 na 20 ocenionych obszarów postęp jest niedostateczny, a w kolejnych dwóch nie rozpoczęto żadnych działań".

W czerwcu Komisja Europejska wystosowała do Polski wezwanie do usunięcia uchybienia ws. naruszenia przepisów o ochronie powietrza - dyrektywy NEC. "Musimy od 2019 do 2030 zredukować o 58 procent względem 2005 roku pułapy emisji. Biorąc pod uwagę tempo, żeby dostosować się do dyrektywy unijnej NEC, musimy trzykrotnie przyśpieszyć" - zaznaczył Łukasz Adamkiewicz z Europejskiego Centrum Czystego Powietrza. Wyjaśnił też, że powietrze w kraju jest coraz czystsze, ale nie ma to związku z podejmowanymi działaniami tylko z pogodą. W ostatnich latach nie było zim i w związku z tym mniej mieszkańców korzystało z urządzeń grzewczych.

Wyniki raportu wskazują, że najwięcej zrobiono w obszarze niskiej emisji. Uruchomiono ogólnopolski program "Czyste Powietrze" dotujący wymianę kopciuchów i termomodernizację domów. Do poprawy jest jednak wiele innych działań, jak przekazał Polski Alarm Smogowy "należy znacznie zwiększyć skalę wymienianych źródeł ciepła, a program musi objąć wsparciem ludzi najuboższych". Wskazał też, że w Polsce nie ma żadnego programu wspierającego wymianę pieców węglowych w budownictwie wielorodzinnym. W 14 województwach zostały wprowadzone uchwały antysmogowe, jednak jak wskazuje raport "ludzie o nich nie wiedzą i nie wiedzą, jaki jest termin wejścia w życie tej uchwały". Jako przykład pozytywny podano małopolski samorząd. "Egzekwowanie prawa w Krakowie przynosi widoczne efekty. W mieście zostały już tylko pojedyncze sztuki - paręset sztuk przestarzałych urządzeń grzewczych i będą one w najbliższym czasie znikać" - dodał Andrzej Guła, lider PAS. W obszarze niskiej emisji "ocena jest negatywna i dotyczy działań nie tylko rządu, ale i samorządu".

Według raportu zanieczyszczenia z transportu samochodowego to obszar zupełnie pominięty przez rząd. "Od 2004 roku sprowadziliśmy do Polski 14 milionów używanych samochodów. W tej chwili w Polsce mamy 20 milionów samochodów dość regularnie używanych" - przekazał Bartosz Piłat, ekspert ds. transportu PAS. Zagranicą wprowadzane są ograniczenia w ruchu samochodów z silnikiem diesla. Ludzie będą się ich pozbywać i prawdopodobnie trafią do Polski. Polski Alarm Smogowy rekomenduje: reformę przepisów dotyczących Stref Czystego Transportu tak, aby samorządy mogły ograniczać ruch najbardziej zanieczyszczających powietrze aut w miastach; zahamowanie importu starych, najbardziej emisyjnych samochodów oraz wprowadzenie kar za usuwanie filtrów DPF. "Choć raz moglibyśmy nie powtarzać błędów zachodniej Europy. Jednak przy takiej postawie rządzących, za trzy, cztery lata mapa Polski będzie świecić na czerwono jeszcze z jednego powodu: przekroczeń dopuszczalnych stężeń tlenków azotu. Substancji ściśle związanej z emisją spalin, szczególnie z silników diesla" - spuentował Bartosz Piłat.

Jako niedostateczne zostały ocenione prace związane z eliminacją zanieczyszczeń przemysłowych. "Mamy do czynienia z chaosem przestrzennym. Nie ma w Polsce obowiązku przyjmowania planów zagospodarowania przestrzennego. Zakłady przemysłowe są lokalizowane na podstawie decyzji o warunkach zabudowy, która nie uwzględnia całokształtu uwarunkowań lokalnych. W związku z tym zakłady lokalizowane są blisko siedlisk ludzkich, zabudowywane są kanały napowietrzające, jest później problem z organizowaniem transportu" - powiedziała Magdalena Ukowska, radczyni prawna Fundacji Frank Bold. Niezbędnymi działaniami, które rekomendują twórcy raportu są reforma inspekcji ochrony środowiska, zaostrzenie wymagań emisyjnych dla zakładów przemysłowych, ułatwienie obywatelom i organizacjom pozarządowym udziału w postępowaniach dotyczących zakładów przemysłowych oraz przyjęcie prawa regulującego standardy zapachowe powietrza. (PAP)

Autorka: Marta Stańczyk

mas/ lena/