Prezes Wód Polskich Przemysław Daca wspominał deklaracje sprzed pięciu lat dotyczące dokończenia prac na śluzach Kanału Gliwickiego. „Dzisiaj mam przyjemność odbierać dwie ostatnie wyremontowane śluzy za ponad 70 mln zł, również ze środków unijnych. Tym sposobem Kanał Gliwicki jest cały, jeżeli chodzi o obiekty, o śluzy, wyremontowany” – wskazał Daca.

„Oddajemy go w ręce armatorów, kapitanów żeglugi śródlądowej. Nic, tylko pływać, bo obiekty są piękne. Wody Polskie i nasi pracownicy są do państwa dyspozycji. Mam nadzieję, że tak, jak wzorem 2018 r., kiedy udało nam się uruchomić most węglowy, żegluga towarowa śródlądowa wróci; oczywiście zapraszamy również i żeglugę turystyczną, rekreacyjną” – dodał prezes Wód Polskich.

Dyrektor Departamentu Gospodarki Wodnej i Żeglugi Śródlądowej w Ministerstwie Infrastruktury Monika Niemiec-Butryn uznała, że zakończenie projektu dot. śluz Kanału Gliwickiego to wielkie święto dla żeglugi śródlądowej. Wskazała, że są obecnie realizowane inne inwestycje na Odrzańskiej Drodze Wodnej, której potencjał transportowy jest szacowany na 20 mln ton towarów rocznie.

Zastępca prezesa Wód Polskich ds. ochrony przed powodzią i suszą Krzysztof Woś zaakcentował, że zakończone remonty śluz były pierwszymi tak kompleksowymi od czasu ukończenia kanału ponad 90 lat temu – obecne urządzenia Kanału Gliwickiego są dostosowane do obecnych potrzeb wynikających z rozwoju techniki, możliwości sterowania i kryteriów bezpieczeństwa.

Woś wyraził nadzieję, że zakończona inwestycja przyczyni się do zwiększenia wykorzystania gliwickiego portu, jak i całej Odrzańskiej Drogi Wodnej. W tym celu modernizowane są też śluzy i jazy na skanalizowanym odcinku Odry – od Koźla po ukończony już stopień wodny Malczyce.

Obecnie projektowane są również dwa kolejne stopnie w Lubiążu i Ścinawie, trwa modernizacja zabudowy regulacyjnej – 341 ostróg od Ścinawy do ujścia Nysy, trwa także proces wyboru wykonawcy modernizacji zabudowy regulacyjnej na granicznym odcinku Odry. „Wszystko, aby jak najszybciej przywrócić żeglugę długotrasową począwszy od Szczecina, przez Koźle, po Gliwice” – wskazał.

Uściślił też, że zakończona modernizacja sześciu śluz Kanału Gliwickiego miała służyć usprawnieniu i podniesieniu przepustowości kanału; poprawie warunków nawigacyjnych. „Dalej trzeba będzie zająć się odmuleniem sekcji V i VI Kanału Gliwickiego, który był budowany na głębokość 3,5 m; dzisiaj te głębokości są na poziomie 2 m; 1,8 m w tych dwóch sekcjach” – przyznał wiceszef Wód Polskich,

Przypomniał, że obecne typowe jednostki odrzańskie mają zanurzenie na poziomie ok. 1,70 m, ale myśląc nad zwiększeniem wykorzystania Kanału Gliwickiego, należy poprawić te głębokości. Pracom związanym z odmuleniem ma towarzyszyć wzmocnienie ubezpieczenia brzegowego.

Dyrektor przedstawicielstwa regionalnego Komisji Europejskiej w Polsce Jacek Wasik przypomniał, że Unia Europejska dofinansowała warte blisko 70 mln zł inwestycje na śluzach Sławięcice i Nowa Wieś, kwotą ponad 59 mln zł, stąd wyraził nadzieję na obecność na śluzach flag europejskich, obok polskich.

Wasik przypomniał, że Unia Europejska stawia sobie ambitne cele klimatyczne, a jednocześnie najmniej emisyjne w transporcie, który odpowiada za 25 proc. wszystkich emisji, są żegluga śródlądowa oraz kolej. „Stąd absolutnie konieczny staje się rozwój i drugiego sektora, przede wszystkim w zakresie przewozów towarowych, które obecnie w 75 proc. są realizowane drogami” – zaznaczył.

Kanał Gliwicki o długości ponad 40,6 km zbudowano w latach 1935-41 w miejsce istniejącego od początku XIX wieku Kanału Kłodnickiego. Droga wodna o szerokości od 38 m do 41 m i głębokości do 3,5 m łączy port Gliwice z portem na Odrze w Koźlu i dalej, przez Odrę, ze Szczecinem i siecią kanałów niemieckich.

Pokonanie różnicy wysokości 43,6 m na początku i końcu kanału umożliwia sześć śluz (o różnicy poziomów od 4,2 do 10,4 m). Każda z tych śluz ma dwie bliźniacze komory o długości 71,5 m i szerokości 12 m.

W lipcu 2017 r. na Kanał Gliwicki wypłynęły pierwsze po pięciu latach barki wiozące węgiel. Dowiozły one próbnie tą drogą wodną i dalej Odrą węgiel do elektrociepłowni Kogeneracja we Wrocławiu. Przez następne dwa lata transport węgla dla tego odbiorcy zapewniała grupa OT Logistics, dysponująca własnymi barkami i pchaczami, oraz Śląskie Centrum Logistyki, operator Portu Gliwice.

Głównym utrudnieniem dla żeglugi pozostają jednak stan techniczny kanału i warunki nawigacyjne na nim. Przez lata powojennej eksploatacji uległ on dekapitalizacji. W ramach Programu dla Odry 2006 udało się w latach 2004-2008 wyremontować południową komorę śluzy Kłodnica. Środki unijne umożliwiły rozpoczęcie gruntownych modernizacji śluz Łabędy, Dzierżno, Rudziniec oraz Kłodnica.

Śluzy w Rudzińcu i Kłodnicy zostały zmodernizowane kosztem ok. 121 mln zł w poprzednich latach; prace zakończyły się w 2015 r. Równolegle w ostatniej perspektywie finansowej przedstawiciele zarządzającego tą drogą wodną Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gliwicach (RZGW) koordynowali modernizacje śluz w Łabędach i Dzierżnie. Finansowanie zapewnił wart 53,1 mln zł projekt Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko: „Modernizacja śluz odrzańskich na odcinku będącym w zarządzie RZGW Gliwice - przystosowanie do III klasy drogi wodnej (Etap I - PAP). Faza II” – z dotacją 40 mln zł.

Środki POIiŚ współfinansowały też finalizowany obecnie projekt: „Modernizacja śluz odrzańskich na odcinku będącym w zarządzie RZGW Gliwice - przystosowanie do III klasy drogi wodnej – etap II”. Zapewnił on – przy wartości 69,7 mln zł – 59,3 mln zł dofinansowania z UE na remonty śluz Nowa Wieś oraz Sławięcice.

W poprzednich latach w obu tych obiektach prowadzono już prace. Według wcześniejszych informacji z realizacji Programu dla Odry w latach 2012-2013 na śluzie Sławięcice prowadzono „roboty budowlano-montażowe”, a w 2014 r. „wykonano roboty przygotowawcze dla modernizacji komory południowej, polegające na przebudowie awanportu górnego i dolnego”. W 2014 r. zakończono też prace przygotowawcze przy śluzie Nowa Wieś, „polegające na modernizacji kierownic i cypla awanportu górnego”.

Wykonawcą docelowych prac modernizacyjnych w obu tych śluzach została w październiku 2017 r. Skanska. Prowadzona pod nadzorem konserwatora zabytków modernizacja śluz objęła m.in. naprawę elementów konstrukcyjnych, remonty nabrzeży i przepompowni, a także zastąpienie niektórych rozwiązań technicznych nowymi. Wyremontowano budynki techniczne i sterownie śluz. Część wrót, zasuw śluz i instalacji została wymienione, odtwarzano zasuwy międzykomorowe umożliwiające oszczędność wody.(PAP)

autor: Mateusz Babak

mtb/ skr/