Senacka Komisja Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej zajmowała się w środę unijnym Funduszem Odbudowy, w ramach którego Polska ma otrzymać ponad 57 mld euro. Senatorowie debatowali też nad Krajowym Planem Odbudowy.

Przygotowany przez rząd Krajowy Plan Odbudowy, który będzie podstawą do otrzymania środków z unijnego Instrumentu na Rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, przewiduje skierowanie na inwestycje 23,9 mld euro w ramach bezzwrotnych dotacji oraz 34,2 mld euro w formie pożyczek. Z regulacji unijnych wynika, że Krajowy Plan Odbudowy musi zostać przedstawiony Komisji Europejskiej do końca kwietnia 2021 roku, a KE ma dwa miesiące na ocenę i podjęcie decyzji o wsparciu finansowym w ramach KPO. W poniedziałek Stałe Przedstawicielstwo RP przy UE przekazało PAP, że Polska przekazała KE wstępny projekt KPO.

Obecnie ratyfikacji przez parlamenty narodowe wymaga decyzja o zwiększeniu zasobów własnych UE, by możliwe było uruchomienie Funduszu Odbudowy. 16 lutego rząd zajmował się projektem ustawy w tej sprawie, ale go nie przyjął. Jak mówił premier Mateusz Morawiecki, toczyła się na ten temat dyskusja.

Przewodniczący senackiej Komisji spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej Bogdan Klich (KO) dopytywał o powody braku przyjęcia przez rząd projektu ustawy o ratyfikacji zwiększenia zasobów własnych UE. Klich pytał, "dlaczego do tej pory nie została przygotowana ustawa, która umożliwiałaby w Polsce rozpoczęcie procesu ratyfikacji, który biegnie w tej chwili we wszystkich krajach, a w pięciu został zakończony".

"Zadajemy zatem rządowi jako komisja pytanie, dlaczego jeszcze nie rozpoczął procesu ratyfikacyjnego. Jesteśmy bardzo zaniepokojeni, że nie została uzgodniony ani na poprzednim, ani na wcześniejszym posiedzeniu rządu projekt ustawy ratyfikacyjnej, który zostałby przekazany do parlamentu. Oczekujemy na ten projekt, bo Polakom potrzebne jest szybkie zakończenie procesu ratyfikacyjnego" - oświadczył szef komisji.

Marcin Kwasowski z Departamentu Ekonomicznego Unii Europejskiej w KPRM przypomniał, że kraje powinny złożyć KPO do końca kwietnia, KE ma dwa miesiące na ocenę planów krajowych a Rada ma miesiąc na ostateczne ich zaakceptowanie. Według niego "potrzeba ratyfikacji decyzji o środkach własnych to koniec lipca". Wskazywał, że gdy KPO zostaną zaakceptowane przez KE, kraje będą uprawnione do otrzymania zaliczek w wysokości 13 proc. Krajowych Planów Odbudowy. "A więc jest jeszcze trochę czasu, żeby dokonać ratyfikacji. Oczywiście to kwestia polityczna. Projekt tej ustawy dwukrotnie stawał na posiedzeniu Rady Ministrów, i tu politycy muszą się między sobą dogadać" - stwierdził Kwasowski.

Klich stwierdził, że ta odpowiedź nie jest satysfakcjonująca dla komisji. Wskazywał, że większość krajów UE zakończy ratyfikację do końca marca. Pytanie, dlaczego Polska do tej pory nie rozpoczęła nawet tego procesu. "Niepokojąca jest wypowiedź ministra spraw zagranicznych Zbigniewa Raua, który powiedział, że proces ratyfikacji w Polsce potrwa tak długo, dopóki KE nie wywiąże się ze swoich zobowiązań i nie przedstawi wytycznych do działania mechanizmu warunkowości, nazywanego potocznie +pieniądze za praworządność+. Czy to powód, dla którego ten proces się jeszcze nie rozpoczął" - dopytywał Klich. Kwasowski odparł, że "to pytanie do polityków".

Klich domagał się też wyjaśnienia kwestii konsultacji KPO. Jak mówił, proces ten rozpoczął się we wtorek 2 marca. "Jeśli rozpoczął się wczoraj, a dokument KPO został przedstawiony w Brukseli 26 lutego, to jakie to są konsultacje? Na czym mają polegać konsultacje dokumentu, który wczesnej został już złożony w Brukseli. Wydaje się, że konsultacje są elementem kształtowania decyzji (...) skoro decyzja została już podjęta to, co tutaj konsultować?" - dopytywał senator.

"Kategorycznie odrzucamy takie konsultacje, które następują po przedstawieniu projektu dokumentu jakiemukolwiek adresatowi, w tym wypadku Brukseli. To nie są konsultacje tylko prezentacja. Dzisiejsze posiedzenie, które też mogłoby być elementem tych konsultacji, jest tylko i wyłącznie prezentacją tego projektu" - dodał Klich.

Według niego w ramach konsultacji podstawowym partnerem rządu powinny być samorządy. "Brak dialogu z samorządami jest dużą wadą procesu, który państwo rozpoczęli. Uważamy ten dokument za nieskonsultowanym" - oświadczył Klich.

Wiceminister funduszy i polityki regionalnej Małgorzata Jarosińska-Jedynak przekonywała, że nieprawdą jest, że KPO powstał bez udziału samorządów i organizacji społecznych, pozarządowych. "Ten dokument powstawał od czerwca 2020 r., kiedy zebraliśmy propozycje projektów zgłaszane przez samorządy. Na podstawie tych propozycji powstał dokument" - przekonywała.

Jarosińska-Jedynak przekonywała, że to nie jest tak, że rząd przekazał KPO do Komisji Europejskiej przed rozpoczęciem konsultacji społecznych. "My w dialogu nieformalnym, technicznym z KE, jesteśmy od listopada 2020 r., rozmawiamy z przedstawicielami Komisji, jak powinien wyglądać ten dokument, jakie warunki powinien spełniać, jakie inwestycje mogą być realizowane, na jakie inwestycje absolutnie nie będzie zgody KE" - mówiła wiceminister.

Podkreśliła, że absolutnie nie jest tak, że rząd przekazał gotowy dokument do KE. "To jest projekt dokumentu i jego konsultacje rozpoczęły się 26 lutego konferencją premiera, w tym czasie na stronie internetowej www.kpo.gov.pl jest projekt dokumentu, nad którym cały czas pracujemy" - podkreśliła Jarosińska-Jedynak.

Oparty na pięciu filarach KPO zaprezentowany został w miniony piątek, a do 2 kwietnia potrwają konsultacje społeczne dokumenty. Pięć filarów KPO - dokumentu, który będzie podstawą do otrzymania środków z unijnego Instrumentu na Rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności - to: transformacja cyfrowa, odporność i konkurencyjność gospodarki, dostępność i jakość systemu ochrony zdrowia, zielona i inteligentna mobilność oraz zielona energia i zmniejszenie energochłonności.(PAP)

autor: Marzena Kozłowska

mzk/ itm/