1 marca

-------

1456 - W Krakowie urodził się Władysław II Jagiellończyk, król Czech i Węgier.

1794 - W Warszawie w Teatrze Narodowym odbyła się premiera pierwszej polskiej opery Wojciecha Bogusławskiego i Jana Stefaniego "Cud mniemany, czyli krakowiacy i górale"; dzieło zaginęło i zostało odnalezione dopiero w 1929 r. przez Leona Schillera, który okrzyknął je "polską operą narodową".

1810 - W Żelazowej Woli urodził się Fryderyk Chopin - jeden z najwybitniejszych artystów wszech czasów, którego koncerty, nokturny czy polonezy na trwałe weszły do kanonu światowej muzyki. W metryce jego chrztu, sporządzonej w kościele w Brochowie, datą urodzin jest 22 lutego, jednak sam kompozytor podając dzień swoich urodzin wskazywał na 1 marca.

1819 - W Jabłonnie koło Lublina urodził się Władysław Taczanowski, ornitolog, autor prac opisujących ptaki Królestwa Polskiego, Syberii i Peru.

1826 - W Bergamo urodził się Francesco Nullo, pułkownik armii włoskiej, przyjaciel Giuseppe Garibaldiego, powstaniec styczniowy; poległ w bitwie z Rosjanami pod Krzykawką 5 maja 1863 r.

1877 - W Genewie zmarł Antoni Patek, uczestnik Powstania Listopadowego, zegarmistrz, wspólnie z Adrienem Philippem założył istniejącą do dziś firmę produkującą ekskluzywne zegarki.

1899 - W Lęborku urodził się Erich von dem Bach-Zelewski, generał SS, dowódca niemieckich oddziałów tłumiących Powstanie Warszawskie; zbrodniarz wojenny.

1902 - W Wilnie urodził się Antoni Szacki, "Bohun", "Dąbrowski", pułkownik NSZ, dowódca Brygady Świętokrzyskiej (1944-1945).

1903 - W Łodzi urodził się Ludwik Starski, scenarzysta, autor tekstów piosenek, autor scenariusza m.in. do filmów "Pieśniarz Warszawy", "Piętro wyżej", "Zapomniana melodia", "Zakazane piosenki", "Skarb", "Hallo, Szpicbródka".

1916 - We Lwowie urodziła się Krystyna Feldman, aktorka, uznawana za mistrzynię drugiego planu; w tytułowej roli wystąpiła w filmie Krzysztofa Krauzego "Mój Nikifor", otrzymała za nią wiele prestiżowych nagród, m.in. na festiwalu w Gdyni i w Karlovych Varach.

1917 - W Górkach koło Klimontowa urodził się Stanisław Szwarc-Bronikowski, podróżnik, publicysta, filmowiec.

1932 - W Nowym Targu urodził się Józef Fryźlewicz, aktor teatralny i filmowy, znany m.in. dzięki rolom w filmach: "Dyrygent", "Polonia Restituta", "Tumor Witkacego".

1933 – Otwarto ostatni fragment magistrali kolejowej łączącej górnośląskie kopalnie z portem w Gdyni.

1935 - W Warszawie urodził się Ernest Bryll, poeta, prozaik, dramaturg, tłumacz, krytyk filmowy.

1936 - W Warszawie urodził się Andrzej Urbańczyk, żeglarz, podróżnik, pisarz, autor m.in. "Tratwą przez Atlantyk", "Wyprawa Nord III" i "Myszołów, kot wspaniały".

1937 - Polskie Radio rozpoczęło stałą emisję II programu warszawskiego (Warszawa II).

1938 - W Warszawie zmarł Władysław Grabski, polityk, ekonomista, poseł na Sejm, minister, premier RP w latach 1920 i 1923-1925; autor reformy walutowej i gospodarczej, rektor SGGW.

1942 - W ramach "Akcji Reinhard", której celem była zagłada ludności żydowskiej, Niemcy rozpoczęli budowę obozu zagłady w Sobiborze.

1943 - W Związku Sowieckim polscy komuniści powołali Związek Patriotów Polskich.

1945 - Pod Borujskiem, podczas walk o przełamanie Wału Pomorskiego, 1 Warszawska Samodzielna Brygada Kawalerii przeprowadziła udaną szarżę na niemieckie pozycje.

1948 - List papieża Piusa XII do niemieckich biskupów, dotyczący m.in. polskich granic zachodnich i wysiedleń niemieckiej ludności z Polski.

1951 - W więzieniu mokotowskim w Warszawie władze komunistyczne wykonały wyroki śmierci na siedmiu żołnierzach powojennego podziemia niepodległościowego z IV Zarządu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Straceni zostali: ppłk Łukasz Ciepliński, mjr Adam Lazarowicz, mjr Mieczysław Kawalec, kpt. Franciszek Błażej, kpt. Józef Rzepka, por. Karol Chmiel i por. Józef Batory. Rocznica tej komunistycznej zbrodni obchodzona jest od 2011 r. jako Narodowy Dzień Pamięci "Żołnierzy Wyklętych".

1952 - Protest komunistycznych władz polskich przeciw działaniom powołanej w USA Komisji Śledczej Kongresu do Zbadania Zbrodni Katyńskiej; pod przewodnictwem prawnika i kongresmena Raya Johna Maddena opublikowała ona raport, który jednoznacznie wskazał na odpowiedzialność władz sowieckiej Rosji za zbrodnię katyńską.

1961 - W Gorlicach urodził się Mirosław Czyżykiewicz, poeta, kompozytor, bard, przedstawiciel nurtu tzw. poezji śpiewanej, autor m.in. piosenek "Jednym szeptem" i "Ave".

1971 - Po strajku w Łodzi władze wycofały się z grudniowej podwyżki cen.

1973 - W warszawskiej FSO zakończono produkcję samochodu "Warszawa".

1973 - Na antenie Programu I Polskiego Radia ukazało się pierwsze wydanie audycji "Sygnały Dnia".

1977 - W Wodzisławiu Śląskim urodził się Leszek Blanik, gimnastyk sportowy, mistrz olimpijski z Pekinu (2008), brązowy medalista igrzysk w Sydney (2000), medalista mistrzostw świata i Europy.

1982 - Stan wojenny: Początek dwudniowej wizyty w Moskwie gen. Wojciecha Jaruzelskiego.

1982 - Stan wojenny: Zniesiono ograniczenia w poruszaniu się obywateli polskich po obszarze państwa.

1982 - Stan wojenny: Szef MSW gen. Czesław Kiszczak poinformował, że od 13 grudnia 1981 r. do 26 lutego 1982 r. internowano 6647 osób.

1982 - Premiera filmu "Vabank" w reżyserii Juliusza Machulskiego.

1993 - Weszło w życie porozumienie o wolnym handlu między Polską, Czechami, Słowacją i Węgrami (CEFTA).

1995 - Premier Waldemar Pawlak złożył na ręce prezydenta Lecha Wałęsy dymisję swojego rządu.

2000 - Powołano Instytut Adama Mickiewicza, którego celem jest promowanie kultury polskiej za granicą i inicjowanie międzynarodowej współpracy kulturalnej.

2011 - Po raz pierwszy obchodzono Narodowy Dzień Pamięci "Żołnierzy Wyklętych".

2 marca

1333 - W Krakowie zmarł Władysław I Łokietek, król Polski od 1320 r.

1384 – Podczas zjazdu szlachty w Radomsku podjęto decyzję o powierzeniu tronu polskiego Jadwidze Andegaweńskiej.

1609 - Wojna polsko-szwedzka: Wojska dowodzone przez hetmana wielkiego litewskiego Jana Karola Chodkiewicza zdobyły Parnawę w Inflantach.

1843 - W Gostyninie urodził się Ksawery Wakulski, matematyk, inżynier, współpracownik Edwarda Habicha w Peru, naczelny inżynier kraju i dyrektor telegrafów państwowych.

1855 - W Petersburgu zmarł Mikołaj I Romanow, cesarz rosyjski i król polski od 1825 r.

1861 - W Warszawie odbył się pogrzeb pięciu zabitych podczas demonstracji na Placu Zamkowym 27 lutego; uroczystość ta stała się wielką manifestacją patriotyczną Polaków wobec rosyjskiej okupacji na ziemiach polskich.

1864 - Car Aleksander II ogłosił uwłaszczenie chłopów w Królestwie Polskim.

1866 - W Andrychowie urodził się Stanisław Witkowski, filolog klasyczny, mediewista, profesor i rektor Uniwersytetu Lwowskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności.

1874 - W stojącym na nadmorskim klifie kościele w Trzęsaczu odbyło się ostatnie nabożeństwo. Do dnia dzisiejszego z podmywanego przez morze kościoła pozostał jedynie fragment ściany południowej.

1889 - W twierdzy Szlisselburg koło Petersburga zmarł Ludwik Waryński, działacz rewolucyjny, założyciel i przywódca I Proletariatu.

1899 - W Limie zmarł Ernest Malinowski, inżynier, ekspert budownictwa kolejowego, projektant Transandyjskiej Linii Kolejowej w Peru, jednej z najwyżej położonych linii kolejowych świata.

1901 - W Praszce koło Wielunia urodził się Stefan Korboński, w czasie okupacji niemieckiej kierownik Walki Cywilnej ZWZ-AK, a następnie szef Oporu Społecznego w Kierownictwie Walki Podziemnej; w marcu 1945 r., po aresztowaniu przez NKWD Jana Stanisława Jankowskiego, objął obowiązki Delegata Rządu na Kraj.

1921 - We Lwowie urodził się Kazimierz Górski, piłkarz, trener; w latach 1970-1976 selekcjoner reprezentacji Polski; prowadzona przez niego drużyna narodowa zajęła trzecie miejsce na mistrzostwach świata w RFN w 1974 r., zdobyła złoty medal olimpijski w Monachium (1972) oraz srebrny na igrzyskach w Montrealu (1976); w latach 1991-1995 prezes PZPN.

1928 - W Paryżu urodził się Kazimierz Piotr Zalewski, fizyk, żołnierz ZWZ-AK, więzień stalinowski, pracownik francuskiego Komitetu ds. Energii Atomowej, prezes Europejskiego Towarzystwa Nuklearnego i Polskiego Towarzystwa Historyczno-Literackiego we Francji.

1940 - W Warszawie urodził się Andrzej Korzyński, kompozytor, aranżer, pianista, autor muzyki do filmów "Wszystko na sprzedaż", "Człowiek z marmuru", "Na srebrnym globie", "Akademia pana Kleksa", "Wielki Szu", kompozytor wielu popularnych przebojów m.in. "Żółte kalendarze", "Do łezki łezka" i repertuaru Franka Kimono.

1948 - Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie skazał na karę śmierci ppłk. Stanisława Kasznicę - komendanta Narodowych Sił Zbrojnych, po wojnie członka działającego w konspiracji Narodowego Zjednoczenia Wojskowego oraz kpt. Lecha Neymana - członka Komendy Głównej NSZ; obaj zostali straceni 12 maja 1948 r. w więzieniu przy ul. Rakowieckiej.

1948 - We Wrocławiu funkcjonariusze UB aresztowali Myrosława Onyszkewycza "Oresta", dowódcę UPA w Polsce.

1948 - W Gdańsku urodził się Krzysztof Majchrzak, aktor; wystąpił m.in. w filmach "Aria dla atlety", "Konopielka", "Cudowne miejsce", "Historia kina w Popielawach" i "Pornografia", "Las, 4 rano".

1950 - W Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego utworzono tajne Biuro Specjalne, które - zgodnie z sowieckimi wzorami - zajmowało się tropieniem wrogów we własnych szeregach; w wyniku działania biura aresztowano m.in. Mariana Spychalskiego i Władysława Gomułkę.

1955 - Polska została członkiem Unii Europejskich Związków Piłkarskich (UEFA).

1959 - W Warszawie zmarł Wilam Horzyca, reżyser teatralny, tłumacz, krytyk, redaktor pisma "Droga", członek grupy artystycznej "Skamander", w latach 1930-35 poseł na Sejm RP z ramienia BBWR.

1959 - W Warszawie urodził się Krzysztof Stelmaszczyk, aktor, znany m.in. z filmów "Ciało", "Testosteron", "Miasto 44" i serialu "Czas honoru".

1960 - W Malborku zmarł Stanisław Taczak, pierwszy dowódca Powstania Wielkopolskiego, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, generał WP; podczas II wojny światowej w niemieckich obozach jenieckich.

1965 - We Wrocławiu urodził się Krzysztof Jabłoński, pianista, zdobywca III Nagrody w XI Międzynarodowym Konkursie im. Fryderyka Chopina w Warszawie; pedagog.

1966 - Premiera filmu "Zawsze w niedzielę" Ryszarda Bera.

1973 - W Praz-Coutant we Francji zmarła Alina Szapocznikow, rzeźbiarka.

1976 - W Warszawie urodził się Łukasz Palkowski, reżyser, autor filmów "Rezerwat", "Bogowie".

1980 - W Warszawie zmarł Jarosław Iwaszkiewicz - poeta, prozaik, dramatopisarz, tłumacz i eseista; współtwórca poetyckiej grupy Skamander, autor m.in. powieści "Sława i chwała", "Czerwone tarcze", "Kochankowie z Marony", opowiadań "Panny z Wilka", "Brzezina" oraz licznych wierszy, listów, wspomnień i biografii muzyków. W PRL wieloletni prezes Związku Literatów Polskich.

1989 - Rozpoczęła się druga tura rozmów w Magdalence pomiędzy przedstawicielami władz PRL i NSZZ "Solidarność".

1992 - Polska i Białoruś nawiązały stosunki dyplomatyczne.

1993 - W Warszawie zarejestrowano Fundację "Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy".

1996 - Zmarł Dariusz Fikus, dziennikarz, współtwórca tygodnika "Polityka", z którym związany był przez 25 lat; w 1980 r. wybrany na stanowisko sekretarza generalnego Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich; uczestnik obrad Okrągłego Stołu po stronie Solidarności.

2001 - Premiera filmu "Przedwiośnie" w reżyserii Filipa Bajona.

3 marca

----------

1604 - W Lusławicach zmarł Faust Socyn, teolog, humanista; od 1579 r. na stałe w Polsce; przywódca ideowy braci polskich.

1746 - W Warszawie urodziła się Izabela z Flemmingów Czartoryska, pisarka, animatorka życia kulturalnego, mecenaska sztuki, kolekcjonerka; założycielka rezydencji w Puławach, na terenie której utworzyła pierwsze polskie muzeum gromadzące pamiątki narodowe; aktywna uczestniczka życia politycznego w okresie Sejmu Wielkiego, związana ze Stronnictwem Patriotycznym.

1807 - W Warszawie urodził się Kazimierz Władysław Wóycicki, wydawca, literat, archiwista, dziennikarz; autor "Przysłów narodowych", "Pamiętnika dziecka Warszawy", żołnierz Powstania Listopadowego.

1812 - Powołana została Legia Księstwa Warszawskiego, formacja wojskowa, utworzona z pułków Legii Nadwiślańskiej. Legia Księstwa Warszawskiego wzięła udział w walkach w Hiszpanii oraz w wyprawie na Rosję, gdzie poniosła ciężkie straty.

1846 - Powstanie krakowskie: dyktator Jan Tyssowski opuścił Kraków, do miasta wkroczyły oddziały austriackie.

1875 - W Zalesiu Wielkim koło Gostynia urodził się Cyryl Ratajski, adwokat, prezydent Poznania (1922-1924, 1925-1934), minister spraw wewnętrznych (1924-1925); w czasie II wojny światowej Delegat Rządu na Kraj (1940-1942).

1882 - We Lwowie urodził się Kazimierz Bartel, matematyk, profesor Politechniki Lwowskiej, polityk sanacyjny, trzykrotny premier II RP; zamordowany przez Niemców w 1941 r.

1888 - W Odessie urodził się Kazimierz Fabrycy, oficer Legionów Polskich, gen. WP; wiceminister spraw wojskowych (1926-1934); w latach 1934-1939 Inspektor Armii we Lwowie; w kampanii 1939 r. dowódca Armii "Karpaty".

1902 - W Warszawie urodził się Władysław Daszewski, scenograf teatrów lwowskich i warszawskich, współpracownik Leona Schillera, w latach 1959-61 dyrektor Teatru Narodowego w Warszawie.

1902 - W Przemyślu urodził się Józef Kondrat, aktor teatralny i filmowy, znany m.in. z filmów "Trójka hultajska", "Strachy", "Król Maciuś Pierwszy"; w 1943 roku skazany przez podziemne Kierownictwo Walki Cywilnej na karę infamii za udział w niemieckim filmie propagandowym "Heimkehr".

1910 - W Warszawie urodził się Leon Chajn, polityk, działacz komunistyczny, od 1944 roku członek władz naczelnych Stronnictwa Demokratycznego, poseł na Sejm PRL, autor prac poświęconych historii wolnomularstwa.

1910 - W Pyzdrach urodził się Stefan Otwinowski, dziennikarz, literat, autor powieści "Życie trwa cztery dni", w latach 1947-76, prezes krakowskiego oddziału Związku Literatów Polskich.

1921 - Podpisanie polsko-rumuńskiego układu sojuszniczego.

1922 - W Toruniu urodził się Kazimierz Serocki, kompozytor, pianista.

1925 - W Warszawie urodził się Klemens Szaniawski, filozof, logik, profesor Uniwersytetu Warszawskiego; żołnierz AK, uczestnik Powstania Warszawskiego; więzień niemieckich obozów Auschwitz i Mauthausen.

1925 - W Łucku urodził się Edward Krasiński, malarz awangardowy.

1929 - W Gdańsku urodził się Kazimierz Orzechowski duchowny katolicki i aktor, popularny m.in. dzięki rolom w filmach "Panny z Wilka", "Człowiek z żelaza" oraz serialach "W labiryncie" i "Złotopolscy".

1934 - We Lwowie urodził się Jacek Kuroń; wieloletni więzień polityczny w PRL, współtwórca KOR, czołowy doradca kierownictwa NSZZ "Solidarność", uczestnik obrad Okrągłego Stołu, parlamentarzysta, minister pracy i polityki socjalnej, historyk, publicysta, wychowawca, społecznik.

1934 - W Kaliszu urodził się Andrzej May, aktor teatralny i filmowy, reżyser, odtwórca m.in. ról "Czarnego" w filmie Jerzego Passendorfera "Zamach" oraz Stanisława Połanieckiego w serialu "Rodzina Połanieckich".

1941 - Zarządzenie gubernatora dystryktu krakowskiego Otto Waechtera o utworzeniu w Krakowie "żydowskiej dzielnicy mieszkaniowej"; ostateczny termin przesiedlenia do getta wyznaczono na 20 marca 1941 r.; niezastosowanie się do zarządzenia władz niemieckich zagrożone było karą śmierci.

1941 - W Warszawie zmarł Edward Wittig, rzeźbiarz, autor warszawskich pomników: Lotnika, PeOWiaka oraz Juliusza Słowackiego.

1942 - Z więzienia na Pawiaku uciekli: Tadeusz Szpotański, były wiceprezydent Warszawy, oficerowie AK - mjr Stanisław Dobrski i por. Eugeniusz Filipowicz oraz Henryk Borucki "Czarny", komendant konspiracyjnej Komendy Obrońców Polski.

1944 - W Okółku na Podlasiu urodziła się Maria Nurowska, pisarka, scenarzystka, autorka m.in. powieści "Hiszpańskie oczy", "Rosyjski kochanek", "Mój przyjaciel zdrajca" oraz cyklu "Panny i wdowy".

1945 - We wsi Pawłokoma na Pogórzu Przemyskim oddział AK lub miejscowej samoobrony pod jego osłoną, zamordował 365 ukraińskich mieszkańców, w odwecie za uprowadzenie i zamordowanie przez UPA 11 Polaków.

1945 - Poakowski oddział ppor. Roberta Domańskiego "Jaracha" rozbił więzienie w Białej Podlaskiej.

1947 - Najwyższy Trybunał Narodowy w Warszawie skazał na karę śmierci nazistowskiego gubernatora Warszawy Ludwiga Fischera.

1947 - W Londynie Sztab Główny Polskich Sił Zbrojnych przekształcono w Inspektorat Generalny Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia; inspektorem generalnym Korpusu mianowano gen. Stanisława Kopańskiego.

1948 - Przed Rejonowym Sądem Wojskowym w Warszawie rozpoczął się proces rotmistrza Witolda Pileckiego, oficera ZWZ-AK, który w 1940 r. dobrowolnie poddał się aresztowaniu i wywózce do Auschwitz, aby zdobyć informacje o obozie; po ucieczce z Auschwitz walczył w Powstaniu Warszawskim; komunistyczny sąd skazał rotmistrza na karę śmierci; wyrok wykonano 25 maja 1948 r.

1956 - W Bydgoszczy urodził się Zbigniew Boniek, piłkarz, wielokrotny reprezentant Polski, zdobywca trzeciego miejsca na Mistrzostwach Świata w Hiszpanii w 1982 r.; zawodnik m.in. Widzewa Łódź, Juventusu Turyn, z którym zdobył Puchar Europy (1985), a także AS Roma; trener; od 2012 r. prezes PZPN.

1960 - Rada Ministrów wydała rozporządzenie o utworzeniu Wolińskiego Parku Narodowego.

1961 - Premiera komedii Haliny Bielińskiej i Włodzimierza Haupe "Szczęściarz Antoni" z Czesławem Wołłejko w roli tytułowej.

1971 - Spotkanie prymasa Polski kard. Stefana Wyszyńskiego z premierem Piotrem Jaroszewiczem na temat normalizacji stosunków.

1975 - W Warszawie zmarł Jerzy Srokowski, plastyk, ilustrator, scenograf, autor m.in. dekoracji do telewizyjnego Kabaretu Starszych Panów.

1976 - W Warszawie urodziła się Natalia Kukulska, piosenkarka, wykonawczyni przebojów "Puszek-okruszek", "Co powie tata?", "Niepotrzebny", "Piosenka światłoczuła".

1981 - Gen. Wojciech Jaruzelski, przebywający w Moskwie na XXVI Zjeździe KPZR, spotkał się z premierem Nikołajem Tichonowem, któremu przekazał "Informację o stanie przygotowań państwa do wprowadzenia stanu wojennego".

1986 - W Warszawie przed Sądem Wojewódzkim rozpoczął się proces kierownictwa Konfederacji Polski Niepodległej; na ławie oskarżonych zasiedli: Leszek Moczulski, Krzysztof Król, Adam Słomka, Andrzej Szomański oraz Dariusz Wójcik.

2006 - W Warszawie zmarł Krzysztof Kołbasiuk, aktor teatralny i filmowy, znany m.in. z roli Gniewka w serialu "Znak orła", Łukasza Zbożnego w telewizyjnym serialu "Dom" oraz licznych kreacji aktorskich w Teatrze Polskiego Radia.

2011 - W Skolimowie zmarła Irena Kwiatkowska, aktorka, gwiazda teatru, filmu i kabaretu; na trwałe wpisała się w pamięć widzów rolami w serialach "Wojna domowa" i "Czterdziestolatek", a także w filmach "Hallo Szpicbródka", "Lata dwudzieste, lata trzydzieste"; występowała w kabaretach Szpak, Dudek i telewizyjnym Kabarecie Starszych Panów.

2011 - W Warszawie zmarł Bohdan Pociej, muzykolog, krytyk muzyczny, dziennikarz radiowy, popularyzator kultury.

2012 - W katastrofie kolejowej pod Szczekocinami zginęło 16 osób, a 57 zostało rannych.

2012 - W Warszawie zmarł Jan Maj, działacz studencki sportowy, prezes Polskiego Związku Piłki Nożnej w latach 1973-76.

2015 - W Warszawie zmarł Wojciech Giełżyński, dziennikarz, pisarz, reporter, autor książek "Indonezja, archipelag niepokojów", "Rewolucja w imię Augusta Sandino", "Gra o Himalaje", "Gdańsk. Sierpień 80".

2017 - W Angers zmarł Raymond "Kopa" Kopaszewski, francuski piłkarz urodzony w rodzinie polskich imigrantów. W 1958 r. zdobył Złotą Piłkę przyznawaną przez "France Football".

2020 – W Warszawie zmarł ostatni żyjący I sekretarz KC PZPR Stanisław Kania. W Polskiej Partii Robotniczej był od 1945 r., następnie w Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W latach 1952-1956 był pracownikiem Zarządu Głównego Związku Młodzieży Polskiej. Funkcję posła na Sejm PRL VI-IX kadencji sprawował w latach 1972-1989. I sekretarzem KC PZPR Stanisław Kania był od 6 września 1980 r. do 18 października 1981 r.

4 marca

---------

1314 - W Uniejowie zmarł Jakub Świnka, arcybiskup gnieźnieński w latach 1283-1314; zwolennik zjednoczenia państwa polskiego, podzielonego w wyniku rozbicia dzielnicowego.

1386 - W katedrze wawelskiej odbyła się koronacja Władysława Jagiełły na króla Polski.

1484 - W Grodnie w wieku 26 lat zmarł królewicz Kazimierz, syn Kazimierza Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki; kanonizowany w 1602 r.; patron Korony i Litwy.

1513 - Piła uzyskała od Zygmunta I prawa miejskie.

1789 - W życie weszła Konstytucja Stanów Zjednoczonych, pierwsza ustawa zasadnicza na świecie, do której w Rzeczypospolitej odwołali się twórcy Konstytucji 3 Maja z 1791 r., będącej pierwszą europejską konstytucją.

1819 - W Warszawie urodziła się Narcyza Żmichowska, pisarka, poetka, uznawana za jedną z prekursorek feminizmu w Polsce; autorka "Poganki", "Dwoistego życia" i "Białej róży".

1863 - Polskie oddziały powstańcze pod wodzą gen. Mariana Langiewicza stoczyły bitwę z Rosjanami pod Pieskową Skałą.

1886 - W Sanoku urodził się Kazimierz Świtalski, żołnierz Legionów Polskich, jeden z najbliższych współpracowników Józefa Piłsudskiego; minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego (1928-1929), premier (1929), marszałek Sejmu w latach 1930-1935, senator.

1896 - Urodził się Stefan Pronaszko, piłkarz, współzałożyciel Polonii Warszawa, żołnierz wojny polsko-bolszewickiej i kampanii wrześniowej 1939 roku, major Wojska Polskiego, zamordowany w 1943 roku w niemieckim obozie Weimar-Buchenwald.

1899 - W Racławówce urodził się Józef Baran-Bilewski, kapitan Wojska Polskiego, sportowiec, mistrz Polski w pchnięciu kulą i rzucie dyskiem, rekordzista Polski, olimpijczyk; zamordowany w 1940 roku w Katyniu.

1900 - W Gatczynie koło Petersburga urodził się Jan Zachwatowicz, architekt, historyk sztuki, profesor Politechniki Warszawskiej; inicjator renowacji i odbudowy wielu zabytków polskich po 1945 r., m.in. Starego Miasta, katedry św. Jana i Zamku Królewskiego w Warszawie.

1903 - W Krakowie urodził się Adam Polewka, dziennikarz, pisarz, działacz polityczny, działacz PPS, KPP i PZPR, autor widowiska "Igrce w gród walą".

1904 - W Zakopanem powstał Związek Górali.

1906 - W Krakowie urodził się Karol Estreicher (junior), historyk sztuki, bibliograf, muzealnik, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, twórca Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Collegium Maius.

1928 - Odbyły się wybory do Sejmu II kadencji; najsilniejszym klubem parlamentarnym został Bezpartyjny Blok Wspierania Rządu, który zdobył 125 mandatów.

1932 - W Pińsku urodził się Ryszard Kapuściński - reporter, dziennikarz, publicysta, podróżnik, wieloletni korespondent Polskiej Agencji Prasowej; autor m.in. "Wojny futbolowej", "Cesarza" oraz "Podróży z Herodotem".

1935 - W Radomiu urodził się Kazimierz Paździor, bokser, mistrz olimpijski z Rzymu (1960) i mistrz Europy z Pragi (1957).

1938 - W Przemyślanach koło Lwowa urodził się Adam Daniel Rotfeld, dyplomata, znawca problematyki bezpieczeństwa; dyrektor Sztokholmskiego Międzynarodowego Instytutu Badań nad Pokojem (1990-2002); minister spraw zagranicznych RP (2005); członek Grupy Ekspertów NATO ds. przygotowania Nowej Koncepcji Strategicznej Sojuszu (2009-2010); od 2008 r. współprzewodniczący Polsko-Rosyjskiej Grupy do Spraw Trudnych; b. przewodniczący Rady Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia.

1939 - W sztabie Głównym Wojska Polskiego rozpoczęto prace nad planem obronnym na wypadek wojny z Niemcami o kryptonimie "Zachód".

1940 - W Przemyślu zmarł Artur Gustowski, wielkopolski przedsiębiorca i dziennikarz, od 1907 roku wydawca poznańskiego pisma "Kupiec", animator życia gospodarczego w Wielkopolsce.

1941 - Okupacyjne władze niemieckie wydały rozporządzenie o tzw. niemieckiej liście narodowościowej i niemieckiej przynależności państwowej na ziemiach wschodnich wcielonych do Rzeszy.

1941 - W Poznaniu urodził się Hubert Wagner, siatkarz, wielokrotny reprezentant Polski; trener, uważany za jednego z najwybitniejszych szkoleniowców w historii polskiego sportu; prowadzona przez niego drużyna siatkarzy zdobyła mistrzostwo świata w Meksyku w 1974 r. oraz złoty medal olimpijski dwa lata później w Montrealu.

1941 - W Ostrowie Wielkopolskim urodził się Kazimierz Grześkowiak, satyryk, aktor, członek Silnej Grupy pod Wezwaniem, autor przebojów "Chłop żywemu nie przepuści", "To je moje", Odmieniec", "Kawalerskie noce".

1942 - W Sosnowcu urodził się Kazimierz Ratoń, poeta, autor tomików "Pieśni północne", "Gdziekolwiek pójdę", "Pieśni ocalone".

1942 - W Oświęcimiu urodził się Henryk Waniek, śląski malarz, poeta, filozof, krytyk, scenograf; autor książek "Dziady berlińskie", "Pitagoras na trawie", "Finis Silesiae".

1943 - W Warszawie zmarł Julian Krzewiński, aktor, śpiewak operowy (tenor), autor scenariuszy, librett i tekstów piosenek, m.in. "Bal na Gnojnej", "Już młodość uleciała" oraz współautor scenariusza filmu Mieczysława Krawicza "Każdemu wolno kochać".

1951 - W Gdańsku działalność rozpoczęła Szybka Kolej Miejska. Pierwsza linia obejmowała trasę Gdańsk Główny - Gdańsk-Nowy Port.

1951 - Premiera filmu Jana Rybkowskiego "Warszawska premiera" z Janem Koecherem w roli Stanisława Moniuszki.

1953 - W Pabianicach urodził się Paweł Janas, piłkarz, wielokrotny reprezentant Polski, członek drużyny, która na Mistrzostwach Świata w Hiszpanii w 1982 r. zdobyła trzecie miejsce; w latach 2003-2006 selekcjoner reprezentacji narodowej.

1968 - Decyzją ministra oświaty i szkolnictwa wyższego Henryka Jabłońskiego Adam Michnik i Henryk Szlajfer zostali bezprawnie skreśleni z listy studentów Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego; powodem usunięcia ich z uczelni był udział w studenckiej demonstracji przeciwko cenzurze oraz przekazywanie informacji o protestach zagranicznym dziennikarzom.

1979 - Papież Jan Paweł II ogłosił swoją pierwszą encyklikę "Redemptor Hominis".

1979 - Premiera serialu "Rodzina Połanieckich" w reżyserii Jana Rybkowskiego.

1981 - W Moskwie I sekretarz KC PZPR Stanisław Kania spotkał się z sowieckim przywódcą Leonidem Breżniewem; na spotkaniu omawiano m.in. działania, które miały ograniczyć wzrost znaczenia w Polsce Solidarności.

1982 - Stan wojenny: Andrzej Milczanowski skazany został na pięć lat więzienia za kierowanie w grudniu 1981 r. strajkiem w Regionie NSZZ "Solidarność" Pomorze Zachodnie.

1994 - Polska premiera filmu "Lista Schindlera" w reżyserii Stevena Spielberga.

1998 - W Warszawie zmarł Adam Bień, działacz ruchu ludowego, członek władz Polskiego Państwa Podziemnego, aresztowany przez NKWD i sądzony w procesie szesnastu w Moskwie.

2000 - W Miami Beach zmarł Władysław Daniłowski, pianista, śpiewak, kompozytor, współzałożyciel i kierownik Chóru Dana.

2004 - W Warszawie zmarł Jeremi Przybora, poeta, aktor, współtwórca Kabaretu Starszych Panów.

2007 - W Warszawie zmarł Tadeusz Nalepa, gitarzysta i wokalista, legenda polskiego bluesa, twórca i lider zespołów Blackout i Breakout, autor wielu przebojów, m.in. "Oni zaraz przyjdą tu", "Kiedy byłem małym chłopcem", "Poszłabym za tobą".

2011 - Premiera filmu "Sala samobójców" w reżyserii Jana Komasy.

2012 - W Warszawie zmarł Michał Issajewicz "Miś", żołnierz ZWZ-AK, członek Zgrupowania Agat i Batalionu "Parasol", uczestnik akcji wykonania wyroku na dowódcy SS i policji Dystryktu Warszawa, gen. Franzu Kutscherze; więzień KL Stutthof.

2015 - W Zalesiu Górnym zmarł Zbyszko Siemaszko, fotografik, reporter, dokumentalista odbudowy Warszawy, żołnierz Armii Krajowej.

2016 - W Warszawie zmarł Wojciech Skibiński - aktor teatralny i filmowy, związany ze stołecznymi teatrami, m.in. z Teatrem Dramatycznym; w filmie debiutował w "Zezowatym szczęściu" Andrzeja Munka; grał też m.in. w "Weselu" Wojciecha Smarzowskiego i w popularnym serialu "Czas honoru".

2017 - W Warszawie zmarł ojciec Henryk Kietliński, pallotyn, prowincjał polskiej prowincji pallotynów, autor "Moich dialogów z Janem Pawłem II", harcerz Szarych Szeregów, odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

2018 – Zmarła aktorka Grażyna Staniszewska, znana m.in z filmów "Zamach", "Krzyż Walecznych" oraz roli Danusi Jurandówny w "Krzyżakach" Aleksandra Forda.

2020 - Pandemia koronawirusa: Ministerstwo Zdrowia podało informację o pierwszym przypadku zakażenia wirusem SARS-CoV-2 w Polsce. „Pacjent zero” przyjechał do Zielonej Góry z Niemiec. 20 marca został uznany za ozdrowieńca.

5 marca

----------

1234 - W Ostrzyhomiu na Węgrzech urodziła się Kinga, córka króla Węgier Beli IV, żona księcia Bolesława V Wstydliwego; święta Kościoła katolickiego.

1326 - W Wyszehradzie urodził się Ludwik Andegaweński, król węgierski, w latach 1370-1382 król Polski.

1569 – W ramach przygotowań do zawarcia Unii Lubelskiej król Zygmunt August ogłosił przyłączenie województwa podlaskiego do Korony Królestwa Polskiego.

1603 - Wojska Rzeczpospolitej pod wodzą hetmana Jana Karola Chodkiewicza zwyciężyły wojska szwedzkie w bitwie pod Rakvere w północnej Estonii.

1616 - Na indeks ksiąg zakazanych przez Kościół katolicki wpisana została książka Mikołaja Kopernika "De revolutionibus orbium coelestium".

1808 - We wsi Dobkiszki pod Sejnami urodził się Szymon Konarski, polski działacz niepodległościowy, powstaniec listopadowy, członek organizacji "Młoda Polska" i Stowarzyszenia Ludu Polskiego.

1863 - Powstanie Styczniowe: W starciu pod Skałą poległ Andrij Potebnia, rosyjski oficer pochodzenia ukraińskiego, walczący po stronie powstańców w oddziale gen. Mariana Langiewicza; założyciel tajnej rewolucyjnej organizacji oficerów rosyjskich w Królestwie Polskim; w 1862 r. dokonał nieudanego zamachu na namiestnika Królestwa Polskiego gen. Aleksandra Luedersa.

1871 - W Zamościu urodziła się Róża Luksemburg, działaczka polskiego i niemieckiego ruchu robotniczego, ekonomistka, współzałożycielka SDKPiL; należała do przywódców niemieckiej SPD i II Międzynarodówki; współzałożycielka Związku Spartakusa i KPD.

1901 - W Gwoźnicy koło Strzyżowa urodził się Julian Przyboś, poeta awangardowy, eseista, teoretyk literatury, członek POW, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej.

1902 - W Rzeżycy na Łotwie urodził się Tadeusz Manteuffel, historyk mediewista, kierownik studium historycznego tajnego Uniwersytetu Warszawskiego (1940-1944), prezes Polskiego Towarzystwa Historycznego (1950-1955), twórca i dyrektor Instytutu Historii PAN (1953-1970).

1908 - W Charlottenburgu urodził się Teodor Parnicki, pisarz, autor powieści historycznych, m.in. "Srebrnych Orłów", "Końca Zgody Narodów", "Aecjusza, ostatniego Rzymianina" i "Tylko Beatrycze".

1935 - We Lwowie zmarł Stanisław Tołłoczko, chemik, filozof, profesor Uniwersytetu Lwowskiego.

1938 - Premiera filmu "Królowa przedmieścia" w reżyserii Eugeniusza Bodo.

1939 - We Lwowie zmarł Jan Gwalbert Pawlikowski, ekonomista, polityk, historyk literatury, taternik, członek władz Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego i Związku Ludowo-Narodowego, honorowy członek Związku Górali, laureat złotego Wawrzynu Akademickiego Polskiej Akademii Literatury.

1940 - Na wniosek szefa NKWD Ławrientija Berii Biuro Polityczne KC WKP(b) podjęło uchwałę o rozstrzelaniu polskich oficerów więzionych w obozach na terenie Związku Sowieckiego oraz polskich więźniów przetrzymywanych przez NKWD na obszarze przedwojennych wschodnich województw Rzeczypospolitej; w wyniku tej decyzji zgładzono około 22 tys. obywateli polskich.

1945 - W Warszawie komunistyczne władze wykonały wyrok śmierci na Lucjanie Szymańskim "Janczarze", ostatnim dowódcy Podokręgu Wschodniego Obszaru Warszawskiego AK. "Janczar" został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa 23 grudnia 1944 r.; wyrok śmierci wydał Wojskowy Sąd Garnizonowy w Warszawie.

1946 - W Fulton w USA Winston Churchill wygłosił słynne przemówienie, podczas którego odnosząc się do kwestii sowieckiej kontroli nad częścią Europy powiedział: "Od Szczecina nad Bałtykiem po Triest nad Adriatykiem przecina kontynent żelazna kurtyna".

1947 - W Gdańsku urodził się Konstanty Andrzej Kulka, skrzypek, pedagog.

1950 - W okolicach Lwowa w walce z oddziałami sowieckiego Ministerstwa Bezpieczeństwa Państwowego zginął Roman Szuchewycz "Taras Czuprynka", naczelny dowódca UPA i kierownik OUN-B (Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów, frakcji Bandery); odpowiedzialny za zbrodnicze akcje wobec Polaków na Wołyniu i wschodniej Małopolsce.

1953 - W Kuncewie, obecnie część Moskwy, zmarł Józef Stalin, właściwie Iosif Dżugaszwili, sekretarz generalny KC KPZR i premier Związku Sowieckiego; zbrodniarz odpowiedzialny za prześladowania i śmierć milionów ludzi, który przez ćwierć wieku rządził totalitarnym państwem sowieckim; wśród jego ofiar były setki tysięcy Polaków.

1953 - W Siemiatyczach urodził się Marek Antoni Nowicki, prawnik, działacz na rzecz praw człowieka, działacz podziemnej "Solidarności", współzałożyciel polskiego oddziału Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, w latach 2000-2005 Międzynarodowy Rzecznik Praw Obywatelskich w Kosowie z ramienia ONZ.

1957 - Wytyczono dokładny przebieg granicy polsko-radzieckiej w dawnych Prusach Wschodnich oraz na Mierzei Wiślanej i Zalewie Wiślanym.

1964 - Premiera filmu Jerzego Passendorfera "Skąpani w ogniu".

1990 - W Warszawie zmarł prof. Klemens Szaniawski, filozof, logik, żołnierz AK, uczestnik Powstania Warszawskiego.

1992 – Hanna Gronkiewicz-Waltz została prezesem Narodowego Banku Polskiego.

1993 - W Słupsku zmarł Mieczysław Kościelniak, malarz, grafik; więzień KL Auschwitz, autor około 300 prac narysowanych w obozie, dokumentujących życie więźniów.

1994 - W Warszawie zmarł Jan Dobraczyński, pisarz, autor powieści historycznych; w latach 30. związany z ruchem narodowym; uczestnik kampanii polskiej 1939 r. i Powstania Warszawskiego; po wojnie związany ze Stowarzyszeniem PAX; poseł na Sejm PRL; w latach 1983-1989 przewodniczący Rady Krajowej PRON; w 1993 r. uhonorowany tytułem "Sprawiedliwego wśród Narodów Świata".

2002 - W Warszawie zmarł Stanisław Jankowski, "Agaton", cichociemny, oficer AK, uczestnik Powstania Warszawskiego; po wojnie pracownik Biura Odbudowy Stolicy, współautor planu generalnego zagospodarowania przestrzennego Warszawy, m.in. Trasy W-Z i MDM; autor wspomnień "Z fałszywym ausweisem w prawdziwej Warszawie".

2006 - Premiera serialu telewizyjnego "Ranczo" w reżyserii Wojciecha Adamczyka.

2013 - Czterech polskich himalaistów: Adam Bielecki, Artur Małek, Maciej Berbeka i Tomasz Kowalski stanęło na szczycie niezdobytego do tej pory zimą ośmiotysięcznika Broad Peak w Karakorum; dwaj ostatni nie zdołali jednak powrócić na noc do obozu, 8 marca zostali uznani za zmarłych.

2020 – W Warszawie zmarła Dżennet Połtorzycka-Stampf'l, dziennikarka Polskiego Radia, współautorka powieści radiowej "Matysiakowie". Od 1960 r. współtworzyła - z Jerzym Janickim i Władysławem Żesławskim, a potem z Januszem Adamem Dziewiątkowskim – najsłynniejsze polskie słuchowisko. W 2011 r. została nagrodzona honorowym Złotym Mikrofonem za całokształt swojej pracy.

6 marca

----------

1454 - Król Kazimierz IV Jagiellończyk wydał akt inkorporacji Prus do Korony.

1745 - W Warszawie urodził się Kazimierz Pułaski, jeden z dowódców konfederacji barskiej, bohater walk o niepodległość Stanów Zjednoczonych; zmarł w wyniku ran odniesionych podczas oblężenia Savannah w 1779 r.

1785 - We Włoszakowicach w Wielkopolsce urodził się Karol Kurpiński, kompozytor, dyrygent, pedagog; dyrektor opery w Warszawie, założyciel i redaktor pierwszego polskiego czasopisma muzycznego "Tygodnik Muzyczny"; autor muzyki do pieśni "Warszawianka".

1901 - W Rzymie zmarł Aleksander Gierymski, malarz; do jego najbardziej znanych prac należą "Sjesta włoska", "W altanie", "Anioł Pański", "Święto Trąbek" oraz "Żydówka z pomarańczami".

1909 - We Lwowie urodził się Stanisław Jerzy Lec, aforysta, poeta, satyryk.

1926 - W Suwałkach urodził się Andrzej Wajda, reżyser filmowy i teatralny; w 2000 r. nagrodzony Oscarem za całokształt twórczości; autor m.in. filmów "Kanał", "Popiół i diament", "Lotna", "Niewinni czarodzieje", "Popioły", "Wszystko na sprzedaż", "Krajobraz po bitwie", "Brzezina", "Wesele", "Panny z Wilka", "Ziemia obiecana", "Człowiek z marmuru", "Bez znieczulenia", "Człowiek z żelaza", "Kronika wypadków miłosnych", "Korczak", "Pan Tadeusz", "Katyń" i "Wałęsa. Człowiek z nadziei".

1932 - W Warszawie urodził się Bronisław Geremek, historyk mediewista; w latach 1950-68 członek PZPR - wystąpił z partii po inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację; działacz opozycji demokratycznej; w 1980 r. ekspert MKZ NSZZ "S" oraz Krajowej Komisji Porozumiewawczej i Komisji Krajowej NSZZ "S"; internowany w stanie wojennym; od 1983 r. doradca TKK NSZZ "S" i Lecha Wałęsy; w 1988 r. współorganizator Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie; uczestnik obrad Okrągłego Stołu; w czerwcu 1989 r. wybrany do Sejmu, objął funkcję przewodniczącego Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego; przewodniczący Klubu Parlamentarnego Unii Demokratycznej (1991-94), następnie do 1997 r. Unii Wolności; minister spraw zagranicznych w latach 1997-2000; deputowany do Parlamentu Europejskiego (2004-2008).

1932 - W Wilnie zmarł Władysław Bandurski - duchowny katolicki, biskup pomocniczy archidiecezji lwowskiej, działacz niepodległościowy, honorowy kapelan I Brygady Legionów Polskich, kapelan sił zbrojnych Litwy Środkowej, kapelan Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny.

1945 – Generał NKWD Iwan Sierow został mianowany doradcą przy Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego.

1947 - W Warszawie urodził się Tadeusz Woźniak, muzyk, kompozytor, wokalista.

1950 - W Siedlcach urodziła się Joanna Żółkowska, aktorka przez wiele lat związana z warszawskim Teatrem Powszechnym.

1952 - W więzieniu na warszawskim Mokotowie stracony został niemiecki zbrodniarz Juergen Stroop, odpowiedzialny m.in. za stłumienie powstania w warszawskim getcie w 1943 r.

1970 - Premiera filmu "Sól ziemi czarnej" w reżyserii Kazimierza Kutza.

1979 – Papież Jan Paweł II rozpoczął pisanie swego testamentu.

1989 - W Krakowie urodziła się Agnieszka Radwańska, tenisistka, finalistka Wimbledonu (2012), najwyżej notowana Polka w historii rankingu WTA.

1995 - Prezydent Lech Wałęsa powołał gabinet Józefa Oleksego.

1995 - W Baldham koło Monachium zmarła Barbara Kwiatkowska-Lass, aktorka, znana z filmów "Ewa chce spać" i "Jowita".

2008 - W Warszawie zmarł Gustaw Holoubek, aktor, reżyser, ikona polskiego teatru; od 1996 r. dyrektor artystyczny warszawskiego Teatru Ateneum; jedną z największych jego ról była kreacja Gustawa-Konrada w "Dziadach" w reżyserii Kazimierza Dejmka (1967) w Teatrze Narodowym; wystąpił m.in. w filmach "Pętla", "Gangsterzy i filantropii", "Prawo i pięść", "Marysia i Napoleon", "Sanatorium pod Klepsydrą", "Lawa", a także serialu "Królewskie sny" oraz ekranizacji "Mistrza i Małgorzaty".

2013 – Obchodzono po raz pierwszy Europejski Dzień Pamięci o Sprawiedliwych, którzy ratowali Żydów w czasie Holokaustu (ustanowiony 10 maja 2012 r. decyzją Parlamentu Europejskiego z inicjatywy włoskiego Komitetu Światowego Ogrodu Sprawiedliwych).

2013 – Obchodzono po raz pierwszy Europejski Dzień Pamięci o Sprawiedliwych, którzy ratowali Żydów w czasie Holokaustu (ustanowiony 10 maja 2012 r. decyzją Parlamentu Europejskiego z inicjatywy włoskiego Komitetu Światowego Ogrodu Sprawiedliwych).

7 marca

----------

1000 - W Gnieźnie rozpoczął się zjazd monarchów, w którym uczestniczyli cesarz Otton III i Bolesław Chrobry.

1759 - Urodził się Tomasz Wawrzecki, generał; po dostaniu się do rosyjskiej niewoli Tadeusza Kościuszki Najwyższy Naczelnik Siły Zbrojnej Narodowej w czasie powstania 1794 r.; członek Rady Najwyższej Tymczasowej Księstwa Warszawskiego, minister sprawiedliwości w Królestwie Polskim.

1837 - Na mocy ukazu Mikołaja I w Królestwie Polskim województwa zostały zastąpione guberniami.

1839 - W Niegosławicach koło Pińczowa urodził się Adolf Dygasiński, publicysta, pisarz, pedagog; uczestnik Powstania Styczniowego.

1862 - We Lwowie po raz pierwszy wystawiono "Balladynę" Juliusza Słowackiego.

1891 - W Witebsku urodził się Adam Mohuczy, kontradmirał, organizator i komendant Szkoły Specjalistów Morskich w Tczewie; uczestnik kampanii polskiej 1939 r.; po II wojnie światowej pierwszy dowódca Marynarki Wojennej; w 1949 r. aresztowany przez władze komunistyczne i bezpodstawnie oskarżony o sabotaż; skazany na 13 lat pozbawienia wolności; zmarł w więzieniu w Sztumie w 1953 r.

1909 - W Dębicy urodził się Ryszard Siwiec, filozof, żołnierz AK; w 1968 r. w proteście przeciw agresji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację dokonał aktu samospalenia w czasie Centralnych Dożynek na Stadionie Dziesięciolecia.

1911 - W Warszawie urodził się Stefan Kisielewski, pisarz, kompozytor, krytyk muzyczny, felietonista m.in. "Tygodnika Powszechnego"; w latach 1957-65 poseł na Sejm PRL, członek katolickiego koła "Znak"; w 1964 roku podpisał "List 34", którego sygnatariusz protestowali przeciwko zaostrzeniu cenzury i domagali się zmian polskiej polityki kulturalnej; autor określenia "dyktatura ciemniaków" w odniesieniu do komunistycznej cenzury co zamknęło mu możliwość publikowania w mediach; współzałożyciel Ruchu Polityki Realnej (od 1989 r. Unia Polityki Realnej).

1919 - Pod Torczynem w walkach z Ukraińcami zginął płk Leopold Lis-Kula, od 1912 r. był związany z organizacjami strzeleckimi; żołnierz Legionów Polskich i Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

1919 - We Lwowie zmarła Maria Dulębianka, działaczka społeczna, pisarka, malarka.

1923 - W Warszawie urodził się Jan Rodowicz, "Anoda", żołnierz Szarych Szeregów, oficer AK, bohater akcji pod Arsenałem, w czasie Powstania Warszawskiego walczył w batalionie "Zośka"; zginął w niejasnych okolicznościach w 1949 r. podczas brutalnego śledztwa w budynku Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie.

1930 - W Trembowli urodził się Jerzy Wyrozumski, historyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, znawca średniowiecza i dziejów Krakowa.

1934 - W Warszawie podpisano protokół o normalizacji stosunków gospodarczych między Polską i Niemcami.

1941 - W Warszawie z wyroku wojskowego sądu specjalnego ZWZ zastrzelony został za kolaborację Igo Sym, aktor, współpracujący z niemieckim wywiadem i policją.

1944 - W Warszawie przy ul. Grójeckiej 77 Niemcy odkryli bunkier "Krysia", w którym ukrywało się 38 obywateli polskich żydowskiego pochodzenia, wśród nich Emanuel Ringelblum, działacz Oneg Szabat, kronikarz warszawskiego getta. Wszystkich aresztowanych oraz ich opiekunów rozstrzelano kilka dni później w ruinach getta.

1944 - Komenda Główna AK i Dowództwo Główne NSZ podpisały umowę o scaleniu obu organizacji.

1945 - W Milanówku NKWD aresztowało gen. Augusta Emila Fieldorfa "Nila" - organizatora i szefa Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej; przebywał tam pod przybranym nazwiskiem Walentego Gdanickiego; nierozpoznany, został zesłany do obozu pracy na Uralu.

1949 - W więzieniu na warszawskim Mokotowie władze komunistyczne wykonały wyrok śmierci na mjr. Hieronimie Dekutowskim ps. Zapora - żołnierzu Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, cichociemnym, dowódcy oddziałów partyzanckich AK i WiN.

1950 - Sejm przyjął ustawę "o planowym zatrudnianiu absolwentów średnich szkół zawodowych oraz szkół wyższych", wprowadzającą nakaz pracy.

1953 - Rada Państwa uchwaliła nadanie Pałacowi Kultury i Nauki w Warszawie imienia Józefa Stalina, budowę jego pomnika na Placu Defilad oraz zmianę nazwy Katowic na Stalinogród.

1954 - We Wrocławiu zmarł Ludwik Hirszfeld - lekarz, mikrobiolog i immunolog, twórca polskiej szkoły immunologicznej oraz nowej dziedziny nauki - seroantropologii; odkrył prawa dziedziczenia grupy krwi i wprowadził ich oznaczenia jako 0, A, B i AB przyjęte na całym świecie w 1928 r.; oznaczył czynnik Rh.

1955 - W Siedlcach urodziła się Jolanta Żółkowska, aktorka, znana m.in. z roli Basi w serialu "Dom" Jana Łomnickiego.

1968 - We Wrocławiu urodził się Przemysław Saleta - mistrz Europy i świata w kick-boxingu, a także champion Europy i interkontynentalny w boksie; zawodową karierę na bokserskim ringu zakończył w 2013 r.

1979 - W Forcie Rembertowskim w Warszawie wykonano ostatni w Polsce wyrok śmierci przez rozstrzelanie.

1985 - W Puszczykowie pod Poznaniem zmarł Arkady Fiedler, podróżnik, pisarz; uczestnik Powstania Wielkopolskiego, żołnierz POW, w czasie II wojny światowej w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie; autor ponad 30 książek m.in. "Dywizjonu 303", "Ryby śpiewają w Ukajali" i "Kanady pachnącej żywicą".

1997 - W Warszawie zmarła Agnieszka Osiecka, poetka, dziennikarka, autorka tekstów ponad 2 tys. piosenek, wiele z nich, m.in. "Okularnicy" czy "Małgośka", przeszło do klasyki polskiej piosenki.

2012 - W Aleksandrowie Łódzkim zmarł Włodzimierz Smolarek, piłkarz, wielokrotny reprezentant Polski; wspólnie z drużyną narodową wywalczył trzecie miejsce na Mistrzostwach Świata w Hiszpanii w 1982 r.; z zespołem Widzewa dwa razy zdobywał tytuł mistrza Polski (1981, 1982).

2014 - Premiera filmu "Kamienie na szaniec" w reżyserii Roberta Glińskiego.

2016 - W Warszawie zmarł Aleksander Minkowski - dziennikarz, pisarz, scenarzysta, autor scenariuszy popularnych seriali "Gruby", "Dyrektorzy", "Szaleństwo Majki Skowron".

2020 – W Saint Cloud zmarł Ludwik Stomma, antropolog kultury, publicysta, etnolog. Wykładał m.in. na Uniwersytecie Jagiellońskim, Uniwersytecie Warszawskim, paryskiej Sorbonie, Katolickim Uniwersytecie Lubelskim oraz na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika.

szuk / skp /