„Przedstawiamy dowody, że wartości moralne zmieniają się z porami roku. Analiza dekady danych (232 975 odpowiedzi na kwestionariusz od 2011 do 2020 r.) wskazuje na spójny cykl powiązany z porami roku w poparciu Amerykanów dla wartości moralnych, związanych z lojalnością, autorytetem i czystością, z silniejszym poparciem wiosną i jesienią, i słabszym poparciem latem i zimą. Ten sezonowy cykl został częściowo wytłumaczony przez analogiczny cykl sezonowy w doświadczaniu niepokoju przez Amerykanów. Podobne cykle sezonowe były zauważone w danych z Kanady i Australii, ale nie z Wielkiej Brytanii” - tak znaczenie badania opisali autorzy w artykule nt. badania, który ukazał się w tym tygodniu w Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) (https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.2313428121).

Autorzy podkreślili, że ustalenia z badania mogą mieć wpływ na politykę, prawo czy politykę zdrowotną, w tym na terminy wyborów, spraw sądowych czy rozwiązań stosowanych w czasach kryzysów zdrowotnych.

W badaniu analizowano odpowiedzi na kwestionariusz wymieniający pięć wartości.

Lojalność (wobec grupy), autorytet (lidera i ustalonych zasad) oraz czystość (podkreślanie stanu czystości, świętości i podtrzymywania tradycji) to trzy wartości określone przez badaczy jako bardziej „zobowiązujące” do przestrzegania norm grupowych i blisko związane z programami współczesnych partii konserwatywnych.

Z kolei troska o innych, której priorytetem jest życzliwość i zabezpieczenie innych przed krzywdą oraz postępowanie fair, w którym ważne jest jednakowe traktowanie wszystkich, określone zostały jako dwie wartości bardziej liberalne, koncentrujące się na prawach jednostki i dobrostanie. „Te wartości kierują ludzkimi osądami w sprawie tego, co właściwe, a co niewłaściwe” - podkreślono w komunikacie UBC.

Z odpowiedzi uczestników badania wynika, że najsilniejsze poparcie dla wartości konserwatywnych widoczne jest wiosną i jesienią, najsłabsze jest ono latem i zimą.

Natomiast latem i zimą nie spada identyfikacja z wartościami „indywidualizującymi” takimi jak troska o innych czy równość traktowania.

Jednocześnie badanie dostarczyło wskazówek, że letni spadek identyfikacji z wartościami „zobowiązującymi” był silniejszy tam, gdzie są większe skrajności pogodowe. Naukowcy ustalili też, że sezonowa większa identyfikacja ze „zobowiązującymi” wartościami moralnymi może zostać powiązana z analogicznym cyklem sezonowych zmian poczucia niepokoju.

Podobne zależności stwierdzono w USA, Kanadzie i Australii, ale nie w Wielkiej Brytanii.

„Poparcie dla wartości moralnych, które wzmacniają spójność grupy i przystosowanie do norm jest silniejsze wiosną i jesienią niż latem i zimą. Wartości moralne są fundamentalną częścią tego, jak ludzie podejmują decyzje i formułują osądy, więc sądzimy, że to odkrycie może być tylko wierzchołkiem góry lodowej w kwestii tego, jakie to ma implikacje dla innych skutków” - mówił cytowany w komunikacie Uniwersytetu Kolumbii Brytyjskiej (UBC) Ian Hohm, główny autor badania i doktorant na wydziale psychologii UBC.

Na związek między identyfikacją z wybranymi wartościami a poziomem odczuwanego niepokoju wskazał na podstawie wieloletnich danych brytyjskich współautor badania, dr Brian O'Shea, profesor psychologii z Uniwersytetu Nottingham.

„Zauważyliśmy, że poziom niepokoju rośnie wiosną i jesienią, co zbiega się z okresami, gdy ludzie bardziej wspierają wartości zobowiązujące. Ta korelacja sugeruje, że wyższy poziom niepokoju może prowadzić do poszukiwania dobrostanu w normach grupowych i tradycjach, wspieranych przez takie wartości” - wyjaśniał cytowany w komunikacie współautor badania, dr Mark Schaller, psycholog z UBC.

Badacze planują dalsze poszukiwanie związków między niepokojem a wartościami moralnymi, chcąc sprawdzić, jakie mają one wpływ na uprzedzenia społeczne i wyroki sądów.

Z Toronto Anna Lach (PAP)

lach/ agt/