Niemcy zlikwidowali obóz familijny w dwóch etapach. Pierwsza akcja miała miejsce w marcu 1944 roku. W nocy z 8 na 9 marca - pod pozorem przeniesienia do obozu pracy w Heydebreck – skierowali 3791 osób wprost do komór gazowych. Po ich śmierci do rodzin w różnych krajach nadeszły kartki pocztowe, które ofiary musiały napisać na początku marca. Niemcy kazali je opatrzyć datami od 25 do 27 marca.

Ostateczna likwidacja nastąpiła w lipcu 1944 roku. Z początkiem miesiąca SS przeprowadziło selekcję w obozie rodzinnym. 3 tys. osób przeniesiono do innych obozów. W Birkenau pozostało około 7 tys. Żydów. Spośród nich lekarz SS Josef Mengele wybrał 70 bliźniąt, które padły ofiarą jego pseudomedycznych doświadczeń.

W nocy z 10 na 11 lipca Niemcy zgładzili 3 tys. kobiet i dzieci w komorach gazowych. Kolejnej nocy zamordowali w ten sposób resztę pozostałych przy życiu, około 4 tys. kobiet i mężczyzn.

Familienlager Theresienstadt powstał w Auschwitz II-Birkenau we wrześniu 1943 roku. Niemcy deportowali do niego żydowskie rodziny z getta w Theresienstadt. To czeskie miasteczko – Terezin, podczas wojny znalazło się w granicach Protektoratu Czech i Moraw. Getto powstało w nim w 1941 roku.

Od powstania getta do jego wyzwolenia 20 kwietnia 1945 roku. Niemcy deportowali tam ponad 140 tys. Żydów z terenów Czech, Niemiec, Austrii, Holandii, Danii, Słowacji i Węgier. W wyniku przepełnienia i katastrofalnych warunków sanitarnych zmarło w nim ponad 33 tys. osób. Niemcy chcąc rozładować przepełnienie zaczęli deportować Żydów „na Wschód”, w tym na zagładę do Auschwitz.

Historyk z Muzeum Auschwitz Piotr Setkiewicz wskazał, iż Niemcy obawiali się przedostania informacji o deportacjach do zagranicznej prasy. „Dlatego około 5 tys. Żydów wywiezionych w dwóch transportach 8 września 1943 roku nie poddano w Birkenau selekcji, lecz skierowano do baraków. (…) Umieszczano ich tam całymi rodzinami, choć osobno w naprzeciwległych rzędach baraków kwaterowano mężczyzn, a osobno kobiety z dziećmi” – podał Setkiewicz.

Niemcy wykorzystywali Żydów z terezińskiego getta propagandowo. Zależało im na podtrzymaniu fikcji, że przywożeni do obozu nie są eksterminowani. Nosili cywilne ubrania, mogli pisać listy i otrzymywali paczki. Blok dziecięcy był czymś w rodzaju szkoły. Część Żydów zatrudniono przy różnych pracach.

Ogółem z Theresienstadt do obozów zagłady na Wschodzie Niemcy wywieźli ponad 87 tys. osób. Do Auschwitz deportowali około 46 tys. Trafili do obozu familijnego, ale także podobozów lub wprost do komór gazowych. Więźniami Familienlager zostało blisko 18 tys. Żydów. Wojnę przeżyło 1,2 tys.

Niemcy założyli obóz Auschwitz w 1940 roku, aby więzić w nim Polaków. Auschwitz II-Birkenau powstał dwa lata później. Stał się miejscem zagłady Żydów. W kompleksie obozowym funkcjonowała także sieć podobozów. W Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 mln ludzi, głównie Żydów, a także Polaków, Romów, jeńców sowieckich i osób innej narodowości. (PAP)

szf/ dki/