Kontrowersje w Brukseli wzbudziła aktywność międzynarodowa premiera Węgier Viktora Orbana, który dzień po objęciu przez Budapeszt 1 lipca przewodnictwa w Radzie UE udał się do Kijowa, po czym złożył też wizyty w Moskwie i Pekinie.

Od wizyty Orbana w Moskwie odcięli się przewodniczący Rady Europejskiej Charles Michel oraz szef unijnej dyplomacji Josep Borrell, którzy reprezentują UE w relacjach zewnętrznych na poziomie odpowiednio - szefów państw i rządów oraz ministrów. W osobnych oświadczeniach podkreślili, że premier Węgier nie ma mandatu do reprezentowania Unii w czasie swoich wizyt.

"Oczywiście, że Węgry nie poinformowały o wizytach Orbana. Mało tego, Orban się tym chwalił w publicznych wypowiedziach, że inne kraje nie będa mu mówić, co ma robić. To jest nic innego jak trolling" - podkreśliło unijne źródło dyplomatyczne.

Dlatego Polska złożyła wniosek, by kwestię obowiązków i uprawnień kraju sprawującego prezydencję omówili ambasadorowie na posiedzeniu w środę. Zostało to uzgodnione z innymi stolicami, wśród których - jak słyszymy - rośnie irytacja. Dyplomata z innego państwa mówił, że spodziewa się "grillowania" Węgier, bo wśród państw UE dominuje poczucie, że Węgry robią coś poza ich plecami i wbrew ich woli.

W posiedzeniu udział weźmą prawnicy Rady UE, którzy mają przypomnieć reprezentantowi Węgier, co wchodzi w zakres obowiązków prezydencji, a co nie. "Oni jako organizator prac krajów członkowskich w Radzie mają za zadanie być tym uczciwym pośrednikiem, co sam Budapeszt zresztą obiecywał" - zaznaczył rozmówca PAP. "To, do czego Węgry na pewno nie mają prawa, to reprezentowanie Unii w rozmowach z innymi państwami" - dodał.

Podczas posiedzenia także Węgry będą chciały wnieść własny punkt, w czasie którego zrelacjonują innym państwom przebieg wizyt Orbana.

Portal Politico podał, że państwa UE mogą rozważyć bezprecedensowy krok w postaci skrócenia węgierskiego przewodnictwa w Radzie UE i przekazania prezydencji Polsce już jesienią 2024 r. Zgodnie z kalendarzem Polska ma ją objąć 1 stycznia 2025 r. na sześć miesięcy.

Dwa niezależne źródła w UE dementują jednak taką możliwość. "Do takiej sytuacji w historii UE doszło jedynie raz i to było związku z decyzją Wielkiej Brytanii o wyjściu z Unii Europejskiej" - podkreślił w rozmowie z PAP unijny urzędnik. Wielka Brytania po referendum w 2016 r. zdecydowała się zrzec przewodnictwa w Radzie UE przypadającego w 2017 r.; wówczas pozostałe kraje zdecydowały o przyspieszeniu kalendarza i prezydencję objęła w drugim półroczu następna w kolejności Estonia.

"Coś takiego nie wydaje się prawnie możliwe, a na pewno nikt o tym dzisiaj nie rozmawia, tego w ogóle nie ma na stole" - dodało źródło.

W grę nie wchodzi także bojkot spotkań organizowanych przez Węgry. W poniedziałek i wtorek w Budapeszcie odbyło się pierwsze, choć nieoficjalne posiedzenie ministrów odpowiedzialnych za konkurencyjność. Jedynie pięć krajów było reprezentowanych w randze ministra, pozostałe trzynaście - w randze sekretarzy stanu, natomiast siedem - na jeszcze niższym szczeblu. Źródła UE podkreślają jednak zgodnie, że taka frekwencja nie ma związku z aktywnością Orbana. "To jest normalne w trakcie nieformalnych posiedzeń" - skwitował rozmówca.

Z Brukseli Magdalena Cedro i Jowita Kiwnik Pargana (PAP)

mce/ jowi/ san/