Jak podkreślają naukowcy z International Institute for Applied Systems Analysis (IIASA), odpady przedostające się do wodnych ekosystemów stwarzają duże zagrożenie zarówno dla bioróżnorodności, jak i dla ludzkiego zdrowia.

Wyraźne skutki niewłaściwego obchodzenia się ze śmieciami, w tym z plastikiem można zauważyć na większości obszarów oceanicznych, na plażach, w rzekach i jeziorach – podkreślają badacze. Dotyczy to nawet Arktyki i Antarktydy.

Choć wiele badań poświęcono np. plastikowym odpadom w oceanach, niewiele wiadomo o światowym zanieczyszczeniu śródlądowych wód źle oczyszczonymi ściekami.

Eksperci z IIASA, w swoim projekcie zidentyfikowali najbardziej narażone na takie zanieczyszczenia cieki i zbiorniki wodne.

„Nasze badanie pokazuje, że najwięcej stałych odpadów komunalnych – wyrzucanych przez ludzi przedmiotów codziennego użytku – trafia do środowisk wodnych w Afryce, Chinach, Indiach i Azji Południowej. Ważne jest, abyśmy zaczęli skupiać się na poprawie utylizacji odpadów w dotkniętych problemem obszarach” – mówi Adriana Gomez Sanabria, główna autorka publikacji, która ukazała się w piśmie „Nature Communications” (DOI: 10.1038/s41467-024-49555-9).

Wyniki ukazują także ważne szczegóły. Okazuje się na przykład, że koncentracja na pojedynczym strumieniu zanieczyszczeń może prowadzić do szkodliwych, nieprzewidzianych konsekwencji. Na przykład zastąpienie jednorazowych plastikowych kubków papierowymi kubkami powoduje wzrost ilości odpadów papierowych.

Potrzebne są więc działania całościowe. Badanie ukazuje też znaczenie powszechnego zbierania odpadów jako głównej strategii zapobiegania przedostawaniu się ich do środowiska lądowego i wodnego, nawet w sytuacji, gdy ogólną ilość generowanych śmieci uda się zmniejszyć.

„Nasza analiza pokazuje pilną potrzebę ustanowienia standardowego systemu monitorowania powstawania, składowania i sterowania przepływem odpadów. Taki system powinien pomóc nam śledzić skuteczność działań, w tym politycznych, ekonomicznych i technologicznych, mających na celu zmniejszenie ilości odpadów i poprawę systemów zarządzania nimi” - zauważa Florian Lindl, współautor badania.

Naukowcy twierdzą, że ich badanie wypełnia istotną lukę w obecnym rozumieniu, jak ważną rolę systemy zarządzania odpadami odgrywają w przeciwdziałaniu różnym szkodliwym skutkom środowiskowym.

Analizując interakcje między zarządzaniem odpadami a ich wyciekiem, można zidentyfikować skuteczne strategie redukcji zanieczyszczeń w środowisku wodnym i ochrony ekosystemów – podkreślają specjaliści.

„Musimy zrozumieć, że podstawową funkcją systemów zarządzania odpadami jest ochrona zdrowia ludzkiego i środowiska. Odpowiadamy za kryzys związany z odpadami i musimy się nim zająć, zmieniając nasze zachowanie w celu zmniejszenia konsumpcji poprzez rezygnowanie z niektórych rzeczy, przemyślane działania i ponowne wykorzystanie dóbr” - podsumowuje Gomez Sanabria.(PAP)

Marek Matacz

mat/ agt/