W tym roku wypadają ważne rocznice związane z tym manuskryptem: tysiąclecie istnienia tego zabytku piśmiennictwa, jubileusz 500-lecia momentu, kiedy trafił do biblioteki klasztoru w Supraślu (Podlaskie) i 200-lecia jego odnalezienia w tym monasterze przez księdza prof. Michała Bobrowskiego z Uniwersytetu Wileńskiego.

Wólka Wygonowska to wieś, w której w 1784 r. urodził się Michał Bobrowski. W tym roku przypada 175 lat od jego śmierci. W uroczystości odsłonięcia pomnika upamiętniającego Kodeks supraski wzięli udział m.in. przedstawiciele Cerkwi, z biskupem siemiatyckim Warsonofiuszem oraz władz samorządowych województwa.

Kamienny pomnik to otwarta księga kodeksu na postumencie. Grawerowane litery i zdobnictwo zaczerpnięto z oryginału tej księgi. Na bocznych ścianach podstawy wypisane zostały rocznice, które pomnik upamiętnia. Symbolicznie – dzięki łączeniu się ze sobą ciemniejszych i jaśniejszych równoramiennych krzyży – podkreślono też wspólne dziedzictwo kulturowe Polski i Bułgarii.

Postument będzie częścią większej formy upamiętnienia rodziny Bobrowskich w ich rodzinnej miejscowości.

Dwa miesiące temu taki sam pomnik upamiętniający Kodeks supraski odsłonięty został również w monasterze w Supraślu. Uroczystość była wpisana do programu konferencji naukowej "Kodeks supraski 1000 – 500 – 200". Wzięli w niej udział naukowcy z kraju i z zagranicy. Do końca roku trzeci identyczny postument stanie też w Białymstoku.

Kodeks supraski opisywany jest jako największy objętościowo zachowany pomnik cyrylicy z X w., tzw. presławskiej szkoły piśmienniczej (literackiej) z Bułgarii. Odkryty został w 1823 r. w ówczesnym klasztorze Bazylianów w Supraślu przez księdza prof. Michała Bobrowskiego.

Zaliczany jest do najstarszych i najcenniejszych na świecie zabytków języka i piśmiennictwa słowiańskiego. Jest też nieocenionym źródłem do badań nad językiem starocerkiewno-słowiańskim.

Kodeks napisany jest cyrylicą. Zawiera 27 żywotów świętych i 22 nauki ojców Kościoła przeznaczonych na miesiąc marzec, a także jedną modlitwę. Nie wiadomo, w jakich okolicznościach opuścił Bułgarię. Jedna z wersji mówi o podarowaniu kodeksu klasztorowi supraskiemu w XVI w. przez fundatora monasteru Aleksandra Chodkiewicza.

Księga ma 285 kart – 151 z nich przechowywanych jest w Bibliotece Narodowej w Warszawie. Część druga, licząca 118 kart, jest w Bibliotece Uniwersytetu w Lublanie w Słowenii, a 16 kart – w Rosyjskiej Bibliotece Narodowej w Sankt Petersburgu.

W ramach obchodów Roku Kodeksu Supraskiego w Podlaskiem przygotowywane jest także tłumaczenie kodeksu na język polski. Prezentacja wydawnictwa Książnicy Podlaskiej i Fundacji Oikonomos planowana jest na pierwszą połowę grudnia. Wtedy też ma być gotowa książka dla dzieci, w przystępnej dla nich formie opowiadająca historię tego kodeksu.(PAP)

Autor: Robert Fiłończuk

rof/ joz/