Dyskutowali polski politolog Łukasz Adamski, przebywający na emigracji w Czechach rosyjski historyk Andrej Zubow oraz czeski geograf polityczny z Uniwersytetu Karola zajmujący się geopolityką, Michael Romancov.

Spotkanie odbyło się w ramach 10 konferencji „Europejskie Dialogi Vaclava Havla”, a jej mottem był cytat z tekstu byłego prezydenta Czechosłowacji i Czech: "Rosja sprawiła w przeszłości wiele kłopotów wielu narodom, a potem całemu światu, między innymi przez to, że nigdy nie wiedziała dokładnie, gdzie się zaczyna i gdzie kończy".

Poszukując przyczyn konfliktu w różnym rozwoju Europy i Rosji Zubow stwierdził, że jest on m.in. wynikiem polityki Stalina, który „zadbał o nienawiść, o podważanie granic, o wypędzanie narodów. Czegoś takiego nie było na Zachodzie Europy”- stwierdził i dodał, że po upadku komunizmu w Rosji, kraje wschodnioeuropejskie, oraz dawne republiki sowieckie mogły stać się częścią „europejskiego świata”.

Adamski polemizował z tym poglądem rosyjskiego emigranta. „Widać tutaj rozdźwięk między głosem zaangażowanego rosyjskiego patrioty, w dobrym rozumieniu tego słowa i intelektualisty, który by chciał, żeby jego ojczyzna pozbyła się totalitarnego reżimu i rozwijała tak jak inne państwa europejskie” – powiedział Adamski PAP. Jego zdaniem Rosja nie jest krajem europejskim, tak jak Polska, Niemcy, czy Czechy. „Jest krajem, którego kultura polityczna i kultura życia mają pewne cechy kultury europejskiej, ale także innej cywilizacji”-podkreślił.

Zubowa zapytano, czy można traktować Rosję Putina jak nazistowską III Rzeszę Niemiecką? Odpowiedział, że trafniejsze jest porównanie do faszystowskich Włoch. „Jest nacjonalizm, są ambicje imperialne, jest także jak u Mussoliniego refleksja historyczna” – powiedział rosyjski historyk. Podkreślił, że chociaż wydaje się, że dla Putina Hitler jest bardziej sympatyczny, to raczej buduje on w swoim kraju nie nazizm a faszyzm.

Część debaty dotyczyła przyszłości konfliktu i samej Rosji. Adamski powiedział, że nie wierzy w zwycięstwo Putina, ale gdyby do niego doszło, oznaczałoby to koniec obowiązujących gwarancji prawa międzynarodowego. „To oznaczałoby zbrojenia w całej Europie i poza nią”. Zubow zwrócił uwagę, że Rosja wciąż nie pozbyła się snów o imperium. „Nie udało się go dotąd wykorzenić, może uda się w przyszłości”, dodał. Zauważył, że Rosjanie coraz częściej, może nie tyle występują przeciwko wojnie, ale zdają sobie sprawę, że jest ona złem.

Poruszając temat przyszłości Rosji, Zubow zauważył, że bardzo wiele zależy od koalicji państw wspierających Ukrainę politycznie i militarnie. „Mają one do wyboru albo postąpić z Rosją podobnie jak z Niemcami po pierwszej wojnie światowej i zbudować coś w rodzaju Republiki Weimarskiej, albo przypomnieć Poczdam, w którym zdecydowano się na denazyfikację, demokratyzację, demilitaryzację i dekartelizację”. Tego powinniśmy oczekiwać od Zachodu Europy, stwierdził rosyjski emigrant.

Z Pragi Piotr Górecki (PAP)

wr/