W środę w siedzibie MKiDN odbyła się konferencja prasowa, na której ogłoszony został konkurs na opracowanie koncepcji architektonicznej Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ul. Królewskiej w Warszawie. Organizatorem konkursu jest spółka Pałac Saski, a bezpośrednim operatorem Stowarzyszenie Architektów Polskich (SARP).

"Rozpoczynamy dzisiaj międzynarodowy konkurs architektoniczny na koncepcję odbudowy Pałacu Saskiego" – poinformował szef resortu kultury. Przypomniał również, że "odbudowa będzie przebiegała zgodnie z zasadami odbudowy konserwatorskiej, czyli z zachowaniem w miarę autentycznych materiałów i technologii".

"Przyjmujemy, że zewnętrzy wygląd Pałacu będzie taki, jak przed II wojną światową. Jest natomiast do rozwiązania wiele kwestii związanych z wnętrzami, rozłożeniem akcentów funkcjonalno-użytkowych" – zaznaczył Piotr Gliński.

Zwrócił uwagę na to, że "w oparciu o pogram funkcjonalno-użytkowy, wiemy, że te trzy duże nieruchomości - Pałac Saski, Pałac Brühla i kamienice od strony ul. Królewskiej - będą zajmowane przez Senat Rzeczpospolitej Polskiej, przez Mazowiecki Urząd Wojewódzki, a także przez instytucje kultury pod nadzorem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego".

Szef MKiDN wyjaśnił, że będzie to pięć instytucji - Muzeum Narodowe w Warszawie, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, Muzeum Historii Polski, Zachęta i Biuro "Niepodległa".

Wskazał, że "sama koncepcja architektoniczna jest przedmiotem konkursu". "Konkurs jest organizowany przez Spółkę Pałac Saski, powołaną zgodnie z ustawą dot. odbudowy Pałacu Saskiego, a operatorem konkursu jest Stowarzyszenie Architektów Polskich. Najbardziej doświadczona instytucja, która tego typu międzynarodowe konkursy prowadzi" - ocenił minister kultury.

"Mam nadzieję, że konkurs przebiegnie sprawnie. Został już ogłoszony na odpowiednich stronach w Unii Europejskiej. My także na naszej stronie umieścimy regulamin konkursu" – zaznaczył Gliński.

Dodał, że jednym z ważnych założeń konkursu jest wyodrębnienie Grobu Nieznanego Żołnierza oraz zachowanie piwnic - zgodnie z zaleceniami konserwatorskimi.

Poinformował także, że "już niedługo rozpoczną się prace archeologiczne pod Pałacem Brühla".

Prezes Spółki Pałac Saski Jan Edmund Kowalski przyznał, że "ostatnie miesiące to był czas wytężonej pracy zespołu spółki Pałac Saski, który to zespół współpracował z zespołami użytkowników, czyli Kancelarią Senatu, Mazowieckim Urzędem Wojewódzkim oraz pięcioma instytucjami kultury w ramach przedstawicielstwa MKiDN w odbudowanych budynkach". "Odbudowane budynki będą służyły społeczeństwu, będą na co dzień miejscami chętnie odwiedzanymi przez warszawiaków, ale też przez osoby przyjeżdżające do Warszawy. Będą również miejscami głównej reprezentacji, mówię o siedzibie Senatu RP" - dodał.

Poinformował, że "konkurs architektoniczny na odbudowę Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ul. Królewskiej przygotowywany jest razem ze Stowarzyszeniem Architektów Polskich". Podkreślił, że jest to "związane też z listem otwartym, które to Stowarzyszenie dwa lata temu skierowało do pana prezydenta Andrzeja Dudy".

Kowalski przekazał, że "konkurs przeprowadzony będzie dwuetapowo". "W pierwszym etapie nastąpią preselekcje biur architektonicznych, które chcą wziąć udział w konkursie. W drugim etapie będą już przygotowywane konkretne prace. Do drugiego etapu zostanie zaproszonych pięć biur architektonicznych" - wyjaśnił prezes Spółki Pałac Saski.

Podał, że konkurs jest międzynarodowy, a wszelkie dokumenty dot. konkursu będą także przetłumaczone na język angielski. "Tak, żeby z łatwością biura architektoniczne zagraniczne mogły się zapoznać z tymi dokumentami" - powiedział Kowalski.

Poinformował, że "pierwszy etap preselekcji będzie się odbywał do okresu wakacyjnego, a do połowy października Sąd Konkursy będzie musiał zakończyć prace".

Ocenił, że jest to "duże wyzwanie, bo ustawa mówi o odbudowie budynków zgodnie ze stanem z sierpnia 1939 r., ale z drugiej strony mamy nową tkankę miejską, nowe systemy komunikacyjne, zachowanie Grobu Nieznanego Żołnierza, zachowanie reliktów, więc jest też to ogromne wyzwanie dla biur architektonicznych".

Podziękował swojemu zespołowi za wytężoną pracę oraz za zaufanie ze strony MKiDN. "Czekamy na zwycięskie prace" - dodał.

Wymagania konkursu określa Ustawa z dnia 11 sierpnia 2021 r. o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie odbudowy Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ul. Królewskiej w Warszawie. Zgodnie z dokumentem budynki mają zostać odtworzone według zewnętrznego kształtu architektonicznego, jaki posiadały w przeddzień wybuchu II wojny światowej tj. 31 sierpnia 1939 r. W związku z tym niezbędne jest dokładne zbadanie źródeł historycznych, w szczególności zachowanych planów, fotografii i szkiców.

Jednym z wymagań konkursu jest również odtworzenie ogrodu przy pawilonie Becka wraz z ogrodzeniem, umożliwiającym swobodną komunikację z Ogrodem Saskim. Zgodnie z zapisem ustawy "układ urbanistyczny placu Marszałka Józefa Piłsudskiego wraz ze znajdującym się na nim Grobem Nieznanego Żołnierza, pomnikiem Józefa Piłsudskiego, Krzyżem Papieskim, Pomnikiem Ofiar Tragedii Smoleńskiej 2010 r. oraz pomnikiem Lecha Kaczyńskiego jest nienaruszalny". Usunięte nie mogą być również relikty zabudowy zachodniej pierzei pl. Piłsudskiego. Konkursowe wymogami zakładają, że zabytkowe piwnice Pałacu Saskiego będą wyeksponowane dla zwiedzających.

Zmiany mogą się natomiast pojawić w przestrzeni sąsiednich ulic. Zasady konkursu dopuszczają np. zwężenie fragmentu ul. Królewskiej, aby zapewnić obsługę komunikacyjną odbudowywanych obiektów poprzez umieszczenie pochylni wjazdowych i wyjazdowych zlokalizowanych na podziemnych kondygnacjach. Uczestnik konkursu ma także możliwość przedstawienia autorskiego rozwiązania obsługi komunikacyjnej odbudowanych budynków.

Odbudowa Pałacu Saskiego stanowi realizację deklaracji prezydenta Andrzeja Dudy z 11 listopada 2018 r., która zakończyła wieloletnią debatę publiczną nad potrzebą odbudowy historycznych gmachów przy pl. Piłsudskiego. Budowle mają stać się dopełnieniem odbudowy zniszczonej w czasie II wojny światowej stolicy, a w konsekwencji być symbolem umocnienia jedności wspólnoty obywatelskiej.

Obiekty, powstałe w wyniku realizacji inwestycji, zostaną przeznaczone na potrzeby Kancelarii Senatu i Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie oraz innych podmiotów, prowadzących działalność kulturalną, edukacyjną lub społeczną. Odbudowa zachodniej pierzei placu Piłsudskiego przywróci blask jednego z centralnych miejsc Warszawy.

Operatorem konkursu architektonicznego na odbudowę Pałacu Saskiego jest Stowarzyszenie Architektów Polskich (SARP). Historia stowarzyszenia sięga XIX wieku, kiedy to budowniczy i inżynierowie założyli Krakowskie Towarzystwo Techniczne, a architekci połączyli siły w Towarzystwie Popierania Handlu i Przemysłu. W 1926 r. w Warszawie założono Stowarzyszenie Architektów Polskich (później Architektów Rzeczypospolitej Polskiej, stąd skrót "SARP"), którego statutowymi celami stały się m.in. dbałość o wysoką jakość architektury, przestrzeni i środowiska oraz rozwój twórczości architektonicznej. (PAP)

autor: Katarzyna Krzykowska, Anna Kruszyńska

ksi/ akr/ dki/