"Odessa, wolne miasto, miasto świata, legendarny port, który wywarł swój wpływ na kino, literaturę i sztukę, znalazł się pod wzmocnioną ochroną społeczności międzynarodowej. Wpisanie go na Listę Światowego Dziedzictwa w czasie, gdy trwa wojna, jest wyrazem naszej zbiorowej determinacji, aby zagwarantować, że miasto, które nieraz już przetrwało globalne wstrząsy, ocaleje przed dalszym zniszczeniem" - oświadczyła dyrektor generalna UNESCO Audrey Azoulay.

Położona nad Morzem Czarnym Odessa od wieków rozwijała się jako prężnie działający port, stolica kultury i kurort. Decyzja Komitetu Światowego Dziedzictwa UNESCO uznaje uniwersalną wartość tego miasta i nakłada na całą ludzkość obowiązek jego ochrony. Konwencja światowego dziedzictwa, której sygnatariuszami są 194 państwa, zobowiązuje do niepodejmowania jakichkolwiek celowych działań, które mogłyby bezpośrednio lub pośrednio zaszkodzić miejscu Światowego Dziedzictwa oraz do pomocy w jego ochronie.

Ze względu na trwającą w Ukrainie wojnę, historyczne centrum Odessy zostało również wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa w Zagrożeniu. Umieszczone w tym spisie miejsca mają dostęp do zwiększonej międzynarodowej pomocy technicznej i finansowej. Ukraina może więc zwrócić się o środki na ochronę dóbr kultury, a w razie potrzeby także o pomoc w ich odrestaurowaniu.

Zagrożenie wojennymi zniszczeniami skłoniło Komitet UNESCO do zastosowania awaryjnej, przyspieszonej procedury. Możliwość taką przewidują Wytyczne operacyjne Konwencji Światowego Dziedzictwa. Przygotowanie nominacji, przy wsparciu Włoch i Grecji, międzynarodowi eksperci UNESCO we współpracy z ukraińskimi specjalistami rozpoczęli latem 2022 roku. Oficjalne zgłoszenie do UNESCO wystosował prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski w internetowym przemówieniu w październiku zeszłego roku. Przyspieszony tryb oceny nominacji przez powołane do tego organy pozwolił na sfinalizowanie procedury podczas nadzwyczajnego posiedzenia Komitetu Światowego Dziedzictwa w Paryżu, które odbyło się w tym tygodniu.

Równolegle z uruchomieniem procedury wpisywania historycznego centrum Odessy na Listę Światowego Dziedzictwa, UNESCO zaangażowało się w bezpośrednią pomoc w ochronie bezcennych dóbr kultury w tym mieście. Wsparło naprawę szkód wyrządzonych w czasie wojny w Odeskim Muzeum Sztuk Pięknych i Odeskim Muzeum Sztuki Nowoczesnej oraz dostarczyło sprzęt do digitalizacji blisko tysiąca dzieł sztuki i zbiorów dokumentów Odeskiego Archiwum Państwowego. Organizacja zapewniła też środki do ochrony budynków oraz dzieł sztuki będących na wolnym powietrzu. Wykorzystane na ten cel fundusze - do tej pory to 18 milionów dolarów - pochodzą z ogólnego planu działania UNESCO na Ukrainie, mającego na celu wsparcie edukacji, nauki, kultury i informacji. (PAP Life)

agf/ gra/