Radio Opole » Kraj i świat
2022-10-02, 07:00 Autor: PAP

2 października obchodzimy Dzień Pamięci o Cywilnej Ludności Powstańczej Warszawy

Ofiarna, zdeterminowana postawa mieszkańców Warszawy spowodowała, że Powstanie utrzymało się przez 63 dni. [...] Ustanawiając 2 października Dniem Pamięci o Cywilnej Ludności Powstańczej Warszawy, oddajemy im sprawiedliwość, czcimy pamięć pomordowanych, których tak wielu spoczywa nadal bezimiennie na Cmentarzu Powstańców na stołecznej Woli – czytamy w sejmowej uchwale z 2015 r. Dzień Pamięci zbiega się z datą podpisania układu o zaprzestaniu działań wojennych w stolicy.

Powstanie Warszawskie w powszechnej świadomości najczęściej kojarzy się z żołnierzami Armii Krajowej, powstańcami oraz barykadami. Jednak w tym czasie obok powstańców była ludność cywilna. Przed wybuchem zrywu w Warszawie mieszkało 920 tys. ludzi, z czego 720 tys. w lewobrzeżnej części miasta. Wybuch powstania dla części ludności cywilnej był dużym zaskoczeniem.


W pierwszych dniach zrywu wśród ludności cywilnej panowały euforia i radość. Warszawiacy włączali się w akcję powstańczą, wspierali walczących, m.in. transportując rannych, budując barykady, gasząc pożary czy tworząc słynne Komitety Obywatelskie, które były zaczątkiem administracji powstańczej, a także organizując kuchnie, jadłodajnie dla bezdomnych, uchodźców, pogorzelców, których przybywało. Z biegiem czasu te nastroje jednak opadły. W czasie zrywu miasto zostało odcięte od reszty kraju. Spowodowało to problemy z zaopatrzeniem w żywność. Ponadto bombardowania uszkadzały sieci kanalizacji, a to z kolei spowodowało, że zaczęło brakować wody, co było niezwykle uciążliwe. Brakowało ponadto lekarstw i żywności. Polski Czerwony Krzyż prowadził rozmowy z Niemcami, aby zorganizować wyjścia dla ludności cywilnej, zwłaszcza dla kobiet i dzieci. Takie wyjścia odbyły się w dniach 7–8 września, jednak Warszawę opuściła wówczas niewielka liczba ludzi – większość chciała mimo wszystko pozostać w mieście do końca.


Na spadek nastrojów wśród warszawiaków wpływ miało również zachowanie Niemców wobec ludności cywilnej. Reichsfhrer SS Heinrich Himmler na wieść o wybuchu powstania wydał rozkaz o całkowitym zniszczeniu miasta: „Każdego mieszkańca należy zabić, nie wolno brać żadnych jeńców. Warszawa ma być zrównana z ziemią i w ten sposób ma być stworzony zastraszający przykład dla całej Europy". Zbrodnie dokonywane na ludności cywilnej rozpoczęły się już 2 sierpnia, a w kolejnych dniach przybierały na sile. W pierwszych dniach zrywu na Woli Niemcy ludność cywilną – kobiety, mężczyzn i dzieci – mordowali systematycznie. W ciągu kilku dni zamordowali 40 tys. osób. Co prawda Niemcy dokonywali największych egzekucji na Woli, ale do mordowania ludności cywilnej dochodziło również w innych częściach Warszawy: na Ochocie, Starówce, Czerniakowie, Mokotowie, w Śródmieściu, na Żoliborzu. Maja Motyl i Stanisław Rutkowski w publikacji „Rejestr miejsc i faktów zbrodni popełnionych przez okupanta hitlerowskiego na ziemiach polskich w latach 1939–1945. Powstanie Warszawskie 1 VIII–2 X 1944” z 1994 r. wyliczyli, że w czasie zrywu Niemcy dokonali zbrodni w 934 miejscach.


Po rzezi Woli Niemcy zaczęli wysiedlać ludność cywilną z Warszawy, stwierdzając, że przyda się im ona jako tania siła robocza. Zauważyli również, że mordowanie ludności cywilnej powoduje wstrzymanie ofensywy oddziałów niemieckich pacyfikujących pozycje powstańcze. Szacuje się, że na roboty do III Rzeszy w trakcie i po upadku powstania trafiło od 90 do nawet 150 tys. osób.Ponadto ok. 650 tys. mieszkańców Warszawy wypędzono z miasta w czasie i po upadku powstania. Większość trafiła do obozu przejściowego w Pruszkowie – Dulag 121. Szacuje się, że przez ten obóz przeszło pół miliona warszawiaków. Byli tam poddawani selekcji – część została wywieziona na roboty przymusowe do III Rzeszy, inni trafiali do obozów koncentracyjnych. Większość jednak została wysiedlona w głąb Generalnego Gubernatorstwa. Nie zostali oni objęci opieką ze strony Niemców, a jedyną pomoc, jaką im zagwarantowano, była pomoc Rady Głównej Opiekuńczej, czyli polskiej organizacji charytatywnej.


Mówiąc o zbrodniach niemieckich, należy także przypomnieć o tym, że ludność cywilna była wykorzystywana jako tzw. żywe barykady. Oznaczało to, że warszawiaków pędzono przed czołgami i nacierającymi oddziałami niemieckimi. Tę metodę Niemcy zastosowali chociażby na Woli czy podczas przebicia w stronę Ogrodu Saskiego, ale także w Al. Jerozolimskich w rejonie Muzeum Narodowego. Jedną z form eksterminacji ludności cywilnej dokonywanej przez Niemców było również bombardowanie zaplecza frontowego. To właśnie tam ludność cywilna ukrywała się w schronach i piwnicach oraz działały wielkie szpitale powstańcze, gdzie nie tylko trafiali powstańcy, ale także cywile. Chociaż szpitale były oznaczone znakami Czerwonego Krzyża, Niemcy je bombardowali.


Szacuje się, że straty ludności cywilnej wahają się od 120 do 150 tys. (wg najnowszych badań i ustaleń m.in. Muzeum Powstania Warszawskiego). MPW do tej pory udało się zebrać ponad 60 tys. nazwisk cywilnych ofiar zrywu.(PAP)


Autorka: Anna Kruszyńska


akr/ skp/


Kraj i świat

2024-06-18, godz. 15:50 Mazowieckie/ W Płocku rusza strzeżone kąpielisko miejskie nad zalewem Sobótka Od 19 czerwca otwarte będzie strzeżone kąpielisko miejskie nad zalewem Sobótka w Płocku. Dla miłośników relaksu nad wodą przygotowano wypożyczalnię… » więcej 2024-06-18, godz. 15:40 Polska Straż Graniczna rozmawiała z niemiecką policją o incydencie w Osinowie Dolnym (opis) Komendant główny Straży Granicznej gen. dyw. Robert Bagan rozmawiał z prezydentem Prezydium Policji Federalnej Niemiec dr. Dieterem Romannem - poinformowała… » więcej 2024-06-18, godz. 15:40 Piłkarska LE – Llapi Podujeve z Kosowa rywalem Wisły Kraków w 1. rundzie kwalifikacji Kosowski Llapi Podujeve będzie rywalem piłkarzy Wisły Kraków w 1. rundzie kwalifikacji Ligi Europy. Pierwszy mecz odbędzie się w 11 lipca w Prisztinie, a… » więcej 2024-06-18, godz. 15:30 Ekstraklasa piłkarska – ruchy karowe w Śląsku Wrocław Szwajcarski napastnik Junior Eyamba został zawodnikiem grającego w piłkarskiej ekstraklasie Śląska Wrocław. 22-letni zawodnik podpisał dwuletnią umowę… » więcej 2024-06-18, godz. 15:30 TSUE: kraj UE nie musi automatycznie uznać statusu uchodźcy nadanego przez inne państwo unijne Państwo Unii Europejskiej nie jest zobowiązane do uznania w sposób automatyczny statusu uchodźcy nadanego przez inny kraj unijny - orzekł we wtorek Trybunał… » więcej 2024-06-18, godz. 15:30 Tramwaje Śląskie zamawiają 50 nowych tramwajów Łącznie 50 nowych tramwajów chce zamówić w ogłoszonych we wtorek postępowaniach spółka Tramwaje Śląskie. Większe zamówienie dotyczy 40 wozów 25-metrowych… » więcej 2024-06-18, godz. 15:30 Wojewoda mazowiecki wystosował list do organizatorów wypoczynku ws. fentanylu Wojewoda mazowiecki Mariusz Frankowski, pytany o fentanyl na Mazowszu, powiedział, że wystosował w tej sprawie list do organizatorów wypoczynku wakacyjnego… » więcej 2024-06-18, godz. 15:30 Prezes IPN: Kongres Pamięci Narodowej to opowieść o prawdzie historycznej w oparciu o nowe technologie Kongres Pamięci Narodowej to opowieść o prawdzie historycznej w oparciu o nowe narzędzia, technologie - podkreślał we wtorek w Poznaniu prezes IPN dr Karol… » więcej 2024-06-18, godz. 15:20 Tomra Collection: dobra lokalizacja i prosta obsługa recyklomatu to klucze do upowszechnienia systemu kaucyjnego (Med… Odpowiednie, dogodne dla konsumentów zwracających opakowania, usytuowanie recyklomatów, niezawodność i intuicyjna obsługa tych maszyn, a przede wszystkim… » więcej 2024-06-18, godz. 15:20 MZ planuje rozszerzyć możliwość wystawiania recept na bezpłatne leki W wykazie prac legislacyjnych rządu opublikowano projekt nowelizacji ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych… » więcej
567891011
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »