Dotacje zostaną wypłacone z funduszu innowacyjnego, aby pomóc we wprowadzaniu na rynek przełomowych technologii w sektorach: energochłonnym, wodoru, energii ze źródeł odnawialnych, infrastruktury wychwytywania i składowania dwutlenku węgla oraz produkcji kluczowych komponentów dla sektorów magazynowania energii i odnawialnych źródeł energii.

"Dzisiejsze dotacje wspierają innowacyjne przedsiębiorstwa w całej Europie w rozwijaniu najnowocześniejszych technologii, których potrzebujemy, aby stymulować transformację ekologiczną. Fundusz innowacyjny jest ważnym narzędziem zwiększania skali innowacji w dziedzinie wodoru odnawialnego i innych rozwiązań dla przemysłu europejskiego. W porównaniu z pierwszą rundą wypłat dostępne środki wzrosły o 60 proc., co pozwoliło nam podwoić liczbę wspieranych projektów. Jest to duży bodziec do dekarbonizacji sektora energochłonnego w Unii Europejskiej" - powiedział wiceszef Komisji Europejskiej Frans Timmermans.

17 nagrodzonych projektów wybrano w ramach drugiego zaproszenia do składania wniosków dotyczących projektów wielkoskalowych, tzn. takich, których koszt inwestycji przekracza 7,5 mln euro. Projekty te były oceniane przez niezależnych ekspertów pod kątem zdolności do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w porównaniu z tradycyjnymi technologiami oraz do wprowadzenia innowacji wykraczających poza najnowocześniejsze technologie, a także pod kątem tego, czy są wystarczająco rozwinięte, by mogły zostać wdrożone. Inne kryteria obejmowały potencjał projektów w zakresie opłacalności.

Wybrane projekty dotyczą różnorodnych sektorów przyczyniających się do działań UE na rzecz obniżenia emisyjności. Są to np. sektory odpowiadające za produkcję, dystrybucję i wykorzystanie wodoru odnawialnego, pozyskiwanie wodoru z odpadów, morską energię wiatrową, produkcję modułów fotowoltaicznych, magazynowanie i recykling baterii, wychwytywanie i składowanie dwutlenku węgla, zrównoważone paliwa lotnicze czy zaawansowane biopaliwa. Łącznie mogą one pozwolić nam zaoszczędzić 136 mln ton ekwiwalentu CO2 już przez pierwsze 10 lat działalności (ekwiwalent CO2 to jednostka przeliczeniowa emisji wszystkich gazów cieplarnianych, pozwalająca podać ich sumę, np. tona emisji metanu przeliczana jest na 25 ton emisji metanu w ekwiwalencie CO2).

W jednej z cementowni w Niemczech zostanie wdrożony proces wychwytywania dwutlenku węgla w technologii „oxyfuel” drugiej generacji. Uzyskany w ten sposób CO2 będzie wykorzystany jako surowiec do dalszego przetwarzania na syntetyczny metanol. W Polsce stworzony zostanie kompleksowy łańcuch wychwytywania i składowania dwutlenku węgla, począwszy od wychwytywania i skraplania CO2 w cementowni aż po jego składowanie na obszarach morskich.

We Francji CO2 z gazów spalinowych powiązanych z produkcją wapna będzie wychwytywany i trwale składowany w formacjach geologicznych na obszarach morskich. W Bułgarii stworzony zostanie pełen łańcuch wychwytywania i składowania dwutlenku węgla. Instalacje do wychwytywania CO2 w jednej z bułgarskich cementowni zostaną połączone za pośrednictwem systemu gazociągów lądowych i morskich z miejscami trwałego składowania w wyczerpanym złożu gazu na Morzu Czarnym.

W Finlandii tworzywa sztuczne będą poddawane chemicznemu recyklingowi i będą mogły być dalej wykorzystane jako surowiec w rafineriach. W Szwecji powstanie pierwszy w swoim rodzaju zakład przetwarzania CO2, strumieni odpadów, wodoru odnawialnego i biogazu w metanol. Jeszcze inny projekt w Szwecji skupi się na produkcji nowego włókna z masy celulozowej, które będzie mogło zastąpić poliester w zastosowaniach włókienniczych.

W Holandii trzy projekty pozwolą odpowiednio na: produkowanie, dystrybuowanie i wykorzystywanie wodoru odnawialnego dzięki zastosowaniu elektrolizerów zasilanych z morskiej energii wiatrowej; produkowanie rocznie 15,5 tys. ton wodoru odnawialnego; przetwarzanie strumieni odpadów stałych nienadających się do recyklingu i przekształcanie ich przede wszystkim w wodór.

W Norwegii zbudowany i uruchomiony zostanie pierwszy na świecie komercyjny zakład produkcji biopaliw typu drop-in, w którym z odpadów leśnych wytwarzane będą zaawansowane biopaliwa drugiej generacji i biowęgiel. W Szwecji zbudowana zostanie wielkoskalowa instalacja do produkcji syntetycznego, zrównoważonego paliwa lotniczego przy wykorzystaniu dwutlenku węgla wychwytywanego w elektrociepłowni (CHP).

W Polsce powstanie zakład produkcji innowacyjnych systemów baterii elektrochemicznych, umożliwiających krótkoterminowe magazynowanie energii elektrycznej. Na północy Francji zbudowany zostanie zakład wytwarzania komponentów fotowoltaicznych w oparciu o innowacyjną technologię heterozłącza. Również we Francji, w strefie przemysłowej produkcji baterii w Dunkierce, zbudowany zostanie zakład recyklingu baterii litowo-jonowych zajmujący się wytwarzaniem i rafinowaniem tzw. czarnej masy, który zapewni dostęp do wtórnego źródła surowców do wytwarzania nowych baterii. W niemieckiej części Morza Północnego zbudowana i uruchomiona zostanie morska farma wiatrowa, w której wdrożone zostaną innowacyjne rozwiązania dotyczące turbin i wodoru.

Dochody funduszu innowacyjnego pochodzą z unijnego systemu handlu emisjami (ETS) i do 2030 r. wyniosą ponad 38 mld euro. Jego celem jest stworzenie odpowiednich zachęt finansowych dla przedsiębiorstw i organów publicznych do inwestowania w nową generację technologii niskoemisyjnych i zapewnienie przedsiębiorstwom z UE przewagi pioniera, aby mogły się stać światowymi liderami w dziedzinie technologii.

Jesienią Komisja ogłosi trzecie zaproszenie do składania wniosków dotyczących projektów wielkoskalowych. Jak zapowiedziano w planie REPowerEU, dostępne środki finansowe zostaną podwojone do około 3 mld euro w celu dalszego wspierania niezależności UE od rosyjskich paliw kopalnych. Komisja zachęca do ponownego składania wniosków dotyczących projektów, które nie zostały wybrane w ramach poprzednich zaproszeń.

W lipcu 2021 r. Komisja zaproponowała w ramach pakietu „Gotowi na 55” powiększenie funduszu innowacyjnego, obecnie opartego na 450 mln uprawnień w ramach obecnego ETS na lata 2021–2030, o 50 mln uprawnień w ramach obecnego ETS oraz 150 mln uprawnień w ramach nowego systemu obejmującego emisje z transportu drogowego i budynków. Ponadto zaproponowała, by uprawnienia, które w przeciwnym razie zostałyby przydzielone bezpłatnie sektorom przemysłu objętym mechanizmem dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2, były sprzedawane na aukcji i zasilały ten fundusz.

Z Brukseli Łukasz Osiński (PAP)

luo/ akl/