Najnowsza odsłona jednej z głównych stałych ekspozycji Zamku Królewskiego na Wawelu nawiązuje do znajdujących się na Wawelu co najmniej od XV wieku dwóch historycznych instytucji: Skarbca oraz Archiwum Koronnego – powołanych do przechowywania widomych znaków suwerenności Królestwa Polskiego, a następnie Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

W Skarbcu znajdowały się najcenniejsze insygnia władzy królewskiej oraz klejnoty koronne, w Archiwum – najważniejsze dokumenty państwowe. Ich zasoby nie były jednak ogólnodostępne, a pojedyncze precjoza wyjmowano ze Skarbca jedynie przy wyjątkowych okazjach, przede wszystkim na koronacje królewskie.

"To bardzo ważny dzień dla polskiego muzealnictwa. Pierwszy raz od 1792 r. Skarbiec będzie zaprezentowany w całym swoim splendorze, prestiżu i blasku" - powiedział w czwartek, podczas otwarcia nowej ekspozycji, wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński.

Wskazał, że Skarbiec jest jedną z bardzo wielu inwestycji, która jest realizowana na Wawelu. "Ta inwestycyjna ofensywa w tym miejscu trwa od dawna, a w ostatnim czasie przyspieszyła o tyle, że pokazano i otwiera się coraz to nowe miejsca, które dotychczas nie były dostępne" - zwrócił uwagę Gliński. Ocenił, że to "dzisiejsze wydarzenie wpisuje się w pracę, która trwa na Wawelu od dawna i która jest szalenie aktywna". "To jest bardzo wiele działań, coraz to nowych rzeczy, także takich, których nigdy nie było. Mieliśmy wystawę arrasów, mieliśmy wystawę namiotów tureckich, mieliśmy także wiele innych inicjatyw" - wymieniał szef MKiDN.

Minister kultury przekazał, że dotacja celowa MKiDN na ten projekt wyniosła blisko 13 mln zł. "Pan dyrektor i jego zespół potrafili w jedenaście miesięcy zrealizować ten projekt. To jest tajemnica dobrego wsparcia centralnego. Tam gdzie instytucje działają, gdzie jest pasja, gdzie jest etos, misja, tam polityk tylko może przekazać środki publiczne i nie ma w tym żadnego większego problemu" - podkreślił Gliński. "Łącznie w całym kraju w tej chwili zrealizowaliśmy albo realizujemy 300 różnych projektów inwestycyjnych" - dodał.

Dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu Andrzej Betlej podkreślił, że czwartkowa uroczystość jest "zwieńczeniem całego procesu inwestycyjnego, sfinansowanego przez MKiDN, przy wsparciu Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa". "To jest miejsce wyjątkowe nie tylko ze względu na dzieła, które tam pokazujemy, ale tak naprawdę mamy do czynienia w nowym Skarbcu z fascynującą opowieścią, historią. I właśnie tę historię, przeszłość i Skarbca i Rzeczypospolitej uosabia nasz Zamek Królewski na Wawelu" - wskazał Betlej. Przyznał, że Skarbiec jest dla niego "wystawą kompletną". "To nie tylko dzieła rzemiosła, nie tylko regalia, to znaki chwały, trofea, znaki majestatu. To bardzo mądra wystawa" - zaznaczył.

Wojewoda małopolski Łukasz Kmita powiedział: "W tej chwili i w tym niezwykłym miejscu towarzyszy nam wszystkim w pełni uzasdniona duma. Jeśli zapytamy, gdzie bije serce Polski, jej historii i kultury, odpowiedź może być tylko jedna". "Tym większą troską obejmujemy Zamek Królewski na Wawelu, który dla kolejnych pokoleń Polaków jest drogocenną perłą i trwałym filarem naszych dziejów" - zaznaczył. Ocenił, że "nowa odsłona wnętrz Zamku odpowiada potrzebom współczesności i standardom muzealnictwa, a niezwykle cenne eksponaty i arcydzieła sztuki, przyczyniają się do utrwalenia narodowej tożsamości i siły".

Wojewoda skierował słowa podziękowania do wicepremiera Glińskiego "za to, że Małopolska, Kraków i Wawel są w jego sercu". Podziękował także dyrektorowi Betlejowi i jego zespołowi za to, że "Wawel stał się miejscem niezwykłym, do którego tak wielu Polaków chce przyjechać, a otwarta wystawa będzie kolejnym dowodem na to, że warto inwestować w takie miejsca".

Uroczystość na dziedzińcu arkadowym Zamku Królewskiego na Wawelu zakończył mapping poświęcony historii Skarbca Koronnego RP.

Prace nad otwarciem nowego Skarbca Koronnego trwały jedenaście miesięcy. Zamiast czterech ma dwanaście nowo zaaranżowanych sal. To w większości dotychczas nieznana publiczności przestrzeń, w której do niedawna znajdowały się magazyny Archiwum Narodowego, przeniesione w 2020 roku do nowej siedziby.

Wawelska ekspozycja muzealna, po raz pierwszy otwarta w 1930 roku, a potem systematycznie wzbogacana, ideowo nawiązuje do staropolskiego Skarbca. Jej nowa odsłona 1 lipca zostanie udostępniona publiczności. To miejsce eksponowania najbardziej reprezentacyjnego w naszym kraju zbioru kosztowności: kilkuset bardzo cennych dzieł sztuki skupionych wokół Szczerbca – najważniejszej polskiej pamiątki historycznej. Podstawą ekspozycji są ocalałe po pruskiej grabieży pojedyncze zabytki, precjoza z królewskich i książęcych skarbców (m.in. Sobieskiego, Radziwiłłów, Sapiehów, Potockich), pamiątki po monarchach, magnackich rodzinach i słynnych dowódcach, a także paradne militaria świadczące o chwale oręża polskiego, dary dyplomatyczne, trofea z odsieczy wiedeńskiej oraz pokaźny zbiór klejnotów i naczyń ze srebra i złota, wytwarzanych na specjalne zamówienia od XV do XVIII wieku.

W nowym Skarbcu Koronnym można zobaczyć zarówno szeroko znane zabytki, jak i te, które dotychczas nie były wystarczająco wyeksponowane. Dodatkowo, wszystkie one zostały opatrzone komentarzami wyjaśniającymi ich znaczenie i walory.

Jednym z najcenniejszych zabytków prezentowanych w Skarbcu jest Szczerbiec – miecz koronacyjny polskich władców i najważniejsze zachowane insygnium królewskie. Na wystawie będzie można zobaczyć pamiątki historyczne związane przede wszystkim z Rzeczpospolitą Obojga Narodów, ale także przedmioty ważne dla innych nacji. Należy do nich miecz, który królewicz Władysław Zygmunt Waza ofiarował Piotrowi Konaszewiczowi-Sahajdacznemu, przywódcy Kozaków, walczącemu z Turkami po stronie Rzeczypospolitej. To jeden z najcenniejszych zabytków świadczących o dążeniu Ukraińców do samostanowienia.

Nowy Skarbiec Koronny jest dostępny dla wszystkich grup wiekowych i osób z niepełnosprawnościami (w tym ruchową i wzroku). W ramach wystawy zostaną udostępnione ścieżki zwiedzania i edukacyjne oraz zajęcia dla różnych grup odbiorców, w tym infografiki i animacje. W przestrzeni wystawy znajdują się punkty edukacyjne z informacjami na temat wybranych zabytków lub zagadnień. Dostępne są także kopie wybranych zabytków, aby można było dokładniej poznać technikę ich wykonania, fakturę, kształt czy ciężar.

Przez cały czas trwania wystawy będzie także prowadzony program wydarzeń edukacyjnych i interpretacyjnych, który będzie na bieżąco poszerzany. Spotkania odbywać się będą w ramach takich cykli jak: oprowadzania z konserwatorem, spotkania z kustoszem, oprowadzania tematyczne, spotkania dla młodzieży i dorosłych, wykłady czy wawelskie spotkania z historią i sztuką.

Każdego wieczoru w dniach 1-3 lipca od godz. 21.30 do północy na dziedzińcu arkadowym na Wawelu będzie wyświetlany mapping poświęcony historii Skarbca Koronnego Rzeczypospolitej. 2 lipca odbędzie się natomiast gra terenowa zatytułowana "Klucz do Skarbca", którą poprowadzą studenci historii Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Oprócz nowej odsłony Skarbca Koronnego odwiedzający Zamek Królewski na Wawelu będą mogli także zapoznać się między 1 lipca a 2 października z wystawą "Arcydzieła z kolekcji Lanckorońskich", na której prezentowane będą trzy obrazy pochodzące z dawnej wiedeńskiej kolekcji Karola Lanckorońskiego. Dzieła nie były dotąd prezentowane w Polsce.

Od 1 lipca można oglądać także komnaty i apartamenty królewskie po modernizacji oraz w nowej aranżacji.

Mecenasem Edukacji Nowego Skarbca Koronnego jest PGE Polska Grupa Energetyczna.

Dotychczasowe koszty poniesione na realizację Nowego Skarbca Koronnego Zamku Królewskiego na Wawelu wyniosły około 14 mln zł. Dotacja celowa MKiDN to natomiast 12,8 mln zł. (PAP)

autor: Katarzyna Krzykowska

ksi/ aszw/