Wspomniana akcja była efektem prowadzonych przez Morskie Towarzystwo Archeologiczne (MAS) od 15 lat poszukiwań. MAS to grupa składająca się wyłącznie z wolontariuszy, ale koordynację ryzykownej operacji wydobycia szczątków wraku powierzono specjalizującej się w podmorskich poszukiwaniach firmie SEARCH Inc. Uczestniczyli w niej też archeolodzy, policjanci oraz zespoły poszukiwawczo-ratownicze z wielu stanowych i lokalnych służb. Projekt był finansowany m.in. z grantu Towarzystwa National Geografic.

Trudność akcji polegała na tym, że odkryte prawie 10 lat temu drewniane elementy, które według przypuszczeń pochodziły z kadłuba statku Santo Cristo de Burgos, znajdowały się w podwodnych przybrzeżnych jaskiniach. Wejście do nich jest odkryte tylko podczas wyjątkowo silnych odpływów. Nurkowie mieli tylko półtorej godziny na udokumentowanie i wydobycie znaleziska, zanim poziom wody się podniesie i odetnie drogę ewakuacji.

Od wieków krążyły tej okolicy opowieści o obcym statku, który rozbił się u wybrzeży około 1700 roku. Nazwano go “woskowym wrakiem” ponieważ ocean wyrzucał na brzeg pochodzące z jego ładowni bloki wosku. Wosk, nieznany rdzennym Amerykanom, przywożono z Azji, jako materiał niezbędny do produkcji świec wykorzystywanych przez przybyłych tu Europejczyków do nabożeństw.

Te opowieści poparte wyrzucanymi przez wodę na plażę zatoki Nehalem przez cały XIX wiek okruchami domniemanego zaginionego skarbu, były szeroko omawiane w miejscowej prasie pod koniec XX wieku, co zainspirowało Stevena Spielberga do nakręcenia filmu „The Goonies”. Jego bohaterowie, grupa dzieciaków, znajduje mapę skarbów, która prowadzi je do ukrytych skarbów XVII-wiecznego pirata Jednookiego Willy'ego.

Wśród przynoszonych na brzeg “skarbów” oprócz bloków wosku były biało-niebieskie kawałki porcelany. Badacze, po oszacowaniu ich wieku, uznali, że musiały pochodzić ze statku handlowego, który płynął z Filipin do Meksyku na przełomie XVII i XVIII wieku. Wiadomo o dwóch takich statkach - Santo Cristo de Burgos, który zaginął w 1693 roku i San Francisco Xavier, który zatonął w 1705 roku.

Santo Cristo de Burgos, który oprócz wosku wiózł też porcelanę i jedwab, zboczył z kursu - jego ostatnia znana pozycja była oddalona o kilkaset mil morskich od ustalonego szlaku. Według hiszpańskich zapisów statek spłonął gdzieś na Pacyfiku. Mimo intensywnych poszukiwań nigdy nie udało się odnaleźć jego szczątków.

Na to, że wydobyte fragmenty kadłuba pochodzą właśnie z tego statku, wskazuje fakt, że w 1700 roku było w tym rejonie silne trzęsienie ziemi i wywołane nim tsunami. Archeolodzy stwierdzili, że odkryte szczątki wraku znajdują nie ponad, tylko pod i wewnątrz warstwy osadu naniesionej przez tsunami. Nie mogą zatem być szczątkami San Francisco Xaviera, który zatonął pięć lat później.

To jednak nie koniec poszukiwań. Odnalezione elementy kadłuba, które teraz znajdują się w Columbia River Maritime Museum w Astorii, gdzie będą zakonserwowane i dokładnie przebadane, prawdopodobnie zostały przeniesione w stronę brzegu przez tsunami, podczas gdy ładunek statku pozostał gdzieś w głębi oceanu, skąd woda przynosi co jakiś czas jego fragmenty. Gdyby udało się odnaleźć źródło tych artefaktów, prawdopodobnie byłyby tam nie tylko okruchy porcelany, ale także monety lub inne przedmioty.

agf/ gra/