Strzelba myśliwska hrabiego Wincentego Krasińskiego, ofiarowana według historycznych przekazów hrabiemu Wincentemu Krasińskiemu (1782–1858) przez cesarza Napoleona Bonapartego, to bogato zdobiona broń myśliwska wykonana na początku XIX wieku w warsztacie słynnego francuskiego rusznikarza Jeana Lepage’a.

Strzelbę odnalazł w 2020 r. w repozytorium amerykańskiego muzeum Mariusz Pilus, badacz współpracujący z Departamentem Restytucji Dóbr Kultury MKiDN. Została ona zakupiona do zbiorów muzeum w 1966 roku. "Zgromadzona przez pracowników Departamentu Restytucji Dóbr Kultury MKiDN dokumentacja i bardzo dobra współpraca z The Cleveland Museum of Art umożliwiły odzyskanie tego wyjątkowego dla polskiej historii obiektu" - poinformowało MKiDN w przesłanym w poniedziałek komunikacie.

Najobszerniejszy opis tego dzieła znalazł się w Katalogu Wystawy Starożytności i Przedmiotów Sztuki opublikowanym w 1856 r. Na wystawie zorganizowanej w pałacu Potockich na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie zaprezentowano 125 przedmiotów ze zbiorów Wincentego Krasińskiego, w tym tę właśnie strzelbę. Karol Beyer, pionier polskiej fotografii, wykonał wówczas jej zdjęcie. "To właśnie między innymi na podstawie fotografii Beyera udało się rozpoznać zaginioną strzelbę w zbiorach The Cleveland Museum of Art, a następnie dowieść, że jest ona polską stratą wojenną" - podkreśla MKiDN.

Strzelba była częścią kolekcji militariów gromadzonych przez hr. Wincentego Krasińskiego, a następnie przez kolejne pokolenia Krasińskich. Zbiory te, wraz z kolekcją obrazów i rzemiosła artystycznego, stały się podstawą kolekcji Muzeum Ordynacji Krasińskich w Warszawie. Zbrojownia, której zasadniczy zrąb powstał dzięki pasji kolekcjonerskiej hr. Wincentego Krasińskiego, w czasach swojej świetności stanowiła największy zbiór militariów na ziemiach polskich. Zgodnie z drukowanym Inwentarzem Zbrojowni Ordynacyi hr. Krasińskich z 1909 r. – sporządzonym przez Franciszka Pułaskiego, który w latach 1900–1903 był pracownikiem naukowym Biblioteki Ordynacji Krasińskich w Warszawie, a do 1912 r. kustoszem zbiorów ordynackich – w zbrojowni znajdowało się 791 obiektów. Wśród nich Pułaski odnotował trzy egzemplarze broni wykonanej przez paryski warsztat Jeana Lepage’a, czołowego francuskiego rusznikarza przełomu XVIII i XIX wieku. Jednak odzyskana strzelba, ze względu na swoje wyjątkowe walory dekoracyjne, była unikatem nawet w zbiorach Muzeum Ordynacji Krasińskich.

W pierwszej dekadzie XX wieku do rozwoju Biblioteki i Muzeum Ordynacji Krasińskich w Warszawie przyczynił się znacznie Adam Krasiński, dzięki któremu zbiory wzbogaciły się między innymi o pamiątki po Zygmuncie Krasińskim, archiwum Wojska Polskiego Królestwa Kongresowego (1814–1831) czy kolekcje po Władysławie Pobóg-Górskim, Józefie Wolffie i Felicjanie Faleńskim. Kolejny okres świetności zapewnił zbiorom Edward Krasiński, ostatni ordynat opinogórski, pod którego opieką instytucja przetrwała I wojnę światową. Został on w kwietniu 1940 r. aresztowany przez Gestapo i zmarł w niemieckim obozie koncentracyjnym KL Dachau. To właśnie Edward Krasiński ufundował nowy gmach dla zbiorów bibliotecznych i muzealnych przy ul. Okólnik w Warszawie, który uroczyście otwarto w grudniu 1930 r. Nowo otwarta instytucja stała się jednym z najwspanialszych przybytków nauki i kultury narodowej, a idea leżąca u podstaw jej powstania streszczała się w umieszczonej na frontonie monumentalnego budynku łacińskiej inskrypcji: „AMOR PATRIAE NOSTRA LEX”.

Wybuch II wojny światowej doprowadził do zniszczenia zarówno gmachu Biblioteki i Muzeum Ordynacji Krasińskich w Warszawie, jak i przeważającej części przechowywanych tam zbiorów. Wiele z nich zostało zagrabionych i wywiezionych do Niemiec. (PAP)

aszw/