Rozporządzenie Rady Ministrów z 1989 r. umożliwiało przejście na emeryturę (tzw. emeryturę EWK) – bez względu na wiek – jednemu z rodziców mającemu wymagany okres zatrudnienia, a zmuszonemu przerwać pracę z uwagi na sprawowanie opieki nad chorym dzieckiem. Przepis ten utracił moc w 1999 r., jednak osoby, które do tego czasu spełniały wszystkie warunki wymagane w rozporządzeniu, zachowały uprawnienia do emerytury.

Obecnie rodzice opiekujący się dziećmi wymagającymi stałej opieki otrzymują świadczenie pielęgnacyjne. Nie przysługuje ono jednak tym, które mają ustalone prawo do emerytury, renty, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego.

Oznacza to, że świadczenia pielęgnacyjnego nie otrzymują także osoby pobierające emeryturę EWK. Tymczasem wysokości tych świadczeń znacznie się różnią – wysokość świadczenia pielęgnacyjnego to 1971 zł, a najniższa emerytura wynosi 1250,88 zł brutto.

W pierwszej wersji projektu Kukiz'15 zaproponowano, aby osoby pobierające emerytury EWK otrzymały, w terminie wypłaty zwaloryzowanej emerytury, odpowiednie wyrównanie za styczeń i luty danego roku. Świadczenie wyrównawcze ma być przyznawane z urzędu, a jego wypłata ma następować wraz emeryturą EWK. Decyzję w sprawie świadczenia wyrównawczego ma wydawać Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

W środę Komisja Polityki Społecznej i Rodziny poparł autopoprawki do projektu zaproponowane przez posła Jarosława Sachajko z Kukiz'15.

Przewidywały one m.in. "zmianę zakresu podmiotowego uprawnionych do świadczenia wyrównawczego polegającą na przyznaniu tego prawa każdej osobie, która była uprawniona do emerytur EWK, bez względu na to, czy pobiera tego rodzaju emerytury czy też inne świadczenie emerytalno-rentowe". Połączono także prawa do pobierania świadczenia wyrównawczego z obowiązkiem zamieszkiwania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

"Konsekwencją zmiany zakresu podmiotowego uprawnionych jest też wypłata świadczenia wyrównawczego nie tylko przez ZUS, ale także przez inne organy emerytalno-rentowe" - wyjaśnił poseł Sachajko.

Zgodnie z poprawkami pojęcie wcześniejszej emerytury zastąpiono pojęciem świadczenia emerytalno-rentowego.

"W celu zapobiegania powstawaniu po stronie osób sprawujących opiekę nad dziećmi i uprawnionych z tego tytułu do świadczenia pielęgnacyjnego niekorzystnych skutków finansowych związanych ze złożeniem wniosku o różnego typu świadczenia emerytalno-rentowe polegających na utracie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, nawet w sytuacji, gdy świadczenie emerytalno-rentowe jest od niego niższe, proponuje się, by począwszy od 1 stycznia 2022 roku w takich sytuacjach wypłacane było świadczenie pielęgnacyjne, jeżeli jest świadczeniem korzystniejszym" - powiedział poseł wnioskodawca.

Sachajko zapewnił, że proponowane rozwiązanie nie rodzi skutków finansowych, ponieważ "większość osób nie składa wniosku o świadczenie emerytalno-rentowe lub korzysta z prawa do wycofania wniosku o te świadczenie przed upływem 30 dni, jeżeli okaże się, że dotychczas pobierane świadczenie pielęgnacyjne jest wyższe od obliczonego świadczenia emerytalno-rentowego".

Świadczenie wyrównawcze przyznawane będzie na wniosek osoby uprawnionej do emerytury lub renty EWK składany do ZUS lub innego organu, który wypłaca to świadczenie. Zaproponowano także "doprecyzowanie momentu, od jakiego ustaje prawo do świadczenia wyrównawczego, a także nałożenie na osobę uprawnioną do świadczenia wyrównawczego obowiązku informowania organu emerytalno-rentowego o każdej zmianie mającej wpływ na przyznanie, ustanie lub ponowne obliczenie tego świadczenia". To, jak wyjaśnił poseł Sachajko - "będzie zapobiegać sytuacji żądania zwrotu tego świadczenia w przyszłości jako nienależnego".

Jedna z poprawek przewidywała także "konieczność wskazania organu właściwego do wypłaty tego świadczenia w przypadku zbiegu praw do świadczeń z różnych systemów emerytalno-rentowych".

Strona społeczna zwróciła uwagę, że projekt - także w wersji z poprawkami - wciąż nie obejmuje osób, które nigdy nie były na emeryturach EWK. "My wciąż nie będziemy objęte wsparciem, ponieważ każdy z artykułów wspomina o EWK. Tymczasem, my nigdy nie miałyśmy prawa być na EWK" - powiedziała Małgorzata Kubela, matka osoby niepełnosprawnej, której zabrakło trzech miesięcy, żeby uzyskać uprawnienie do EWK. W ocenie mec. Marii Czerwińskiej-Litwin projekt ustawy różnicuje podmioty podobne, czyli osoby, które ten sam okres poświęciły na opiekę nad dziećmi.

Wiceminister Rodziny i Polityki Społecznej Stanisław Szwed powiedział, że projekt przedstawiony przez posła Sachajko nie dotyczy wszystkich problemów, które trzeba będzie rozwiązać.

Oświadczył, że zostaną zapewnione środki na realizację procedowanej ustawy. "Projekt w pierwszej wersji zakładał 200 mln zł. Projekt po oprawkach zakłada już 240 mln zł." - zwrócił uwagę Szwed. Jak zaznaczył - "Takie środki mamy dziś zapewnione". "Jeśli poszlibyśmy szerzej, to dziś musielibyśmy mówić o funduszach na poziomie 4 mld zł" - wskazał.

Na pytanie, czy podatek będzie potrącony z wyrównania, minister Szwed powiedział, że zgodnie z założeniami Polskiego Ładu kwota do 30 tys. jest wolna od podatku, więc te osoby będą zwolnione z jego płacenia.

Podczas obrad komisji posłowie z różnych ugrupowań zgadzali się, co do konieczności przyjęcia rozstrzygnięcia rozwiązującego problem nierówności świadczeń opiekunów osób niepełnosprawnych, zwracali jednak uwagę na potrzebę dalszej pracy nad projektem.

Na posła sprawozdawcę wybrano Leszka Dobrzyńskiego.(PAP)

Autor: Magdalena Gronek

mgw/ mir/