Placówka powstanie w Roeselare, które podobnie jak wiele miast i wsi belgijskiej Flandrii - wśród nich Poperinge, Ieper, Tielt, Aalter, Gandawa, Sint Niklaas, Beveren-Waas, Merksplas - zostało wyzwolone przez polskich żołnierzy.

Polska chce stworzyć stały punkt w Belgii opowiadający historię generała Maczka i 1. Polskiej Dywizji Pancernej. By zrealizować ten cel, Ambasada RP w Brukseli przez pewien czas poszukiwała lokalizacji we Flandrii i ostatecznie wybrała Roeselare. Nawiązała współpracę z miastem, by wspólnymi siłami stworzyć w Belgii memoriał, miejsce pamięci poświęcone polskim bohaterom.

„Chcieliśmy, aby między francuskim Mont-Ormel a holenderską Bredą również w Belgii istniał memoriał poświęcony żołnierzom Maczka. Kilka lat prowadziliśmy rozmowy z miastami wyzwalanymi przez Polaków i ostatecznie z trudem wybraliśmy Roeselare, które przedstawiło najbardziej konkretną propozycję. To dlatego z trudem, ponieważ pamięć o Maczku i jego żołnierzach jest ciągle bardzo żywa i pielęgnowana w wielu częściach Flandrii” – mówi PAP Chargé d’affaires Ambasady Polski w Belgii Paweł Stasikowski.

Sercem muzeum ma być niemiecki bunkier, który „Maczkowcy” rozbroili, a który po wojnie odwiedził sam generał w 1969 roku. Pomysł wykorzystania obiektu opracował zastępca burmistrza Roeselare Dirk Lievens we współpracy z byłym Ambasadorem Polski Arturem Orzechowskim.

Odwiedzjący poznają w bunkrze trasę przemarszu 1. Polskiej Dywizji Pancernej przez Europę, w tym szczegółowo przez Flandrię, historię wyzwalania Roeselare, historię harcerki Simonne Brugghe, która pomagała polskim żołnierzom oraz losy polskich żołnierzy 1. Dywizji Pancernej po II wojnie światowej. Na zewnątrz bunkra planowane jest utworzenie ściany pamięci z nazwiskami polskich żołnierzy poległych w Belgii oraz dwóch murali poświęconych gen. Maczkowi i S. Brugghe.

„Brugghe to też ważna postać dla Roeselare. Była harcerką, która w trakcie wyzwalania Roeselare we wrześniu 1944 na rowerze przemierzyła całe miasto, lokalizując niemieckie pozycje obronne i przekazując informacje Polakom. Jej informacje miały istotny wkład w zwycięstwo nad Niemcami. Sam Maczek powiedział o niej, że pomogła wyzwolić miasto” – mówi Stasikowski.

Częścią projektu memoriału jest także pomnik wyzwolenia Roeselare, który znajduje się na Placu Najświętszej Marii Panny. Dodatkowo ustawiono tam pamiątkowe ławki ze zdjęciami generała Maczka i Simonne Brugghe w ramach uroczystości 76. rocznicy wyzwolenia miasta 7 września 2020 r. Trzecim elementem projektu w Roeselare ma być pawilon zabytkowego przystanku tramwajowego. Ma on być miejscem spotkań i dyskusji o historii, gdzie będzie można obejrzeć filmy dokumentalne poświęcone II wojnie światowej, poznać codzienne trudy życia żołnierzy podczas II wojny światowej, a także okrutną historię wykorzystania broni chemicznej w walkach podczas I wojny światowej.

W Roeselare jest też cmentarz, na którym do niedawna była tylko skromna tablica upamiętniająca 8 Polaków, którzy polegli w walkach w mieście. Po wojnie zostali ekshumowani i obecnie spoczywają na Polskim Cmentarzu Wojennym w Lommel, gdzie znajduje się łącznie 257 mogił żołnierzy polskich poległych w czasie wyzwalania Belgii.

„W tym roku, dzięki staraniom Dirka Lievensa, na murze cmentarza, pod którym spoczywali polscy żołnierze, powieszono osiem tablic, które poświęcono każdemu z poległych. Był to samodzielny pomysł Roeselare, a polska ambasada wsparła go. To bardzo przejmujące, jak dużo serca wkłada miasto w uczczenie pamięci Polaków” – powiedział Stasikowski.

Roeselare ma nadzieję, że dzięki muzeum przyciągnie do miasta osoby zainteresowane historią II wojny światowej. Muzeum ma być też punktem na trasie rowerowej biegnącej przez Flandrię śladami 1. Dywizji Pancernej Maczka.

„Chcemy stale współpracować z miastem jeśli chodzi o muzeum, chcemy, aby to miejsce żyło przez cały rok. Okazją, żeby je spopularyzować, będzie przypadająca w przyszłym roku 130. rocznica urodzin Maczka. Zamierzamy współpracować z Instytutem Pamięci Narodowej, aby muzeum stało się miejscem spotkań Polaków i Belgów w ramach cyklicznych spotkań pod nazwą „Przystanek z historią” organizowanych dotychczas w Ambasadzie RP w Brukseli. Roeselare planuje rozpoczęcie współpracy z francuskim Mont-Ormel i holenderską Bredą, by razem pielęgnować historię Polaków walczących na Zachodzie w czasie II wojny” – podsumowuje Stasikowski.

Jeśli tylko sytuacja epidemiologiczna na to pozwoli, uroczyste otwarcie Memoriału planowane jest na 31 marca 2022 roku, w dniu 130. rocznicy urodzin Maczka. Dzięki muzeum również 78. rocznica wyzwolenia Roeselare przez 1. Dywizję Pancerną przypadająca 7 września 2022 roku będzie szczególnie podniosła.

Na dzisiaj partnerami po stronie flamandzkiej przy tym projekcie, oprócz Urzędu Miasta Roeselare, jest Stowarzyszenie 1PDP Belgia (Vereniging 1e Poolse Pantserdivisie Belgie) oraz stowarzyszenie Polish Memorandum, zrzeszające miejscowe środowiska polonijne, a po stronie polskiej, oprócz Ambasady RP w Brukseli i Ministerstwa Spraw Zagranicznych, są Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu, Muzeum Historii Polski, Ministerstwo Obrony Narodowej, Instytut Pamięci Narodowej oraz Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych.

Z Brukseli Łukasz Osiński (PAP)

luo/ jar/