Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 107 lat temu ogłoszono Akt 5 listopada
2023-11-05, 10:00 Autor: IAR/E.Leo/K.Koziełł/O.Kłosińska/dok.

107 lat temu ogłoszono Akt 5 listopada

Akt 5 listopada. [fot. wikipedia/domena publiczna/Archiwum Główne Akt Dawnych]
Akt 5 listopada. [fot. wikipedia/domena publiczna/Archiwum Główne Akt Dawnych]
107 lat temu, 5 listopada 1916 roku, władze niemieckie i austro-węgierskie wydały proklamację, zawierającą obietnicę utworzenia z ziem byłego Królestwa Polskiego "państwa samodzielnego z dziedziczną monarchią i konstytucyjnym ustrojem”, związanego z państwami centralnymi.
Choć w odezwie nie było mowy o niepodległym przyszłym państwie i nie określono jego granic, to była ona wstępem do starań o uznanie prawa Polaków do niepodległości, którą ostatecznie odzyskaliśmy dwa lata później - w 1918 roku.

Po ponad stu latach kończyła się zmowa mocarstw zaborczych, a sprawa polska stała się jednym z celów I wojny światowej. Akt 5 listopada dawał Polakom nadzieję na własny byt państwowy. Choć władcy Niemiec i Austro-Węgier, wydając manifest, liczyli na skłonienie Polaków do walki z Imperium Rosyjskim, dzięki dokumentowi do sprawy naszej niepodległości musiała się odnieść większość uczestników I wojny światowej.

Proklamowanie Aktu 5 listopada poprzedziła, zorganizowana w październiku i listopadzie 1916 roku, konferencja w Pszczynie. Przedstawiciele Niemiec i Austro-Węgier ustalili podczas niej, że z powodu znaczących strat osobowych w trwającej I wojnie światowej armie niemiecka i austro-węgierska zmuszone są do szukania uzupełnień wśród mieszkańców okupowanego przez oba państwa Królestwa Kongresowego. Efektem konferencji była specjalna odezwa do Polaków - Akt 5 listopada - proklamowana przez władze niemieckie i austro-węgierskie, którą - w imieniu cesarzy - podpisali generalni gubernatorzy okupowanych stref - Hans von Beseler i Karl Kuk. Dekret został wydany w Warszawie i Lublinie.

Niemcy i Austriacy dążyli do budowy nowego bytu państwowego, ponieważ zależało im na usankcjonowaniu swojej obecności na terenach zaboru rosyjskiego. Ponadto mocarstwa te, podpisując Akt 5 listopada, realizowały swoje doraźne interesy - oprócz szansy na nowych ochotników do wojska, zyskiwały polską siłę roboczą, a także pozytywne lub neutralne nastawienie do siebie dużej części mieszkańców Kongresówki.

Zobacz także

2023-10-24, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 24 października » więcej 2023-10-23, godz. 19:45 Litwa: polscy dyplomaci rozpoczęli kilkudniową akcję odwiedzania miejsc polskiej pamięci narodowej Polscy dyplomaci na Litwie rozpoczęli akcję odwiedzania miejsc pamięci narodowej związanych z Polską. Przedstawiciele naszej ambasady tradycyjnie już zapalają… » więcej 2023-10-23, godz. 14:30 67 lat temu wybuchło powstanie węgierskie 67 lat temu, 23 października 1956 roku, wybuchło powstanie węgierskie, nazywane też "rewolucją 1956". Było próbą wyzwolenia Węgier spod sowieckiej dominacji.ęłęó… » więcej 2023-10-23, godz. 14:15 96 lat temu urodził się Leszek Kołakowski, filozof, pisarz i publicysta 96 lat temu, 23 października 1927 roku, urodził się Leszek Kołakowski, filozof, pisarz i publicysta, autor moralistyczno-filozoficznych esejów i opowieści… » więcej 2023-10-23, godz. 09:00 Nie żyje Jan Stangryciuk, strzelec dywizjonu 300, członek Klubu Królików Doświadczalnych Nie żyje Jan Stangryciuk, który jako strzelec dywizjonu 300 walczył podczas II Wojny Światowej o Polskę i Brytanię. Był członkiem tak zwanego "Klubu Królików… » więcej 2023-10-23, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 23 października » więcej 2023-10-22, godz. 10:00 75 lat temu zmarł kardynał August Hlond 75 lat temu, 22 października 1948 roku, zmarł kardynał August Hlond, w latach 1926-1948 prymas Polski, kawaler Orderu Orła Białego. Po I wojnie światowej… » więcej 2023-10-22, godz. 08:00 Już dzisiaj zwiedzanie wykopalisk w Brzegu Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu zaprasza na zwiedzanie z przewodnikiem wykopalisk archeologicznych na terenie Gimnazjum Piastowskiego. » więcej 2023-10-22, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 22 pażdziernika » więcej 2023-10-21, godz. 12:00 60 lat temu zginął Józef Franczak "Laluś", ostatni żołnierz antykomunistycznego podziemia 60 lat temu, 21 października 1963 roku, zginął w walce Józef Franczak pseudonim "Laluś", uczestnik kampanii wrześniowej 1939 roku, potem podziemia antyniemieckiego… » więcej
121122123124125
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »