Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 107 lat temu ogłoszono Akt 5 listopada
2023-11-05, 10:00 Autor: IAR/E.Leo/K.Koziełł/O.Kłosińska/dok.

107 lat temu ogłoszono Akt 5 listopada

Akt 5 listopada. [fot. wikipedia/domena publiczna/Archiwum Główne Akt Dawnych]
Akt 5 listopada. [fot. wikipedia/domena publiczna/Archiwum Główne Akt Dawnych]
107 lat temu, 5 listopada 1916 roku, władze niemieckie i austro-węgierskie wydały proklamację, zawierającą obietnicę utworzenia z ziem byłego Królestwa Polskiego "państwa samodzielnego z dziedziczną monarchią i konstytucyjnym ustrojem”, związanego z państwami centralnymi.
Choć w odezwie nie było mowy o niepodległym przyszłym państwie i nie określono jego granic, to była ona wstępem do starań o uznanie prawa Polaków do niepodległości, którą ostatecznie odzyskaliśmy dwa lata później - w 1918 roku.

Po ponad stu latach kończyła się zmowa mocarstw zaborczych, a sprawa polska stała się jednym z celów I wojny światowej. Akt 5 listopada dawał Polakom nadzieję na własny byt państwowy. Choć władcy Niemiec i Austro-Węgier, wydając manifest, liczyli na skłonienie Polaków do walki z Imperium Rosyjskim, dzięki dokumentowi do sprawy naszej niepodległości musiała się odnieść większość uczestników I wojny światowej.

Proklamowanie Aktu 5 listopada poprzedziła, zorganizowana w październiku i listopadzie 1916 roku, konferencja w Pszczynie. Przedstawiciele Niemiec i Austro-Węgier ustalili podczas niej, że z powodu znaczących strat osobowych w trwającej I wojnie światowej armie niemiecka i austro-węgierska zmuszone są do szukania uzupełnień wśród mieszkańców okupowanego przez oba państwa Królestwa Kongresowego. Efektem konferencji była specjalna odezwa do Polaków - Akt 5 listopada - proklamowana przez władze niemieckie i austro-węgierskie, którą - w imieniu cesarzy - podpisali generalni gubernatorzy okupowanych stref - Hans von Beseler i Karl Kuk. Dekret został wydany w Warszawie i Lublinie.

Niemcy i Austriacy dążyli do budowy nowego bytu państwowego, ponieważ zależało im na usankcjonowaniu swojej obecności na terenach zaboru rosyjskiego. Ponadto mocarstwa te, podpisując Akt 5 listopada, realizowały swoje doraźne interesy - oprócz szansy na nowych ochotników do wojska, zyskiwały polską siłę roboczą, a także pozytywne lub neutralne nastawienie do siebie dużej części mieszkańców Kongresówki.

Zobacz także

2023-10-30, godz. 14:38 Rodzina A. Fieldorfa "Nila" przekazała pamiątki po generalne do Muzeum AK Osobiste pamiątki po generalne Auguście Fieldorfie "Nilu" trafiły do Muzeum Armii Krajowej w Krakowie. Listy, zdjęcia, dokumenty oraz przedmioty codziennego… » więcej 2023-10-30, godz. 13:00 39 lat temu odnaleziono ciało błogosławionego księdza Jerzego Popiełuszki 39 lat temu, 30 października 1984 roku, w Wiśle koło tamy we Włocławku odnaleziono ciało błogosławionego księdza Jerzego Popiełuszki, porwanego i bestialsko… » więcej 2023-10-30, godz. 11:00 Polski Ambasador w Moskwie uczcił pamięć ofiar stalinowskiego terroru Ambasador RP w Moskwie wspólnie z przedstawicielami innych placówek dyplomatycznych uczcił pamięć ofiar stalinowskiego terroru. 30 października w Rosji obchodzony… » więcej 2023-10-30, godz. 09:00 Laureaci nagród im. J.Rodowicza "Anody" Poznaliśmy laureatów nagród imienia Jana Rodowicza "Anody". Honorowe wyróżnienia przyznane zostały po raz 11 z inicjatywy Muzeum Powstania Warszawskiego… » więcej 2023-10-30, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 30 października » więcej 2023-10-29, godz. 11:06 Dziś poznamy laureatów nagród imienia Jana Rodowicza "Anody" Dziś poznamy laureatów nagród imienia Jana Rodowicza "Anody". To honorowe wyróżnienie zostanie przyznane po raz 11 z inicjatywy Muzeum Powstania Warszawskiego… » więcej 2023-10-29, godz. 07:30 79 lat temu 1. Dywizja Pancerna gen. Maczka wyzwoliła Bredę 79 lat temu, 29 października 1944 roku, żołnierze 1. Dywizji Pancernej generała Stanisława Maczka wyzwolili holenderską Bredę, otwierając wojskom alianckim… » więcej 2023-10-29, godz. 07:30 Karlendarium historyczne na dziś 29 października » więcej 2023-10-28, godz. 10:00 100 lat temu urodził się Zbigniew Siemaszko, historyk, pisarz i publicysta emigracyjny 100 lat temu, 28 października 1923 roku, urodził się Zbigniew Siemaszko, historyk, pisarz i publicysta emigracyjny. W 1940 roku został deportowany do Kazachstanu… » więcej 2023-10-28, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 28 października » więcej
118119120121122
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »