Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 107 lat temu ogłoszono Akt 5 listopada
2023-11-05, 10:00 Autor: IAR/E.Leo/K.Koziełł/O.Kłosińska/dok.

107 lat temu ogłoszono Akt 5 listopada

Akt 5 listopada. [fot. wikipedia/domena publiczna/Archiwum Główne Akt Dawnych]
Akt 5 listopada. [fot. wikipedia/domena publiczna/Archiwum Główne Akt Dawnych]
107 lat temu, 5 listopada 1916 roku, władze niemieckie i austro-węgierskie wydały proklamację, zawierającą obietnicę utworzenia z ziem byłego Królestwa Polskiego "państwa samodzielnego z dziedziczną monarchią i konstytucyjnym ustrojem”, związanego z państwami centralnymi.
Choć w odezwie nie było mowy o niepodległym przyszłym państwie i nie określono jego granic, to była ona wstępem do starań o uznanie prawa Polaków do niepodległości, którą ostatecznie odzyskaliśmy dwa lata później - w 1918 roku.

Po ponad stu latach kończyła się zmowa mocarstw zaborczych, a sprawa polska stała się jednym z celów I wojny światowej. Akt 5 listopada dawał Polakom nadzieję na własny byt państwowy. Choć władcy Niemiec i Austro-Węgier, wydając manifest, liczyli na skłonienie Polaków do walki z Imperium Rosyjskim, dzięki dokumentowi do sprawy naszej niepodległości musiała się odnieść większość uczestników I wojny światowej.

Proklamowanie Aktu 5 listopada poprzedziła, zorganizowana w październiku i listopadzie 1916 roku, konferencja w Pszczynie. Przedstawiciele Niemiec i Austro-Węgier ustalili podczas niej, że z powodu znaczących strat osobowych w trwającej I wojnie światowej armie niemiecka i austro-węgierska zmuszone są do szukania uzupełnień wśród mieszkańców okupowanego przez oba państwa Królestwa Kongresowego. Efektem konferencji była specjalna odezwa do Polaków - Akt 5 listopada - proklamowana przez władze niemieckie i austro-węgierskie, którą - w imieniu cesarzy - podpisali generalni gubernatorzy okupowanych stref - Hans von Beseler i Karl Kuk. Dekret został wydany w Warszawie i Lublinie.

Niemcy i Austriacy dążyli do budowy nowego bytu państwowego, ponieważ zależało im na usankcjonowaniu swojej obecności na terenach zaboru rosyjskiego. Ponadto mocarstwa te, podpisując Akt 5 listopada, realizowały swoje doraźne interesy - oprócz szansy na nowych ochotników do wojska, zyskiwały polską siłę roboczą, a także pozytywne lub neutralne nastawienie do siebie dużej części mieszkańców Kongresówki.

Zobacz także

2023-11-06, godz. 12:00 163 lata temu urodził się Ignacy Paderewski, pianista, współtwórca niepodległej Polski 163 lata temu, 6 listopada 1860 roku, urodził się Ignacy Jan Paderewski, światowej sławy pianista i kompozytor, współtwórca niepodległej Polski. Jego działalność… » więcej 2023-11-06, godz. 11:00 Rozpoczyna się cykl seminariów "Z Rakowieckiej…" o najnowszej historii Polski W Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL rozpoczyna się cykl seminariów naukowych "Z Rakowieckiej…" o najnowszej historii Polski. O 17.00… » więcej 2023-11-06, godz. 10:00 "Tobie Polsko" - oznaczenie grobu powstańca śląskiego W Katowicach odbędzie się dzisiaj uroczystość oznaczenia grobu powstańca śląskiego Stanisława Mastalerza znakiem pamięci "Tobie Polsko”. Wydarzenie… » więcej 2023-11-06, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 6 listopada » więcej 2023-11-05, godz. 12:00 105 lat temu zmarł Andrzej Battaglia 105 lat temu - 5 listopada 1918 roku - zmarł Andrzej Battaglia pseudonim "Bitwa", legionista i działacz niepodległościowy. Był pierwszą śmiertelną ofiarą… » więcej 2023-11-05, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 5 listopada » więcej 2023-11-04, godz. 13:22 Już po raz dwunasty akcja "Darmowy Listopad" w rezydencjach królewskich Już po raz dwunasty przez cały listopad będzie można bezpłatnie zwiedzać rezydencje królewskie w całej Polsce. W tegorocznej akcji "Darmowy listopad" organizowanej… » więcej 2023-11-04, godz. 07:30 To już 6. edycja akcji „Niepodległa do Hymnu”. Jak co roku Biuro „Niepodległa” zaprasza do włączenia się we wspólne śpiewanie Hymnu Polski. Wykonajmy hymn wszyscy razem, bez względu na to gdzie będziemy… » więcej 2023-11-04, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 4 listopada » więcej
115116117118119
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »