Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 107 lat temu ogłoszono Akt 5 listopada
2023-11-05, 10:00 Autor: IAR/E.Leo/K.Koziełł/O.Kłosińska/dok.

107 lat temu ogłoszono Akt 5 listopada

Akt 5 listopada. [fot. wikipedia/domena publiczna/Archiwum Główne Akt Dawnych]
Akt 5 listopada. [fot. wikipedia/domena publiczna/Archiwum Główne Akt Dawnych]
107 lat temu, 5 listopada 1916 roku, władze niemieckie i austro-węgierskie wydały proklamację, zawierającą obietnicę utworzenia z ziem byłego Królestwa Polskiego "państwa samodzielnego z dziedziczną monarchią i konstytucyjnym ustrojem”, związanego z państwami centralnymi.
Choć w odezwie nie było mowy o niepodległym przyszłym państwie i nie określono jego granic, to była ona wstępem do starań o uznanie prawa Polaków do niepodległości, którą ostatecznie odzyskaliśmy dwa lata później - w 1918 roku.

Po ponad stu latach kończyła się zmowa mocarstw zaborczych, a sprawa polska stała się jednym z celów I wojny światowej. Akt 5 listopada dawał Polakom nadzieję na własny byt państwowy. Choć władcy Niemiec i Austro-Węgier, wydając manifest, liczyli na skłonienie Polaków do walki z Imperium Rosyjskim, dzięki dokumentowi do sprawy naszej niepodległości musiała się odnieść większość uczestników I wojny światowej.

Proklamowanie Aktu 5 listopada poprzedziła, zorganizowana w październiku i listopadzie 1916 roku, konferencja w Pszczynie. Przedstawiciele Niemiec i Austro-Węgier ustalili podczas niej, że z powodu znaczących strat osobowych w trwającej I wojnie światowej armie niemiecka i austro-węgierska zmuszone są do szukania uzupełnień wśród mieszkańców okupowanego przez oba państwa Królestwa Kongresowego. Efektem konferencji była specjalna odezwa do Polaków - Akt 5 listopada - proklamowana przez władze niemieckie i austro-węgierskie, którą - w imieniu cesarzy - podpisali generalni gubernatorzy okupowanych stref - Hans von Beseler i Karl Kuk. Dekret został wydany w Warszawie i Lublinie.

Niemcy i Austriacy dążyli do budowy nowego bytu państwowego, ponieważ zależało im na usankcjonowaniu swojej obecności na terenach zaboru rosyjskiego. Ponadto mocarstwa te, podpisując Akt 5 listopada, realizowały swoje doraźne interesy - oprócz szansy na nowych ochotników do wojska, zyskiwały polską siłę roboczą, a także pozytywne lub neutralne nastawienie do siebie dużej części mieszkańców Kongresówki.

Zobacz także

2023-11-14, godz. 12:00 Dzisiaj spotkanie „Bolesław Piasecki. Początek drogi” z cyklu „Oblicza historii” - transmisja na kanale IPNt… Instytut Pamięci Narodowej zaprasza spotkanie „Bolesław Piasecki. Początek drogi” z cyklu „Oblicza historii”, które odbędzie się 14 listopada, o… » więcej 2023-11-14, godz. 11:00 Pamiątki po legioniście Henryku Rotmanie-Kaderze w zbiorach Muzeum Historii Kielc Kolekcja około 1.800 pamiątek po piłsudczyku i legioniście Henryku Rotmanie-Kaderze trafiła do Muzeum Historii Kielc. To jeden z najcenniejszych nabytków… » więcej 2023-11-14, godz. 09:00 Wystawa "Harcerskie drogi do Niepodległej" do 30.11 Jaki był udział harcerzy w odzyskaniu przez Polskę niepodległości, pokazuje wystawa "Harcerskie drogi do Niepodległej". Plenerowa ekspozycja została bezpłatnie… » więcej 2023-11-14, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 14 listopada » więcej 2023-11-13, godz. 12:00 Rodem z Kresów. Historie osobiste w Muzeum Wsi Opolskiej Bohaterem kolejnego spotkania będzie Andrzej Skibniewski, autor książki „Rubinowa Broszka”, lwowskiej historii opisanej w listach. Opowie historię swoich… » więcej 2023-11-13, godz. 09:00 84 lata temu utworzono Związek Walki Zbrojnej 84 lata temu, 13 listopada 1939 roku, rozkazem Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych generała Władysława Sikorskiego, został powołany Komitet Ministrów… » więcej 2023-11-13, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 13 listopada » więcej 2023-11-12, godz. 11:00 125 lat temu urodził się Henryk Sucharski, obrońca Westerplatte 125 lat temu - 12 listopada 1898 roku - urodził się Henryk Sucharski, komendant Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte w czasie obrony tej placówki… » więcej 2023-11-12, godz. 09:00 125 lat temu urodził się generał Leopold Okulicki, ostatni Komendant Główny Armii Krajowej 125 lat temu, 12 listopada 1898 roku, urodził się generał Leopold Okulicki, pseudonim "Niedźwiadek", "Kobra", ostatni Komendant Główny Armii Krajowej, najprawdopodobniej… » więcej 2023-11-12, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 12 listopada » więcej
111112113114115
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »