Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 107 lat temu ogłoszono Akt 5 listopada
2023-11-05, 10:00 Autor: IAR/E.Leo/K.Koziełł/O.Kłosińska/dok.

107 lat temu ogłoszono Akt 5 listopada

Akt 5 listopada. [fot. wikipedia/domena publiczna/Archiwum Główne Akt Dawnych]
Akt 5 listopada. [fot. wikipedia/domena publiczna/Archiwum Główne Akt Dawnych]
107 lat temu, 5 listopada 1916 roku, władze niemieckie i austro-węgierskie wydały proklamację, zawierającą obietnicę utworzenia z ziem byłego Królestwa Polskiego "państwa samodzielnego z dziedziczną monarchią i konstytucyjnym ustrojem”, związanego z państwami centralnymi.
Choć w odezwie nie było mowy o niepodległym przyszłym państwie i nie określono jego granic, to była ona wstępem do starań o uznanie prawa Polaków do niepodległości, którą ostatecznie odzyskaliśmy dwa lata później - w 1918 roku.

Po ponad stu latach kończyła się zmowa mocarstw zaborczych, a sprawa polska stała się jednym z celów I wojny światowej. Akt 5 listopada dawał Polakom nadzieję na własny byt państwowy. Choć władcy Niemiec i Austro-Węgier, wydając manifest, liczyli na skłonienie Polaków do walki z Imperium Rosyjskim, dzięki dokumentowi do sprawy naszej niepodległości musiała się odnieść większość uczestników I wojny światowej.

Proklamowanie Aktu 5 listopada poprzedziła, zorganizowana w październiku i listopadzie 1916 roku, konferencja w Pszczynie. Przedstawiciele Niemiec i Austro-Węgier ustalili podczas niej, że z powodu znaczących strat osobowych w trwającej I wojnie światowej armie niemiecka i austro-węgierska zmuszone są do szukania uzupełnień wśród mieszkańców okupowanego przez oba państwa Królestwa Kongresowego. Efektem konferencji była specjalna odezwa do Polaków - Akt 5 listopada - proklamowana przez władze niemieckie i austro-węgierskie, którą - w imieniu cesarzy - podpisali generalni gubernatorzy okupowanych stref - Hans von Beseler i Karl Kuk. Dekret został wydany w Warszawie i Lublinie.

Niemcy i Austriacy dążyli do budowy nowego bytu państwowego, ponieważ zależało im na usankcjonowaniu swojej obecności na terenach zaboru rosyjskiego. Ponadto mocarstwa te, podpisując Akt 5 listopada, realizowały swoje doraźne interesy - oprócz szansy na nowych ochotników do wojska, zyskiwały polską siłę roboczą, a także pozytywne lub neutralne nastawienie do siebie dużej części mieszkańców Kongresówki.

Zobacz także

2023-11-18, godz. 11:00 58. rocznica orędzia biskupów polskich do niemieckich Mija 58 lat od słynnego orędzia biskupów polskich do niemieckich. W dokumencie z 18 listopada 1965 roku padły historyczne słowa: "przebaczamy i prosimy o… » więcej 2023-11-18, godz. 09:00 368 lat temu rozpoczęło się szwedzkie oblężenie klasztoru na Jasnej Górze 368 lat temu, 18 listopada 1655 roku, rozpoczęło się szwedzkie oblężenie klasztoru paulinów na Jasnej Górze. Trwało do końca grudnia. Wojska szwedzkie… » więcej 2023-11-18, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 18 listopada » więcej 2023-11-17, godz. 15:00 34 lata temu w Czechosłowacji wybuchła "aksamitna rewolucja" 34 lata temu - 17 listopada 1989 roku - w Czechosłowacji wybuchła "aksamitna rewolucja", która doprowadziła do bezkrwawego obalenia rządów komunistycznych… » więcej 2023-11-17, godz. 13:00 100 lat temu uroczyście otwarto Radiostację w Babicach 100 lat temu - 17 listopada 1923 roku - w Starych Babicach pod Warszawą uroczyście otwarto Transatlantycką Radiotelegraficzną Centralę Nadawczą, nazywaną… » więcej 2023-11-17, godz. 11:00 W Hiroszimie otwarto wystawę o Powstaniu Warszawskim W Hiroszimie, w ocalałym po wybuchu bomby atomowej budynku Banku Japońskiego otworzono wystawę "Warszawa. Feniks z popiołów", która opowiada losy stolicy… » więcej 2023-11-17, godz. 09:00 W Nysie trwa międzynarodowa konferencja naukowa Jej tytuł to: Jacob Böhme – oddziaływanie, recepcja, konteksty. Nowożytnośc i ponowożytność. Jak czytamy na stronie internetowej Państwowej Akademii… » więcej 2023-11-17, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 17 listopada » więcej 2023-11-16, godz. 12:00 CMJW - „Zapomniane czy odkrywane?” W najbliższy piątek (17.11) szykuje się w Muzeum uczta intelektualna dla wszystkich badaczy – zarówno z instytucji naukowych, jak i zapalonych hobbystów… » więcej 2023-11-16, godz. 11:00 16 listopada rozpoczyna się festiwal Niewinni Czarodzieje Od 16 do 30 listopada odbędzie się kolejny, XVIII festiwal warszawski "Niewinni Czarodzieje". W trakcie wydarzenia, jak co roku, zaplanowano między innymi koncerty… » więcej
109110111112113
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »