Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu oddział dywersji bojowej Armii Krajowej…
2023-10-25, 11:00 Autor: IAR/D.Panek/K.Koziełł

80 lat temu oddział dywersji bojowej Armii Krajowej przeprowadził akcję "Frühwirth"

Raport z akcji przeciw Fruhwirthowi. [Fot: hit.policja.gov.pl/hit/aktualnosci/195331,Akcja-Frhwirth-zlikwidowac-kata-Pawiaka.html]
Raport z akcji przeciw Fruhwirthowi. [Fot: hit.policja.gov.pl/hit/aktualnosci/195331,Akcja-Frhwirth-zlikwidowac-kata-Pawiaka.html]
80 lat temu, 25 października 1943 roku, oddział dywersji bojowej "Agat" Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej przeprowadził akcję "Frühwirth". Jej celem był SS-Oberscharführer Engelbert Frühwirth, funkcjonariusz więzienia na Pawiaku, znęcający się nad więźniami i biorący udział w egzekucjach w ruinach getta i w Lesie Sękocińskim. Państwo podziemne wydało na niego wyrok śmierci. Była to część szeroko zakrojonej akcji "Główki" - eliminacji przedstawicieli niemieckiego aparatu terroru. Nazwa nawiązywała do nazistowskiego symbolu Totenkopf - czaszek umieszczonych na uniformach funkcjonariuszy SS.
Wyrok w sprawie Frühwirtha wydał sąd Kierownictwa Walki Podziemnej po zbadaniu zarzutów obciążających SS-Oberscharführera. Przygotowania do akcji zlecono dowódcy oddziału "Agat” kapitanowi Adamowi Borysowi, pseudonim "Pług”. W rozpracowaniu SS-mana uczestniczyła między innymi, po raz pierwszy, Elżbieta Dziębowska "Dewajtis”.

Karę śmierci próbowano wykonać trzykrotnie. 19 października 1943 roku na miejscu zasadzki nie pojawił się Frühwirth. Dwa dni później, ponownie Niemiec nie zjawił się w swoim ulubionym barze. Po raz trzeci wyrok próbowano wykonać 25 października. Podporucznik Tadeusz Kotecki "Kalina” i podchorąży Stanisław Dąbrowski "Cyklon” zastrzelili Niemca przypominającego skazanego na śmierć.

Mimo silnego ostrzału cały oddział opuścił miejsce akcji bez strat własnych. Atak trwał zaledwie 75 sekund. Jednak już po zakończeniu akcji okazało się, że zabitym Niemcem nie był Engelbert Frühwirth, ale inny funkcjonariusz Pawiaka - SS-Scharführer Stephan Klein, również wyróżniający się okrucieństwem - w tym przypadku wobec Żydów. Na nim także ciążył wyrok polskiego państwa podziemnego i figurował na liście osób skazanych na śmierć.

Engelbert Frühwirth urodził się w 1905 roku we Wiedniu. Przed wojną z zawodu był kelnerem. Po zajęciu Austrii przez III Rzeszę wstąpił do SS. W listopadzie 1940 roku został odkomenderowany do warszawskiego więzienia Pawiak, gdzie pełnił służbę do wybuchu Powstania Warszawskiego w 1944. Po zakończeniu wojny wrócił do Austrii. Zmarł 1 października 1964 roku w Wiedniu, po niemal 20 latach od akcji "Frühwirth".

(więcej)

Decyzja o rozpoczęciu akcji "Główki" zapadła pod koniec 1943 roku, a najprawdopodobniej rozkaz w tej sprawie wydał ówczesny dowódca Armii Krajowej generał Tadeusz Bór-Komorowski. Jej głównym celem byli Niemcy wyróżniający się szczególnym okrucieństwem wobec Polaków.

Na liście skazanych na śmierć znalazło się około 100 nazistów - funkcjonariuszy policji niemieckiej, gestapo, SS, administracji okupacyjnej, nadzorców polskich pracowników, personel więzień hitlerowskich, a także organizatorzó łapanek Polaków. Pierwsze wyroki zaczęto wykonywać jeszcze w 1943. Każda z umieszczonych na liście osób musiała zostać osądzona przez podziemny sąd. Kary orzekane były za przestępstwa i zbrodnie osobiście popełnione przez oskarżonych, ewentualnie za decyzje, które się do nich przyczyniły.

Do wykonania wyroków przeznaczone były oddziały Kedywu (Kierownictwa Dywersji KG AK) do zadań specjalnych oraz grupy szturmowe AK. Wykonywali je żołnierze "Agatu” (potem nazwa "Pegaz", a od maja 1944 batalion"Parasol") oraz batalionów szturmowych "Zośka”, "Parasol” i "Miotła”.

W sumie w latach 1943-1944 wykonano kilkadziesiąt wyroków. Zastrzeleni zostali między innymi: Franz Kutschera, dowódca SS i policji w dystrykcie warszawskim Generalnego Gubernatorstwa, Franz Bürkl, oficer gestapo, zastępca komendanta Pawiaka, August Kretschmann, zastępca komendanta Gęsiówki, Ernst Weffels, jeden ze słynących z sadyzmu funkcjonariuszy Pawiaka oraz Willy Leitgeber, oficer sekcji Kripo wyznaczony do walki z polskim podziemiem.

Zobacz także

2024-07-01, godz. 14:15 Instytut Polonika po raz drugi ogłasza konkurs "Dziedzictwo bez granic". Polska w poniedziałek obejmuje po raz siódmy roczne przewodnictwo w Grupie Wyszehradzkiej; motto przewodnie to: "V4: powrót do korzeni" - przypomniało MSZ… » więcej 2024-07-01, godz. 11:43 U neandertalczyków też występował zespół Downa Neandertalczycy opiekowali się dziećmi z zespołem Downa. Pierwszy udokumentowany przypadek zespołu Downa wśród naszych wymarłych krewniaków – opisują… » więcej 2024-07-01, godz. 10:33 Muzeum Auschwitz przygotowuje się do remontu dwóch bloków wystawy głównej Przetarg na wykonanie projektów remontu i konserwacji poobozowych bloków o numerach 6 i 7 oraz elementów przestrzeni części nowej wystawy głównej, która… » więcej 2024-07-01, godz. 08:24 30 lat temu zmarła Helena Grossówna - gwiazda przedwojennego kina polskiego. To z nią Bodo umawiał się na dziewiątą, i jej - wspólnie z Dymszą - śpiewał „Ach, śpij kochanie”; a Żabczyński zapewniał ją „już nie zapomnisz… » więcej 2024-07-01, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 1 lipca » więcej 2024-06-28, godz. 12:14 Romowie upamiętnią swoich przodków zgładzonych przez Niemców Obchody Europejskiego Dnia Pamięci o Holokauście Romów i Sinti odbędą się w dniach od 31 lipca do 2 sierpnia w Krakowie i Oświęcimiu. Wydarzenie upamiętnia… » więcej 2024-06-28, godz. 11:17 Muzeum Auschwitz: 3 tys. butów dzieci po konserwacji wróciło na ekspozycję Ponad 3 tys. bucików dziecięcych ofiar - z 8 tys. znajdujących się w zbiorach Muzeum Auschwitz – wróciło po konserwacji na ekspozycję w miejscu pamięci… » więcej 2024-06-28, godz. 10:04 110 lat temu w Sarajewie zginął Franciszek Ferdynand. Zamach przesądził o wybuchu I wojny światowej 28 czerwca 1914 r. w Sarajewie serbski zamachowiec zastrzelił następcę tronu austro-węgierskiego, Franciszka Ferdynanda Habsburga i jego żonę Zofię. To… » więcej 2024-06-28, godz. 09:42 68 lat temu rozpoczął się Poznański Czerwiec – bunt przeciw reżimowi komunistycznemu 28 czerwca 1956 r. w Poznaniu wybuchły masowe protesty społeczne. Do ich stłumienia władze użyły wojska. W konsekwencji śmierć poniosło co najmniej 79… » więcej 2024-06-28, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 28 czerwca Narodowy Dzień Pamięci Poznańskiego Czerwca 1956 » więcej
34567
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »