Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu oddział dywersji bojowej Armii Krajowej…
2023-10-25, 11:00 Autor: IAR/D.Panek/K.Koziełł

80 lat temu oddział dywersji bojowej Armii Krajowej przeprowadził akcję "Frühwirth"

Raport z akcji przeciw Fruhwirthowi. [Fot: hit.policja.gov.pl/hit/aktualnosci/195331,Akcja-Frhwirth-zlikwidowac-kata-Pawiaka.html]
Raport z akcji przeciw Fruhwirthowi. [Fot: hit.policja.gov.pl/hit/aktualnosci/195331,Akcja-Frhwirth-zlikwidowac-kata-Pawiaka.html]
80 lat temu, 25 października 1943 roku, oddział dywersji bojowej "Agat" Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej przeprowadził akcję "Frühwirth". Jej celem był SS-Oberscharführer Engelbert Frühwirth, funkcjonariusz więzienia na Pawiaku, znęcający się nad więźniami i biorący udział w egzekucjach w ruinach getta i w Lesie Sękocińskim. Państwo podziemne wydało na niego wyrok śmierci. Była to część szeroko zakrojonej akcji "Główki" - eliminacji przedstawicieli niemieckiego aparatu terroru. Nazwa nawiązywała do nazistowskiego symbolu Totenkopf - czaszek umieszczonych na uniformach funkcjonariuszy SS.
Wyrok w sprawie Frühwirtha wydał sąd Kierownictwa Walki Podziemnej po zbadaniu zarzutów obciążających SS-Oberscharführera. Przygotowania do akcji zlecono dowódcy oddziału "Agat” kapitanowi Adamowi Borysowi, pseudonim "Pług”. W rozpracowaniu SS-mana uczestniczyła między innymi, po raz pierwszy, Elżbieta Dziębowska "Dewajtis”.

Karę śmierci próbowano wykonać trzykrotnie. 19 października 1943 roku na miejscu zasadzki nie pojawił się Frühwirth. Dwa dni później, ponownie Niemiec nie zjawił się w swoim ulubionym barze. Po raz trzeci wyrok próbowano wykonać 25 października. Podporucznik Tadeusz Kotecki "Kalina” i podchorąży Stanisław Dąbrowski "Cyklon” zastrzelili Niemca przypominającego skazanego na śmierć.

Mimo silnego ostrzału cały oddział opuścił miejsce akcji bez strat własnych. Atak trwał zaledwie 75 sekund. Jednak już po zakończeniu akcji okazało się, że zabitym Niemcem nie był Engelbert Frühwirth, ale inny funkcjonariusz Pawiaka - SS-Scharführer Stephan Klein, również wyróżniający się okrucieństwem - w tym przypadku wobec Żydów. Na nim także ciążył wyrok polskiego państwa podziemnego i figurował na liście osób skazanych na śmierć.

Engelbert Frühwirth urodził się w 1905 roku we Wiedniu. Przed wojną z zawodu był kelnerem. Po zajęciu Austrii przez III Rzeszę wstąpił do SS. W listopadzie 1940 roku został odkomenderowany do warszawskiego więzienia Pawiak, gdzie pełnił służbę do wybuchu Powstania Warszawskiego w 1944. Po zakończeniu wojny wrócił do Austrii. Zmarł 1 października 1964 roku w Wiedniu, po niemal 20 latach od akcji "Frühwirth".

(więcej)

Decyzja o rozpoczęciu akcji "Główki" zapadła pod koniec 1943 roku, a najprawdopodobniej rozkaz w tej sprawie wydał ówczesny dowódca Armii Krajowej generał Tadeusz Bór-Komorowski. Jej głównym celem byli Niemcy wyróżniający się szczególnym okrucieństwem wobec Polaków.

Na liście skazanych na śmierć znalazło się około 100 nazistów - funkcjonariuszy policji niemieckiej, gestapo, SS, administracji okupacyjnej, nadzorców polskich pracowników, personel więzień hitlerowskich, a także organizatorzó łapanek Polaków. Pierwsze wyroki zaczęto wykonywać jeszcze w 1943. Każda z umieszczonych na liście osób musiała zostać osądzona przez podziemny sąd. Kary orzekane były za przestępstwa i zbrodnie osobiście popełnione przez oskarżonych, ewentualnie za decyzje, które się do nich przyczyniły.

Do wykonania wyroków przeznaczone były oddziały Kedywu (Kierownictwa Dywersji KG AK) do zadań specjalnych oraz grupy szturmowe AK. Wykonywali je żołnierze "Agatu” (potem nazwa "Pegaz", a od maja 1944 batalion"Parasol") oraz batalionów szturmowych "Zośka”, "Parasol” i "Miotła”.

W sumie w latach 1943-1944 wykonano kilkadziesiąt wyroków. Zastrzeleni zostali między innymi: Franz Kutschera, dowódca SS i policji w dystrykcie warszawskim Generalnego Gubernatorstwa, Franz Bürkl, oficer gestapo, zastępca komendanta Pawiaka, August Kretschmann, zastępca komendanta Gęsiówki, Ernst Weffels, jeden ze słynących z sadyzmu funkcjonariuszy Pawiaka oraz Willy Leitgeber, oficer sekcji Kripo wyznaczony do walki z polskim podziemiem.

Zobacz także

2023-11-16, godz. 11:00 16 listopada rozpoczyna się festiwal Niewinni Czarodzieje Od 16 do 30 listopada odbędzie się kolejny, XVIII festiwal warszawski "Niewinni Czarodzieje". W trakcie wydarzenia, jak co roku, zaplanowano między innymi koncerty… » więcej 2023-11-16, godz. 10:00 Uroczyste zakończenie prac konserwatorskich przy nagrobku konsula Stanisława Syrewicza Na cmentarzu w Daugavpils (d. Dyneburgu) na Łotwie, dzisiaj (16.11) zostanie odsłonięty po konserwacji pomnik nagrobny byłego konsula RP na Łotwie – Stanisława… » więcej 2023-11-16, godz. 09:00 105 lat temu Józef Piłsudski ogłosił powstanie państwa polskiego 105 lat temu, 16 listopada 1918 roku, Józef Piłsudski poinformował świat o odrodzeniu się Polski po 123 latach zaborów. W telegramie notyfikującym powstanie… » więcej 2023-11-16, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 16 listopada » więcej 2023-11-15, godz. 15:00 75 lat temu został skazany na śmierć Jerzy Miatkowski, żołnierz AK, adiutant mjr. Dekutowskiego 75 lat temu, 15 listopada 1948 roku, wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie na karę śmierci został skazany Jerzy Miatkowski, pseudonim "Zawada", żołnierz… » więcej 2023-11-15, godz. 14:00 75 lat temu został skazany na śmierć major Hieronim Dekutowski "Zapora" 75 lat temu, 15 listopada 1948 roku, wyrokiem komunistycznego Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie na siedmiokrotną karę śmierci został skazany major Hieronim… » więcej 2023-11-15, godz. 11:55 Instytut Polonika zakończył remonty 3 mogił Polaków w Rydze W stolicy Łotwy Rydze Instytut Polonika zakończył remonty 3 mogił Polaków. Odbiór prac konserwatorskich nastąpi dzisiaj (15.11) na cmentarzu świętego… » więcej 2023-11-15, godz. 11:00 Ogólnopolskie spotkanie rodzin jeńców II wojny światowej w CMJW Począwszy od 2016 r. Muzeum regularnie zaprasza rodziny jenieckie do udziału w spotkaniach – swoistych agorach, na których można podzielić się historią… » więcej 2023-11-15, godz. 09:00 Projekt wystawienniczo-edukacyjny Archiwum IPN „Historia w artefaktach zapisana” O godzinie 11.00 w Izbie Pamięci Strzelecka 8 w Warszawie odbędzie się druga odsłona projektu wystawienniczo-edukacyjnego Archiwum IPN „Historia w artefaktach… » więcej 2023-11-15, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 15 listopada » więcej
121122123124125
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »