Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 67 lat temu wybuchło powstanie węgierskie
2023-10-23, 14:30 Autor: IAR/E.Porycka/O.Kłosińska/dok.

67 lat temu wybuchło powstanie węgierskie

Pomnik rewolucji 1956 r. w Segedynie [Fot: ipn.gov.pl/pl/historia-z-ipn/172480,Rka-Kiss-Wegierska-rewolucja-i-walka-o-wolnosc-w-1956-roku.html]
Pomnik rewolucji 1956 r. w Segedynie [Fot: ipn.gov.pl/pl/historia-z-ipn/172480,Rka-Kiss-Wegierska-rewolucja-i-walka-o-wolnosc-w-1956-roku.html]
67 lat temu, 23 października 1956 roku, wybuchło powstanie węgierskie, nazywane też "rewolucją 1956". Było próbą wyzwolenia Węgier spod sowieckiej dominacji.ęłęó Zakończyło się 10 listopada 1956 roku, krwawo stłumione przez wojska radzieckie i funkcjonariuszy węgierskiej bezpieki.
Po stronie powstańców zginęło 2500 osób, głównie w czasie walk w Budapeszcie. Rannych było około 13 tysięcy, ponad 20 tysięcy osób aresztowano lub internowano. Według archiwów radzieckich, zginęło ponad 700 sowieckich żołnierzy, a około 1250 zostało rannych.

Represje trwały kilka lat. Skazano na śmierć i stracono około 230 osób, w tym - mimo wcześniejszych gwarancji bezpieczeństwa - premiera Imre Nagy'ego i dowódcę powstańczych oddziałów pułkownika Pála Malétera. Obaj zostali zrehabilitowani w 1989 roku. Ponad 6 tysięcy osób wywieziono do Związku Radzieckiego. 23 października 1956 roku pod pomnikiem generała Józefa Bema w Budapeszcie zorganizowano demonstrację na znak solidarności z przemianami politycznymi w Polsce. Węgrów zainspirowało do walki powstanie robotników w Poznaniu w czerwcu 1956 roku przeciwko komunistycznej władzy, a później "polski październik", czyli częściowa liberalizacja działań partii po dojściu do władzy ekipy Władysława Gomułki.

Zgromadzeni w Budapeszcie, głównie młodzież i studenci, wznosili hasła: "socjalistycznej demokracji", "wolności kultury", "neutralności państwowej". Po strzałach do manifestującego tłumu demonstranci obalili pomnik Stalina i rozpoczęli szturm na budynek rozgłośni radiowej. Komitet Centralny Węgierskiej Partii Pracujących zwrócił się o zbrojną pomoc do Moskwy.

24 października na ulice Budapesztu wkroczyło 6 tysięcy żołnierzy sowieckich wspieranych przez 200 czołgów. Mieszkańcy atakowali je butelkami z benzyną. Rosjanie ostrzeliwali domy, szpitale i kościoły. Starcia objęły także inne miejscowości w kraju. Ludzie dokonywali samosądów na zdemaskowanych agentach węgierskiej tajnej policji. Na stronę powstańców przeszła znaczna część armii pod dowództwem pułkownika Malétera.

30 października premier Imre Nagy, który stanął po stronie narodu, ogłosił wprowadzenie systemu wielopartyjnego, zapowiedział niezależność i neutralność Węgier oraz zażądał natychmiastowego wycofania wojsk radzieckich. 1 listopada rząd poinformował o wystąpieniu Węgier z Układu Warszawskiego i proklamował neutralność. W tym czasie ruchy wojsk sowieckich zostały wstrzymane na polecenie Moskwy. By ukryć przygotowania do kontrakcji, radziecka delegacja prowadziła pertraktacje z przedstawicielami rządu węgierskiego, obiecując wycofanie wojsk. Jednak podczas obrad członkowie węgierskiej delegacji zostali uwięzieni.

4 listopada o godzinie 4.00 nad ranem 58 tysięcy sowieckich żołnierzy, wspieranych przez broń pancerną, w tym czołgi, weszło na terytorium Węgier, rozpoczynając operację pod kryptonimem "Wicher". Uzbrojeni powstańcy jeszcze przez tydzień stawiali im opór, lecz wskutek miażdżącej przewagi wroga kilka dni później działania ustały.

Zobacz także

2024-07-11, godz. 11:00 35. rocznica śmierci księdza Sylwestra Zycha, kapelana Solidarności w Hucie Warszawa 11 lipca mija 35. rocznica śmierci księdza Sylwestra Zycha, kapłana zaangażowanego w działalność demokratycznej opozycji w PRL. Kapelan Solidarności w… » więcej 2024-07-11, godz. 09:00 81. rocznica tzw. krwawej niedzieli, apogeum zbrodni wołyńskiej 81 lat temu, 11 lipca 1943 roku, podczas II wojny światowej oddziały Ukraińskiej Powstańczej Armii przypuściły skoordynowany atak na ponad sto polskich miejscowości… » więcej 2024-07-11, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 11 lipca Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej » więcej 2024-07-10, godz. 15:00 Bieruński Szlak Historyczny gotowy Można już zwiedzać Bieruński Szlak Historyczny. To układ tablic informacyjnych, które ustawiono przy ważnych i ciekawych punktach miasta. Rzeczniczka bieruńskiego… » więcej 2024-07-10, godz. 13:00 Zaprezentowano program obchodów 80 rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego [DŹWIĘK] Koncerty, wystawy, spotkania, a także tradycyjne zatrzymanie się życia w stolicy w godzinę "W". Warszawa jak co roku uczci pamięć bohaterów Powstania Warszawskiego… » więcej 2024-07-10, godz. 11:00 Grunwald: przygotowania do rekonstrukcji bitwy W sobotę rekonstruktorzy odtworzą pod Grunwaldem bitwę z 1410 roku. Jej przebieg i rezultat jest znany, nie maleje jednak ogromne zainteresowanie widzów, którzy… » więcej 2024-07-10, godz. 09:00 84 lata temu rozpoczęła się bitwa o Anglię 84 lata temu, 10 lipca 1940 roku, rozpoczęła się bitwa o Anglię. Było to pierwsze w historii starcie o zasadniczym znaczeniu, które rozegrało się wyłącznie… » więcej 2024-07-10, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 10 lipca » więcej 2024-07-09, godz. 15:00 Na cmentarzu w Kalwarii Wileńskiej odsłonięty został wyremontowany grób żołnierza AK M. Półtoraka Na Litwie, na cmentarzu w Kalwarii Wileńskiej został odsłonięty wyremontowany grób żołnierza 4. Brygady Wileńskiej AK, kawalera orderu Virtuti Militari… » więcej 2024-07-09, godz. 12:39 W Berlinie zaprezentowano mural poświęcony Powstaniu Warszawskiemu W berlińskiej dzielnicy Treptow-Koepenick w poniedziałek jego twórcy w obecności ambasadora RP zaprezentowali mural poświęcony Powstaniu Warszawskiemu. Dzieło… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »