Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 67 lat temu wybuchło powstanie węgierskie
2023-10-23, 14:30 Autor: IAR/E.Porycka/O.Kłosińska/dok.

67 lat temu wybuchło powstanie węgierskie

Pomnik rewolucji 1956 r. w Segedynie [Fot: ipn.gov.pl/pl/historia-z-ipn/172480,Rka-Kiss-Wegierska-rewolucja-i-walka-o-wolnosc-w-1956-roku.html]
Pomnik rewolucji 1956 r. w Segedynie [Fot: ipn.gov.pl/pl/historia-z-ipn/172480,Rka-Kiss-Wegierska-rewolucja-i-walka-o-wolnosc-w-1956-roku.html]
67 lat temu, 23 października 1956 roku, wybuchło powstanie węgierskie, nazywane też "rewolucją 1956". Było próbą wyzwolenia Węgier spod sowieckiej dominacji.ęłęó Zakończyło się 10 listopada 1956 roku, krwawo stłumione przez wojska radzieckie i funkcjonariuszy węgierskiej bezpieki.
Po stronie powstańców zginęło 2500 osób, głównie w czasie walk w Budapeszcie. Rannych było około 13 tysięcy, ponad 20 tysięcy osób aresztowano lub internowano. Według archiwów radzieckich, zginęło ponad 700 sowieckich żołnierzy, a około 1250 zostało rannych.

Represje trwały kilka lat. Skazano na śmierć i stracono około 230 osób, w tym - mimo wcześniejszych gwarancji bezpieczeństwa - premiera Imre Nagy'ego i dowódcę powstańczych oddziałów pułkownika Pála Malétera. Obaj zostali zrehabilitowani w 1989 roku. Ponad 6 tysięcy osób wywieziono do Związku Radzieckiego. 23 października 1956 roku pod pomnikiem generała Józefa Bema w Budapeszcie zorganizowano demonstrację na znak solidarności z przemianami politycznymi w Polsce. Węgrów zainspirowało do walki powstanie robotników w Poznaniu w czerwcu 1956 roku przeciwko komunistycznej władzy, a później "polski październik", czyli częściowa liberalizacja działań partii po dojściu do władzy ekipy Władysława Gomułki.

Zgromadzeni w Budapeszcie, głównie młodzież i studenci, wznosili hasła: "socjalistycznej demokracji", "wolności kultury", "neutralności państwowej". Po strzałach do manifestującego tłumu demonstranci obalili pomnik Stalina i rozpoczęli szturm na budynek rozgłośni radiowej. Komitet Centralny Węgierskiej Partii Pracujących zwrócił się o zbrojną pomoc do Moskwy.

24 października na ulice Budapesztu wkroczyło 6 tysięcy żołnierzy sowieckich wspieranych przez 200 czołgów. Mieszkańcy atakowali je butelkami z benzyną. Rosjanie ostrzeliwali domy, szpitale i kościoły. Starcia objęły także inne miejscowości w kraju. Ludzie dokonywali samosądów na zdemaskowanych agentach węgierskiej tajnej policji. Na stronę powstańców przeszła znaczna część armii pod dowództwem pułkownika Malétera.

30 października premier Imre Nagy, który stanął po stronie narodu, ogłosił wprowadzenie systemu wielopartyjnego, zapowiedział niezależność i neutralność Węgier oraz zażądał natychmiastowego wycofania wojsk radzieckich. 1 listopada rząd poinformował o wystąpieniu Węgier z Układu Warszawskiego i proklamował neutralność. W tym czasie ruchy wojsk sowieckich zostały wstrzymane na polecenie Moskwy. By ukryć przygotowania do kontrakcji, radziecka delegacja prowadziła pertraktacje z przedstawicielami rządu węgierskiego, obiecując wycofanie wojsk. Jednak podczas obrad członkowie węgierskiej delegacji zostali uwięzieni.

4 listopada o godzinie 4.00 nad ranem 58 tysięcy sowieckich żołnierzy, wspieranych przez broń pancerną, w tym czołgi, weszło na terytorium Węgier, rozpoczynając operację pod kryptonimem "Wicher". Uzbrojeni powstańcy jeszcze przez tydzień stawiali im opór, lecz wskutek miażdżącej przewagi wroga kilka dni później działania ustały.

Zobacz także

2023-10-23, godz. 19:45 Litwa: polscy dyplomaci rozpoczęli kilkudniową akcję odwiedzania miejsc polskiej pamięci narodowej Polscy dyplomaci na Litwie rozpoczęli akcję odwiedzania miejsc pamięci narodowej związanych z Polską. Przedstawiciele naszej ambasady tradycyjnie już zapalają… » więcej 2023-10-23, godz. 14:15 96 lat temu urodził się Leszek Kołakowski, filozof, pisarz i publicysta 96 lat temu, 23 października 1927 roku, urodził się Leszek Kołakowski, filozof, pisarz i publicysta, autor moralistyczno-filozoficznych esejów i opowieści… » więcej 2023-10-23, godz. 09:00 Nie żyje Jan Stangryciuk, strzelec dywizjonu 300, członek Klubu Królików Doświadczalnych Nie żyje Jan Stangryciuk, który jako strzelec dywizjonu 300 walczył podczas II Wojny Światowej o Polskę i Brytanię. Był członkiem tak zwanego "Klubu Królików… » więcej 2023-10-23, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 23 października » więcej 2023-10-22, godz. 10:00 75 lat temu zmarł kardynał August Hlond 75 lat temu, 22 października 1948 roku, zmarł kardynał August Hlond, w latach 1926-1948 prymas Polski, kawaler Orderu Orła Białego. Po I wojnie światowej… » więcej 2023-10-22, godz. 08:00 Już dzisiaj zwiedzanie wykopalisk w Brzegu Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu zaprasza na zwiedzanie z przewodnikiem wykopalisk archeologicznych na terenie Gimnazjum Piastowskiego. » więcej 2023-10-22, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 22 pażdziernika » więcej 2023-10-21, godz. 12:00 60 lat temu zginął Józef Franczak "Laluś", ostatni żołnierz antykomunistycznego podziemia 60 lat temu, 21 października 1963 roku, zginął w walce Józef Franczak pseudonim "Laluś", uczestnik kampanii wrześniowej 1939 roku, potem podziemia antyniemieckiego… » więcej 2023-10-21, godz. 10:00 190 lat temu urodził się Alfred Nobel, wynalazca dynamitu, fundator Nagród Nobla 190 lat temu, 21 października 1833 roku, urodził się Alfred Nobel, szwedzki chemik, wynalazca dynamitu, a także przemysłowiec i naukowiec. Obecnie jego nazwisko… » więcej
121122123124125
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »