Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 60 lat temu zginął Józef Franczak 'Laluś', ostatni…
2023-10-21, 12:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/K.Koziełł

60 lat temu zginął Józef Franczak "Laluś", ostatni żołnierz antykomunistycznego podziemia

Józef Franczak Lalek jako kapral żandarmerii w Równem. [fot. źródło: pl.wikipedia.org/]
Józef Franczak Lalek jako kapral żandarmerii w Równem. [fot. źródło: pl.wikipedia.org/]
60 lat temu, 21 października 1963 roku, zginął w walce Józef Franczak pseudonim "Laluś", uczestnik kampanii wrześniowej 1939 roku, potem podziemia antyniemieckiego, następnie antykomunistycznego. Był najdłużej ukrywającym się przed komunistami żołnierzem wyklętym. Zginął blisko 20 lat po zakończeniu działań zbrojnych, w 1963 roku.
Józef Franczak w czasie wojny walczył w szeregach ZWZ-AK, po wojnie nawiązał kontakty z podziemiem antykomunistycznym - ze strukturami Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość - na Lubelszczyźnie, gdzie brał udział w akcjach wymierzonych w milicjantów, żołnierzy formacji bezpieczeństwa oraz ich współpracowników. Był rozpracowywany przez Służbę Bezpieczeństwa od początku lat 50. Według danych SB dysponował zorganizowaną siecią około 200 ludzi, którzy pomagali mu się ukrywać. Był doświadczonym konspiratorem, który bardzo dobrze poznał metody działania SB i dzięki temu przez tyle lat pozostawał nieuchwytny. Korzystając z uprzejmości okolicznych gospodarzy, często zmieniał miejsce pobytu.

Dwukrotnie rozważał ujawnienie się przed komunistyczną władzą - podczas amnestii w 1947 i w 1956 roku. Zrezygnował w obawie przed karą śmierci lub wieloletnim wyrokiem więzienia.

Zginął w wyniku zdrady, gdy SB pozyskała do współpracy Stanisława Mazura - stryjecznego brata towarzyszki życia "Lalusia". 21 października 1963 roku funkcjonariusze SB i ZOMO otoczyli gospodarstwo, w którym ukrywał się Józef Franczak. Ostatni partyzant tzw. drugiej konspiracji zginął podczas wymiany strzałów. Miał 45 lat. Współpraca Mazura z SB wyszła na jaw już po śmierci Józefa Franczaka, w 2005 roku.

W 2008 Franczak został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. W czerwcu 2015 awansowano go na stopień podporucznika.

Zobacz także

2023-11-15, godz. 09:00 Projekt wystawienniczo-edukacyjny Archiwum IPN „Historia w artefaktach zapisana” O godzinie 11.00 w Izbie Pamięci Strzelecka 8 w Warszawie odbędzie się druga odsłona projektu wystawienniczo-edukacyjnego Archiwum IPN „Historia w artefaktach… » więcej 2023-11-15, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 15 listopada » więcej 2023-11-14, godz. 15:23 85. rocznica odsłonięcia głazu przez S. Starzyńskiego 85 lat temu prezydent Stefan Starzyński odsłonił głaz poświęcony polskim nauczycielom. Muzeum Niepodległości postanowiło uczcić tę rocznicę i przypomnieć… » więcej 2023-11-14, godz. 13:00 Film "Kartka z powstania" w Norblinie Pierwsze polskie widowisko historyczne, zrealizowane w technice VR, czyli film "Karta z powstania", można oglądać w warszawskiej Fabryce Norblina. "Całe klasy… » więcej 2023-11-14, godz. 12:00 Dzisiaj spotkanie „Bolesław Piasecki. Początek drogi” z cyklu „Oblicza historii” - transmisja na kanale IPNt… Instytut Pamięci Narodowej zaprasza spotkanie „Bolesław Piasecki. Początek drogi” z cyklu „Oblicza historii”, które odbędzie się 14 listopada, o… » więcej 2023-11-14, godz. 11:00 Pamiątki po legioniście Henryku Rotmanie-Kaderze w zbiorach Muzeum Historii Kielc Kolekcja około 1.800 pamiątek po piłsudczyku i legioniście Henryku Rotmanie-Kaderze trafiła do Muzeum Historii Kielc. To jeden z najcenniejszych nabytków… » więcej 2023-11-14, godz. 09:00 Wystawa "Harcerskie drogi do Niepodległej" do 30.11 Jaki był udział harcerzy w odzyskaniu przez Polskę niepodległości, pokazuje wystawa "Harcerskie drogi do Niepodległej". Plenerowa ekspozycja została bezpłatnie… » więcej 2023-11-14, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 14 listopada » więcej 2023-11-13, godz. 12:00 Rodem z Kresów. Historie osobiste w Muzeum Wsi Opolskiej Bohaterem kolejnego spotkania będzie Andrzej Skibniewski, autor książki „Rubinowa Broszka”, lwowskiej historii opisanej w listach. Opowie historię swoich… » więcej 2023-11-13, godz. 09:00 84 lata temu utworzono Związek Walki Zbrojnej 84 lata temu, 13 listopada 1939 roku, rozkazem Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych generała Władysława Sikorskiego, został powołany Komitet Ministrów… » więcej
122123124125126
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »