Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 465 lat temu król Zygmunt II August powołał pocztę…
2023-10-18, 12:00 Autor: IAR/B.Falkowska/O.Kłosińska/K.Koziełł

465 lat temu król Zygmunt II August powołał pocztę królewską

Więcej szczegółów Portret Zygmunta II Augusta w zbroi. [Grafika - wikipedia/domena publiczna]
Więcej szczegółów Portret Zygmunta II Augusta w zbroi. [Grafika - wikipedia/domena publiczna]
465 lat temu, 18 października 1558 roku, król Zygmunt II August powołał pocztę królewską. Władca wydał tak zwany uniwersał, którym ustanowił "stałe połączenie z Krakowa do Wenecji przez Wiedeń za pomocą poczty, czyli koni rozstawnych". Ten dzień jest uważany za początek funkcjonowania oficjalnej poczty na ziemiach polskich i obchodzony obecnie jako Dzień Poczty Polskiej.
Utworzenie niezawodnego i szybkiego połączenia pocztowego do Wenecji było bardzo ważne dla króla, ponieważ toczył w tym czasie we Włoszech spory o spadek po matce, Bonie Sforzy, która wywiozła z Polski znaczny majątek. Jego odzyskanie i uzyskanie potwierdzenia praw Zygmunta II Augusta do sukcesji włoskiej wiązało się z działalnością polskiej dyplomacji oraz wielu doradców i agentów. Utrzymanie stałej łączności pomiędzy nimi a polskim królem wymagało wprowadzenia regularnego połączenia pocztowego.

Przywilej utworzenia i kierowania pocztą królewską Zygmunt II August powierzył Włochowi Prosperowi Provanie. Królewska korespondencja docierała do Wenecji w ciągu 10 dni - konni wyruszali z Krakowa w niedzielę, do Wiednia docierali w środę, a za tydzień byli w Wenecji. Koszty utrzymania poczty ponosił polski król. Z usług posłańców mogły skorzystać także osoby prywatne.

W 1562 roku instytucji nadano nazwę "Poczta Polska, czyli Królewska". Nowy zarządca Krzysztof de Taxis utworzył drugą linię pocztową. Łączyła ona Kraków, przez Warszawę, z Wilnem, do którego listy docierały z Krakowa w tydzień. Poczta utrzymywała się do śmierci Zygmunta II Augusta, kiedy to straciły moc nadane przez niego przywileje pocztowe.

(więcej)

W XVII wieku oprócz odbudowywanej poczty królewskiej - przekazującej głównie korespondencję państwową - powstawały w Polsce tzw. poczty partykularne, które miały świadczyć usługi dla mieszkańców. Sieć pocztową stopniowo rozbudowano. Za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego powstawały urzędy oznaczone herbem i stałe posterunki, w których zmieniano konie. Wprowadzono też uniformy oraz trąbkę, której dźwięk zapowiadał przybycie pocztyliona, i która wkrótce stała się symbolem poczty. W okresie rozbiorów Poczta Polska przestała istnieć, a w jej miejsce wprowadzono instytucje pocztowe państw zaborczych. W tym okresie pojawiły się w wewnętrznym obiegu polskie znaczki - na przykład "Polska nr 1" z białym orłem - pierwszy nasz znaczek pocztowy, który ukazał się 1 stycznia 1860 roku. Poczta Polska odradzała się w okresie Powstania Styczniowego jako poczta wojenna, działała wówczas w konspiracji.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości starano się scalić pocztę działającą na terenie trzech zaborów. W 1928 roku powołano jedno przedsiębiorstwo państwowe - "Poczta Polska, Telegraf i Telefon".

Gdy wybuchła II wojna światowa, Poczta Polska została zlikwidowana, a obrońców placówek hitlerowcy wymordowali. W 1941 roku jej działalność została wznowiona poza granicami kraju, w postaci agencji pocztowych na polskich okrętach marynarki wojennej. W czasie Powstania Warszawskiego istniała polowa poczta harcerska. Na terenach "wyzwalanych" przez Sowietów w 1944 roku utworzono pierwszy okręg pocztowy w Lublinie - uznaje się, że jest to początek powojennej historii Poczty Polskiej.

Dziś Poczta Polska to największy operator pocztowy na rodzimym rynku. Zatrudnia ponad 60 tysięcy pracowników, ma 7 tysięcy 600 placówek, filii i agencji pocztowych. Każdego dnia ponad 22 tysiące listonoszy i kurierów dostarcza 4 miliony listów i 300 tysięcy paczek.

Zobacz także

2023-11-25, godz. 07:30 Klendarium historyczne 25 listopada » więcej 2023-11-24, godz. 13:00 Muzeum Marynarki Wojennej chce jak najwierniej odtworzyć wnętrza ORP „Sokół” Okręt podwodny ORP „Sokół” dotarł przed Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni. W swoją ostatnią pięciokilometrową drogę, mierzący około 47 metrów… » więcej 2023-11-24, godz. 11:00 Finał konkursu "Niepodległa" Zainteresowanie historią, przybliżenie sylwetek bohaterów, kształtowanie świadomości patriotycznej - to cele konkursu dla dzieci i młodzieży "Niepodległa"… » więcej 2023-11-24, godz. 10:00 185 lat temu w Paryżu powołano Bibliotekę Polską 185 lat temu - 24 listopada 1838 roku w Paryżu powołano Bibliotekę Polską, założoną przez Adama Jerzego Czartoryskiego, Juliana Ursyna Niemcewicza i Karola… » więcej 2023-11-24, godz. 09:00 Pokaz filmu „Za Michniów” Dokument „Za Michniów” przedstawia tragiczne wydarzenia sprzed 80 lat - dokonaną przez Niemców 12 i 13 lipca 1943 roku krwawą pacyfikację wsi. Zginęło… » więcej 2023-11-24, godz. 08:00 80 lat temu zginął Jerzy Antoni Lewiński, komendant Kedywu Okręgu 80 lat temu, 24 listopada 1943 roku, zginął rozstrzelany przez Niemców w publicznej egzekucji Jerzy Antoni Lewiński, pseudonimy "Chuchro” i "Jurek”, major… » więcej 2023-11-24, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 24 listopada » więcej 2023-11-23, godz. 17:00 230 lat temu zakończył obrady sejm grodzieński - ostatni sejm Rzeczypospolitej szlacheckiej 230 lat temu - 23 listopada 1793 roku - zakończył obrady sejm grodzieński, ostatni sejm Rzeczypospolitej szlacheckiej. Izba zbierała się w Nowym Zamku w Grodnie… » więcej 2023-11-23, godz. 15:00 90 lat temu urodził się Krzysztof Penderecki, światowej sławy kompozytor 90 lat temu, 23 listopada 1933 roku, urodził się Krzysztof Penderecki, światowej sławy kompozytor, dyrygent, należący do grona najwybitniejszych i najbardziej… » więcej 2023-11-23, godz. 13:00 Szczeciński IPN szuka rodzin Polaków pokrzywdzonych przez nazistowskie sądy Szczeciński oddział Instytutu Pamięci Narodowej szuka rodzin Polaków pokrzywdzonych przez nazistowskie sądy. Dziennik regionalny „Głos Szczeciński”… » więcej
117118119120121
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »