Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 71 lat temu przed komunistycznym sądem zapadł wyrok…
2023-10-15, 11:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/K.Koziełł

71 lat temu przed komunistycznym sądem zapadł wyrok w procesie lotników

Samolot bombowy PZL P-37 "Łoś". [fot. wikipedia/domena publiczna]
Samolot bombowy PZL P-37 "Łoś". [fot. wikipedia/domena publiczna]
71 lat temu, 15 października 1952 roku, przed Najwyższym Sądem Wojskowym w Warszawie zapadł wyrok w sprawie czterech oficerów lotnictwa, oskarżonych przez komunistyczne władze o działalność konspiracyjno-szpiegowską. Trzech z nich walczyło w czasie II wojny światowej w bitwie o Wielką Brytanię. Wszyscy zostali skazani na karę śmierci. Dwóch rozstrzelano.
W 1956 roku Najwyższy Sąd Wojskowy uchylił wyroki wydane wobec lotników i umorzył postępowanie, uznając, że nie było żadnych dowodów potwierdzających stawiane im zarzuty.

Na ławie oskarżonych zasiedli: podpułkownik Zygmunt Sokołowski, podpułkownik Roman Rypson, major Konstanty Sabiłło oraz major Roman Kurkiewicz. W 1939 roku wszyscy brali udział w wojnie obronnej. Potem Roman Rypson dostał się do niemieckiej niewoli, trzej pozostali lotnicy najpierw przedostali się do Francji, a potem do Wielkiej Brytanii, gdzie walczyli z Niemcami. Po zakończeniu wojny wszyscy czterej oficerowie powrócili do Polski i zostali powołani do służby wojskowej w lotnictwie.

Śledztwo przeciwko nim prowadził Zarząd Informacji Wojsk Lotniczych w Warszawie pod kierownictwem sowieckiego oficera Nauma Lewandowskiego. Lotników aresztowano pomiędzy majem a lipcem 1952 roku. Ich nazwiska powiązano z wcześniejszym procesem tak zwanej grupy kierownictwa konspiracji Wojsk Lotniczych, w trakcie którego na śmierć skazano sześciu oficerów lotników. Zarzucono im spisek mający na celu obalenie siłą komunistycznych władz państwa. Wszyscy zostali rozstrzelani.

W procesie podpułkowników Sokołowskiego i Rypsona oraz majorów Sabiłło i Kurkiewicza także zapadły wyroki śmierci. Pod wpływem tortur wszyscy przyznali się do winy. Jedną z nich był tzw. konwejer. Polegał na kilkunastogodzinnym albo nawet wielodniowym przesłuchaniu prowadzonym bez przerwy. Doprowadzony do granic wytrzymałości przesłuchiwany często przyznawał się do stawianych zarzutów.

Rada Państwa skorzystała z prawa łaski jedynie wobec majora Sabiłło, zmniejszając mu karę do 15 lat więzienia. Rozstrzelano podpułkownika Romana Rypsona - w kwietniu 1953 roku, a także podpułkownika Zygmunta Sokołowskiego - w sierpniu tego samego roku. Major Kurkiewicz doczekał decyzji Rady Państwa, która w styczniu 1954 roku, na wniosek naczelnego prokuratora wojskowego, dokonała rewizji wydanego wyroku, zamieniając karę śmierci na dożywocie. Pytany kilka lat po procesie o przebieg śledztwa i metody stosowane w czasie przesłuchań zeznał: „Niewiele z tego czasu pamiętam, gdyż byłem nieprzytomny na skutek bezsenności”.

W kwietniu 1956 roku Najwyższy Sąd Wojskowy uchylił wyroki wydane wobec lotników i umorzył postępowanie wobec nich z powodu „niedostatecznych dowodów do stwierdzenia winy”. Major Konstanty Sabiłło zmarł 5 miesięcy po wyjściu z więzienia na zawał serca.

W pierwszej połowie lat 50. Wojskiem Polskim wstrząsnęła seria politycznych procesów wymierzonych w żołnierzy związanych wcześniej z Polskimi Siłami Zbrojnymi na Zachodzie oraz armią II Rzeczpospolitej. W procesach skazano łącznie 94 oficerów. Wydano 40 wyroków śmierci, z których 20 wykonano. Orzeczono także 8 kar dożywotniego więzienia i 37 kar długoletniego więzienia.

W latach 1950-1953 Informacja Wojskowa zatrzymała pod zarzutem szeroko rozumianej wrogiej działalności 2115 żołnierzy różnych stopni oraz pracowników cywilnych wojska. Od 1949 do 1954 roku zwolniono z wojska około 10 tysięcy oficerów uznanych za "wrogich" komunistycznej Polsce.

Zobacz także

2023-09-08, godz. 12:00 65 lat temu zginął Franciszek Hynek, jeden z najlepszych polskich pilotów balonowych 65 lat temu, 8 września 1958 roku, zginął major Franciszek Hynek, jeden z najlepszych polskich pilotów balonowych. Dwukrotnie zdobył prestiżowy Puchar Gordona… » więcej 2023-09-08, godz. 10:00 Wernisaż wystawy „Ulmowie. Nie ma większej miłości” W galerii MKiDN „Okno na Kulturę” przy Krakowskim Przedmieściu w Warszawie otwarto wystawę „Ulmowie. Nie ma większej miłości”. W niedzielę w Markowej… » więcej 2023-09-08, godz. 08:00 84 lata temu rozpoczęła się naziemna obrona Warszawy 84 lata temu, 8 września 1939 roku, rozpoczęła się naziemna obrona Warszawy, jeden z bohaterskich epizodów kampanii wrześniowej 1939 roku. Wcześniej stolica… » więcej 2023-09-08, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 8 września » więcej 2023-09-07, godz. 16:00 84. rocznica rozpoczęcia bitwy pod Wizną Mijają 84 lata od rozpoczęcia bitwy pod Wizną, nazywanej "polskimi Termopilami". Podczas wojny obronnej 1939 roku kilkuset polskich żołnierzy, pod dowództwem… » więcej 2023-09-07, godz. 14:00 EDD - tradycje dożynkowe i korony żniwne w Głubczycach Miejska i Gminna Biblioteka Publiczna w Głubczycach zaprasza na wystawę fotografii zatytułowaną „Plon, niesiemy plon… czyli o koronach żniwnych i innych… » więcej 2023-09-07, godz. 12:00 95 lat temu rozpoczął się pierwszy wyścig Tour de Pologne 95 lat temu, 7 września 1928 roku, rozpoczął się pierwszy Tour de Pologne, wieloetapowy, szosowy wyścig kolarski, obecnie jeden z najbardziej prestiżowych… » więcej 2023-09-07, godz. 10:00 84 lata temu po bohaterskiej obronie skapitulowała załoga Westerplatte 84 lata temu, 7 września 1939 roku, po bohaterskiej obronie, przed przeważającymi siłami niemieckimi, skapitulowała załoga Westerplatte. Wojskowej Składnicy… » więcej 2023-09-07, godz. 07:30 80. rocznica zastrzelenia Franza Bürkla, kata z Pawiaka 80 lat temu, 7 września 1943 roku, żołnierze Armii Krajowej zastrzelili SS-Oberscharführera Franza Bürkla, znanego z sadyzmu zastępcę komendanta więzienia… » więcej 2023-09-07, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 7 września » więcej
143144145146147
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »