Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 71 lat temu przed komunistycznym sądem zapadł wyrok…
2023-10-15, 11:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/K.Koziełł

71 lat temu przed komunistycznym sądem zapadł wyrok w procesie lotników

Samolot bombowy PZL P-37 "Łoś". [fot. wikipedia/domena publiczna]
Samolot bombowy PZL P-37 "Łoś". [fot. wikipedia/domena publiczna]
71 lat temu, 15 października 1952 roku, przed Najwyższym Sądem Wojskowym w Warszawie zapadł wyrok w sprawie czterech oficerów lotnictwa, oskarżonych przez komunistyczne władze o działalność konspiracyjno-szpiegowską. Trzech z nich walczyło w czasie II wojny światowej w bitwie o Wielką Brytanię. Wszyscy zostali skazani na karę śmierci. Dwóch rozstrzelano.
W 1956 roku Najwyższy Sąd Wojskowy uchylił wyroki wydane wobec lotników i umorzył postępowanie, uznając, że nie było żadnych dowodów potwierdzających stawiane im zarzuty.

Na ławie oskarżonych zasiedli: podpułkownik Zygmunt Sokołowski, podpułkownik Roman Rypson, major Konstanty Sabiłło oraz major Roman Kurkiewicz. W 1939 roku wszyscy brali udział w wojnie obronnej. Potem Roman Rypson dostał się do niemieckiej niewoli, trzej pozostali lotnicy najpierw przedostali się do Francji, a potem do Wielkiej Brytanii, gdzie walczyli z Niemcami. Po zakończeniu wojny wszyscy czterej oficerowie powrócili do Polski i zostali powołani do służby wojskowej w lotnictwie.

Śledztwo przeciwko nim prowadził Zarząd Informacji Wojsk Lotniczych w Warszawie pod kierownictwem sowieckiego oficera Nauma Lewandowskiego. Lotników aresztowano pomiędzy majem a lipcem 1952 roku. Ich nazwiska powiązano z wcześniejszym procesem tak zwanej grupy kierownictwa konspiracji Wojsk Lotniczych, w trakcie którego na śmierć skazano sześciu oficerów lotników. Zarzucono im spisek mający na celu obalenie siłą komunistycznych władz państwa. Wszyscy zostali rozstrzelani.

W procesie podpułkowników Sokołowskiego i Rypsona oraz majorów Sabiłło i Kurkiewicza także zapadły wyroki śmierci. Pod wpływem tortur wszyscy przyznali się do winy. Jedną z nich był tzw. konwejer. Polegał na kilkunastogodzinnym albo nawet wielodniowym przesłuchaniu prowadzonym bez przerwy. Doprowadzony do granic wytrzymałości przesłuchiwany często przyznawał się do stawianych zarzutów.

Rada Państwa skorzystała z prawa łaski jedynie wobec majora Sabiłło, zmniejszając mu karę do 15 lat więzienia. Rozstrzelano podpułkownika Romana Rypsona - w kwietniu 1953 roku, a także podpułkownika Zygmunta Sokołowskiego - w sierpniu tego samego roku. Major Kurkiewicz doczekał decyzji Rady Państwa, która w styczniu 1954 roku, na wniosek naczelnego prokuratora wojskowego, dokonała rewizji wydanego wyroku, zamieniając karę śmierci na dożywocie. Pytany kilka lat po procesie o przebieg śledztwa i metody stosowane w czasie przesłuchań zeznał: „Niewiele z tego czasu pamiętam, gdyż byłem nieprzytomny na skutek bezsenności”.

W kwietniu 1956 roku Najwyższy Sąd Wojskowy uchylił wyroki wydane wobec lotników i umorzył postępowanie wobec nich z powodu „niedostatecznych dowodów do stwierdzenia winy”. Major Konstanty Sabiłło zmarł 5 miesięcy po wyjściu z więzienia na zawał serca.

W pierwszej połowie lat 50. Wojskiem Polskim wstrząsnęła seria politycznych procesów wymierzonych w żołnierzy związanych wcześniej z Polskimi Siłami Zbrojnymi na Zachodzie oraz armią II Rzeczpospolitej. W procesach skazano łącznie 94 oficerów. Wydano 40 wyroków śmierci, z których 20 wykonano. Orzeczono także 8 kar dożywotniego więzienia i 37 kar długoletniego więzienia.

W latach 1950-1953 Informacja Wojskowa zatrzymała pod zarzutem szeroko rozumianej wrogiej działalności 2115 żołnierzy różnych stopni oraz pracowników cywilnych wojska. Od 1949 do 1954 roku zwolniono z wojska około 10 tysięcy oficerów uznanych za "wrogich" komunistycznej Polsce.

Zobacz także

2023-11-10, godz. 11:00 Premiera filmu animowanego o Wojtku, misiu- żołnierzu "Niedźwiedź zwany Wojtkiem" - to tytuł animowanego filmu o misiu - żołnierzu, którego podczas II wojny przygarnęli polscy żołnierze. » więcej 2023-11-10, godz. 10:00 Obchody 105. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości Biuro "Niepodległa" po raz kolejny zachęca do wspólnego świętowania 105. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. Jak co roku zaplanowano wiele… » więcej 2023-11-10, godz. 09:00 65 lat temu zmarła Wanda Gertz, major WP, uczestniczka I i II wojny światowej, działaczka niepodległościowa 65 lat temu, 10 listopada 1958, zmarła na emigracji w Londynie Wanda Gertz, "Lena”, działaczka patriotyczna i niepodległościowa, major Wojska Polskiego… » więcej 2023-11-10, godz. 08:00 Ponad 19 tys. zgłoszeń do udziału w kolejnej edycji akcji „Szkoła do hymnu” Mamy już ponad 19 tys. zgłoszeń do udziału w kolejnej edycji akcji MEiN "Szkoła do hymnu" - poinformowało na portalu X Ministerstwo Edukacji Narodowej. … » więcej 2023-11-10, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 10 listopada » więcej 2023-11-09, godz. 16:00 34 lata temu runął mur berliński 34 lata temu, 9 listopada 1989 roku, runął mur berliński, który przez 28 lat dzielił Niemcy na dwa różne państwa. Był też symbolem ideologicznego podziału… » więcej 2023-11-09, godz. 15:00 Pokaz cennych starodruków związanych z postacią M. Kopernika w Bibliotece Narodowej Francji W Bibliotece Narodowej Francji w Paryżu odbył się nadzwyczajny pokaz cennych starodruków związanych z postacią Mikołaja Kopernika. Wydarzenie zorganizowano… » więcej 2023-11-09, godz. 10:30 85. rocznica tak zwanej nocy kryształowej Dziś przypada 85. rocznica tak zwanej nocy kryształowej, w trakcie której zapłonęły synagogi. To jedno z najbardziej dramatycznych wydarzeń poprzedzających… » więcej 2023-11-09, godz. 13:00 73 lata temu bezpieka aresztowała generała Augusta Fieldorfa "Nila" 73 lata temu, 9 listopada 1950 roku, funkcjonariusze bezpieki aresztowali w Łodzi generała Augusta Fieldorfa "Nila", organizatora i dowódcę Kedywu Armii Krajowej… » więcej 2023-11-09, godz. 11:00 Spektakl "Czekając na dzień" w muzeum POLIN Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN wraz z Teatrem Polskim przygotowało spektakl "Czekając na dzień". Powstał na podstawie wspomnień ocalałej z powstania… » więcej
124125126127128
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »