Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 79 lat temu upadło Powstanie Warszawskie
2023-10-02, 12:00 Autor: IAR/E.Porycka/E.Leo/K.Koziełł

79 lat temu upadło Powstanie Warszawskie

Powstańcza mogiła na Starym Mieście. [fot. wikipedia/domena publiczna/Lesław M. Bartelski; Tadeusz Bukowski (1980) Warszawa w Dniach Powstania 1944, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, ss. 239 no ISBN]
Powstańcza mogiła na Starym Mieście. [fot. wikipedia/domena publiczna/Lesław M. Bartelski; Tadeusz Bukowski (1980) Warszawa w Dniach Powstania 1944, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, ss. 239 no ISBN]
79 lat temu, w nocy z 2 na 3 października 1944 roku, po dwóch miesiącach krwawych walk upadło Powstanie Warszawskie. Był to największy zryw niepodległościowy Armii Krajowej i największa akcja zbrojna podziemia w Europie okupowanej przez Niemców. Bój o wyzwolenie stolicy, z ogromnym zaangażowaniem jej mieszkańców, także kobiet i dzieci, toczył się od 1 sierpnia. Przez 63 dni znacznie słabiej uzbrojeni od Niemców polscy żołnierze walczyli o każdy dom i każdy metr ziemi. Niektóre budynki wielokrotnie przechodziły z rąk do rąk.
Wobec wyczerpania amunicji i żywności oraz braku współdziałania ze strony stacjonującej na Pradze Armii Czerwonej, 2 października o godzinie 5-tej rano nastąpiło zawieszenie broni. W tym czasie trwały pertraktacje, podczas których Niemcy zgodzili się uznać prawa kombatanckie żołnierzy AK oraz nie stosować odpowiedzialności zbiorowej wobec ludności cywilnej. Umów tych nie dotrzymali.

Układ o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie, zawarty o 2-ej w nocy w kwaterze generała SS Ericha von dem Bacha w Ożarowie koło Warszawy, podpisali przedstawiciele Komendy Głównej AK: pułkownik Kazimierz Iranek-Osmecki "Jarecki" i podpułkownik Zygmunt Dobrowolski "Zyndram". Pojedyncze walki trwały jeszcze dwa dni. 4 października wieczorem ostatnią audycję nadała powstańcza radiostacja Błyskawica. Do 5 października oddziały powstańcze złożyły broń i poddały się Niemcom.

Na pamiątkę tamtych wydarzeń, 2 października obchodzimy Dzień Pamięci o Cywilnej Ludności Powstańczej Warszawy. Został ustanowiony przez Sejm Rzeczpospolitej w 2015 roku przez aklamację. Posłowie podkreślili, że dzięki ofiarnej i pełnej determinacji postawie mieszkańców miasta Powstanie Warszawskie trwało aż 63 dni.

Powstanie Warszawskie, zorganizowane przez Armię Krajową w ramach akcji "Burza", było połączone z ujawnieniem się i oficjalną działalnością najwyższych struktur Polskiego Państwa Podziemnego. Celem walki była niepodległa Polska, wolna od niemieckiej i sowieckiej okupacji. Dowództwo AK planowało samodzielnie wyzwolić stolicę przed wkroczeniem Armii Czerwonej, by powstrzymać realizowany przez Józefa Stalina proces sowietyzacji kraju. Przewidywano, że kilkudniowe walki zostaną zakończone przed wejściem do miasta sił radzieckich. Oczekiwano pomocy aliantów zachodnich, okazała się ona jednak nieznaczna. Równocześnie Stalin wstrzymał ofensywę swoich wojsk na Warszawę.

W czasie walk zginęło od 16 do 18 tysięcy powstańców. Prawie 25 tysięcy zostało rannych, w tym ponad 6 tysięcy ciężko. Po kapitulacji do niewoli dostało się około 12 tysięcy żołnierzy i oficerów, razem z generałami Tadeuszem Komorowskim "Borem" i Antonim Chruścielem "Monterem", który dowodził całością sił powstańczych. Straty wśród osób cywilnych wyniosły około 180 tysięcy osób.

(więcej)

Po upadku zrywu część żołnierzy Kedywu AK wyszła nieujawniona z ludnością cywilną, aby kontynuować działalność konspiracyjną. Według szacunków do opuszczenia domów zostało zmuszonych około 550 tysięcy mieszkańców stolicy oraz około 100 tysięcy osób z miejscowości podwarszawskich. Zostali oni wypędzeni i wywiezieni do obozu przejściowego Dulag 121 w Pruszkowie. Z tej liczby od 60 do 70 tysięcy deportowano do obozów koncentracyjnych, a od 87 do do 160 tysięcy wywieziono na roboty przymusowe w głąb III Rzeszy.

Mimo ogromnej przewagi militarnej, wojska niemieckie poniosły dotkliwe, blisko 50-procentowe straty: 10 tysięcy poległych, 6-7 tysięcy zaginionych i 9 tysięcy rannych. Niemcy porównywali powstanie do bitwy o Stalingrad.

Przez następne trzy miesiące Niemcy systematycznie niszczyli Warszawę, zrównali z ziemią zabytkowe budynki i świątynie, całą Starówkę, biblioteki, muzea i archiwa, a ich kolekcje spalili lub zagrabili, wywożąc do III Rzeszy. Zrujnowanie stolicy, największego potencjalnie ośrodka oporu przeciw okupantowi, ułatwiło później narzucenie komunistycznego systemu władzy oraz sowietyzację polskiego społeczeństwa.
Powstanie nie osiągnęło celu politycznego ani wojskowego, jednak do dziś dla Polaków jest symbolem męstwa i niezłomnej walki o wolność. W świadomości społecznej jest uważane za powstanie narodowe.

Przyjmuje się, że powstanie trwało 63 dni, to jest do 2 października, kiedy to Armia Krajowa zaprzestała działań ofensywnych i wysłała emisariuszy w celu wynegocjowania warunków. Jednak rozmowy prowadzone w Ożarowie Mazowieckim wydłużyły się i decyzja o zawieszeniu broni została oficjalnie podpisana dopiero po północy, 3 października. Część historyków mówi też o 66 dniach zrywu, jeszcze bowiem 5 października wychodziły z miasta odziały powstańcze i funkcjonowało dowództwo. 4 października Rada Ministrów uchwaliła dwutygodniową żałobę narodową w związku z upadkiem powstania. Do 5 października działała poczta powstańcza, ukazywała się prasa.

Zobacz także

2023-09-28, godz. 10:00 84 lata temu skapitulowała Warszawa 84 lata temu, 28 września 1939 roku, skapitulowała Warszawa. O godzinie 13.15 w budynku fabryki Skody na Rakowcu generał Tadeusz Kutrzeba i generał Johannes… » więcej 2023-09-28, godz. 08:00 Na Festiwalu "Niepokorni, Niezłomni, Wyklęci" debata o wojennych losach kobiet 15. Festiwal Filmowy "Niepokorni, Niezłomni, Wyklęci" oficjalnie otwarty. Uroczysta gala rozpoczynająca Festiwal NNW odbyła się w Gdyńskim Centrum Filmowym… » więcej 2023-09-28, godz. 07:00 Kalendarium historyczne na dziś 28 września » więcej 2023-09-27, godz. 16:00 W Jastkowie odkryto pozostałości wczesnosłowiańskiej osady W miejscowości Józefów Pociecha koło Jastkowa w Lubelskiem odnaleziono pozostałości wczesnosłowiańskiej osady. Odkryto je w miejscu realizowanej inwestycji… » więcej 2023-09-27, godz. 14:00 I Festiwal Historyczny Już w najbliższą sobotę 30 września 2023 r. w Szklarskiej Porębie odbędzie się I Festiwal Historyczny. » więcej 2023-09-27, godz. 12:00 Kierunek muzeum Muzeum Śląska Opolskiego rozpoczyna oficjalnie projekt "Kierunek Muzeum – projekt edukacyjny"! Dzięki hojnym dofinansowaniom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa… » więcej 2023-09-27, godz. 11:30 15. Festiwal Filmowy "Niepokorni, Niezłomni, Wyklęci". Debata "Wojna - losy kobiet" - rozpocznie (14.00) cykl spotkań ze świadkami historii, historykami i dokumentalistami 15. Festiwalu Filmowego "Niepokorni, Niezłomni… » więcej 2023-09-27, godz. 10:00 Dzień Polskiego Państwa Podziemnego, obchodzony w rocznicę utworzenia Służby Zwycięstwu Polski 84 lata temu, 27 września 1939 roku, w oblężonej przez wojska niemieckie Warszawie została utworzona Służba Zwycięstwu Polski, pierwsza konspiracyjna organizacja… » więcej 2023-09-27, godz. 08:00 Archiwum Akt Nowych zaprezentowało oryginalne dokumenty w 80. rocznicę akcji "Wilanów" Archiwum Akt Nowych w Warszawie zaprezentowało oryginalne dokumenty z akcji "Wilanów". Wczoraj (26.09) minęła 80. rocznica wydarzeń wymierzonych w niemieckich… » więcej 2023-09-27, godz. 07:00 Kalendarium historyczne na dziś 27 września » więcej
133134135136137
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »