Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80. rocznica zastrzelenia Franza Bürkla, kata z…
2023-09-07, 07:30 Autor: IAR/E.Leo/K.Koziełł

80. rocznica zastrzelenia Franza Bürkla, kata z Pawiaka

Miejsce akcji – ulica Litewska przy Marszałkowskiej [fot. Stefan Bałuk/wikipedia/domena publiczna]
Miejsce akcji – ulica Litewska przy Marszałkowskiej [fot. Stefan Bałuk/wikipedia/domena publiczna]
80 lat temu, 7 września 1943 roku, żołnierze Armii Krajowej zastrzelili SS-Oberscharführera Franza Bürkla, znanego z sadyzmu zastępcę komendanta więzienia na Pawiaku.
Akcja oddziału specjalnego Kedywu Komendy Głównej AK "Agat" (od stycznia 1944 - "Pegaz") trwała zaledwie 90 sekund. SS-man został zabity nieopodal swojego domu, na rogu ulic Litewskiej i Marszałkowskiej w Warszawie.

Franz Bürkl był funkcjonariuszem SS na Pawiaku od września 1941 roku. Armia Krajowa wydała na niego wyrok śmierci z powodu okrucieństwa, z jakim traktował więźniów.

Podczas okupacji niemieckiej w pierwszym okresie funkcjonowania Pawiaka więzienie podlegało Wydziałowi Sprawiedliwości Urzędu Generalnego Gubernatorstwa. W marcu 1940 roku Pawiak stał się więzieniem śledczym Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa Dystryktu Warszawskiego, a szczególnie jej Wydziału IV - Tajnej Policji Państwowej, czyli Gestapo. Było to największe więzienie polityczne na terenie okupowanej Polski - polityczne jedynie w założeniach, bo trafiali tam również ludzie przypadkowi z ulicznych łapanek. Według relacji więźniów Pawiaka, Franz Bürkl był jednym z najbardziej bestialskich oprawców. Niejednokrotnie strzelał do więźniów dla samej przyjemności, innych wieszał własnoręcznie. Miał wilczura, którego wykorzystywał do szczucia i zadawania poważnych ran więźniom.

Przeprowadzenie akcji likwidacyjnej powierzono plutonowi podharcmistrza Jerzego Zborowskiego, pseudonim "Jeremi". W grupie mającej zastrzelić Bürkla znaleźli się między innymi Bronisław Pietraszewicz "Lot", Eugeniusz Schielberg "Dietrich", Henryk Migdalski "Kędzior".

Wyrok na jednym z najokrutniejszych gestapowców służących na Pawiaku wykonano 7 września 1943 roku. Dzień później w odwecie za zabicie Bürkla Niemcy rozstrzelali w ruinach getta warszawskiego ponad 30 osób. Zapłaciły one najwyższą cenę, jednak likwidacja Bürkla spowodowała, że na okupantów padł strach - zorientowali się, że nie można bezkarnie mordować i że Polskie Państwo Podziemne jest groźniejsze, niż im się wcześniej wydawało.

Kilka dni po zabiciu sadysty w "Biuletynie Informacyjnym", będącym organem prasowym Polskiego Państwa Podziemnego, umieszczono komunikat: "Dnia 7 IX 43 roku o godz. 9.58 został zastrzelony w Warszawie Oberscharführer Bürkl, komendant Pawiaka, znany ze znęcania się nad więźniami i masakrowania ich".

Dla AK-owców akcja "Bürkl" była bardzo cennym doświadczeniem, które pozwoliło z powodzeniem wcielić w życie inne operacje likwidacji szczególnie niebezpiecznych funkcjonariuszy niemieckiego aparatu terroru. Jedną z nich była słynna akcja zorganizowana 1 lutego 1944 roku przez oddział dywersyjny Kedywu KG AK "Pegaz" na dowódcę SS i Policji Dystryktu Warszawskiego, niemieckiego generała Franza Kutscherę, odpowiedzialnego za masowe egzekucje publiczne w Warszawie. Akcja "Kutschera" odbiła się głośnym echem w całej okupowanej Europie.

Zobacz także

2023-09-04, godz. 08:00 Odsłonięcie i poświęcenie tablicy Witolda Pileckiego w Pyrzycach Przy kościele w Pyrzycach odsłonięto tablicę upamiętniającą rotmistrza Witolda Pileckiego - polskiego bohatera zamordowanego przez władze komunistyczne… » więcej 2023-09-04, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 4 września » więcej 2023-09-03, godz. 10:00 84 lata temu doszło do niemieckiej prowokacji w Bydgoszczy 84 lata temu - 3 września 1939 roku - w Bydgoszczy rozpoczęła się niemiecka akcja dywersyjna, która najpierw doprowadziła do samosądów na ulicach miasta… » więcej 2023-09-03, godz. 07:30 84 lata temu Francja i Wielka Brytania wypowiedziały wojnę Niemcom 84 lata temu, 3 września 1939 roku, Francja i Wielka Brytania wypowiedziały wojnę III Rzeszy. Ograniczyły się jednak do działań dyplomatycznych, nie udzielając… » więcej 2023-09-03, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 3 września » więcej 2023-09-02, godz. 15:58 78 lat temu w Warszawie powstało Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość 78 lat temu, 2 września 1945 roku, w Warszawie powstało Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość, antykomunistyczna organizacja działająca w konspiracji. Została… » więcej 2023-09-02, godz. 10:00 Film "Raport Pileckiego" już w kinach Film "Raport Pileckiego" już w kinach. Fabuła w reżyserii Krzysztofa Łukaszewicza jest inspirowana wydarzeniami z życia Witolda Pileckiego - ukazuje losy… » więcej 2023-09-02, godz. 08:00 Wystawa jak niemieckie koncerny zarabiały na II wojnie światowej Pierwszy raz w wersji polsko-niemieckiej można oglądać przez siedzibą Radia Szczecin wystawę "Gospodarka III Rzeszy". Pokazuje ona, jak duże niemieckie koncerny… » więcej 2023-09-02, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 2 września » więcej 2023-09-01, godz. 10:48 Zmarł Roman Sękowski bibliofil, historyk, znawca heraldyki Pracownik, a następnie przez wiele lat, dyrektor Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Opolu. Był również kierownikiem Działu Zbiorów Specjalnych i Zabytkowych… » więcej
145146147148149
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »