Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80. rocznica zastrzelenia Franza Bürkla, kata z…
2023-09-07, 07:30 Autor: IAR/E.Leo/K.Koziełł

80. rocznica zastrzelenia Franza Bürkla, kata z Pawiaka

Miejsce akcji – ulica Litewska przy Marszałkowskiej [fot. Stefan Bałuk/wikipedia/domena publiczna]
Miejsce akcji – ulica Litewska przy Marszałkowskiej [fot. Stefan Bałuk/wikipedia/domena publiczna]
80 lat temu, 7 września 1943 roku, żołnierze Armii Krajowej zastrzelili SS-Oberscharführera Franza Bürkla, znanego z sadyzmu zastępcę komendanta więzienia na Pawiaku.
Akcja oddziału specjalnego Kedywu Komendy Głównej AK "Agat" (od stycznia 1944 - "Pegaz") trwała zaledwie 90 sekund. SS-man został zabity nieopodal swojego domu, na rogu ulic Litewskiej i Marszałkowskiej w Warszawie.

Franz Bürkl był funkcjonariuszem SS na Pawiaku od września 1941 roku. Armia Krajowa wydała na niego wyrok śmierci z powodu okrucieństwa, z jakim traktował więźniów.

Podczas okupacji niemieckiej w pierwszym okresie funkcjonowania Pawiaka więzienie podlegało Wydziałowi Sprawiedliwości Urzędu Generalnego Gubernatorstwa. W marcu 1940 roku Pawiak stał się więzieniem śledczym Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa Dystryktu Warszawskiego, a szczególnie jej Wydziału IV - Tajnej Policji Państwowej, czyli Gestapo. Było to największe więzienie polityczne na terenie okupowanej Polski - polityczne jedynie w założeniach, bo trafiali tam również ludzie przypadkowi z ulicznych łapanek. Według relacji więźniów Pawiaka, Franz Bürkl był jednym z najbardziej bestialskich oprawców. Niejednokrotnie strzelał do więźniów dla samej przyjemności, innych wieszał własnoręcznie. Miał wilczura, którego wykorzystywał do szczucia i zadawania poważnych ran więźniom.

Przeprowadzenie akcji likwidacyjnej powierzono plutonowi podharcmistrza Jerzego Zborowskiego, pseudonim "Jeremi". W grupie mającej zastrzelić Bürkla znaleźli się między innymi Bronisław Pietraszewicz "Lot", Eugeniusz Schielberg "Dietrich", Henryk Migdalski "Kędzior".

Wyrok na jednym z najokrutniejszych gestapowców służących na Pawiaku wykonano 7 września 1943 roku. Dzień później w odwecie za zabicie Bürkla Niemcy rozstrzelali w ruinach getta warszawskiego ponad 30 osób. Zapłaciły one najwyższą cenę, jednak likwidacja Bürkla spowodowała, że na okupantów padł strach - zorientowali się, że nie można bezkarnie mordować i że Polskie Państwo Podziemne jest groźniejsze, niż im się wcześniej wydawało.

Kilka dni po zabiciu sadysty w "Biuletynie Informacyjnym", będącym organem prasowym Polskiego Państwa Podziemnego, umieszczono komunikat: "Dnia 7 IX 43 roku o godz. 9.58 został zastrzelony w Warszawie Oberscharführer Bürkl, komendant Pawiaka, znany ze znęcania się nad więźniami i masakrowania ich".

Dla AK-owców akcja "Bürkl" była bardzo cennym doświadczeniem, które pozwoliło z powodzeniem wcielić w życie inne operacje likwidacji szczególnie niebezpiecznych funkcjonariuszy niemieckiego aparatu terroru. Jedną z nich była słynna akcja zorganizowana 1 lutego 1944 roku przez oddział dywersyjny Kedywu KG AK "Pegaz" na dowódcę SS i Policji Dystryktu Warszawskiego, niemieckiego generała Franza Kutscherę, odpowiedzialnego za masowe egzekucje publiczne w Warszawie. Akcja "Kutschera" odbiła się głośnym echem w całej okupowanej Europie.

Zobacz także

2024-07-14, godz. 10:10 Obchody rocznicy tragicznej śmierci litewskich lotników W południe w Pszczelniku pod Myśliborzem rozpoczną się uroczystości ku czci litewskich lotników: Steponasa Dariusa i Stasysa Girenasa. » więcej 2024-07-14, godz. 09:00 81 lat temu Stanisław Mikołajczyk został premierem rządu RP na uchodźstwie 81 lat temu, 14 lipca 1943 roku, Stanisław Mikołajczyk, przywódca ruchu ludowego, został premierem rządu RP na uchodźstwie. Tekę premiera objął po śmierci… » więcej 2024-07-14, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 14 lipca » więcej 2024-07-13, godz. 11:00 24 lata temu zmarł Jan Karski, kurier i emisariusz Polskiego Państwa Podziemnego 24 lata temu, 13 lipca 2000 roku, zmarł Jan Karski, prawnik, historyk i dyplomata, podczas II wojny światowej kurier i emisariusz Polskiego Państwa Podziemnego… » więcej 2024-07-13, godz. 09:00 Obchody 614. rocznicy bitwy pod Grunwaldem - rekonstrukcja Tętent koni w galopie i bitewna wrzawa - to będą mogli usłyszeć ci, którzy w sobotę 13 lipca przybędą na pola Grunwaldu. Ponad 1250 rekonstruktorów z… » więcej 2024-07-13, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 13 lipca » więcej 2024-07-12, godz. 15:29 Dzień Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej - nowe ustalenia IPN w sprawie zbrodni niemieckiej W Dniu Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej Instytut Pamięci Narodowej przedstawił nowe ustalenia w sprawie zbrodni niemieckiej z 12 lipca 1943 roku. Po ponad 80… » więcej 2024-07-12, godz. 12:00 Mija 79 lat od Obławy Augustowskiej 79 lat temu, 12 lipca 1945 roku, oddziały Armii Czerwonej, NKWD i Smiersz rozpoczęły na Suwalszczyźnie operację, w której zginęło co najmniej kilkuset… » więcej 2024-07-12, godz. 10:00 Dzień Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej, obchodzony w rocznicę pacyfikacji wsi Michniów 12 lipca przypada Dzień Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej, obchodzony w rocznicę niemieckiej pacyfikacji wsi Michniów w województwie świętokrzyskim. 12 i… » więcej 2024-07-12, godz. 08:00 W Warszawie uczczono ofiary rzezi wołyńskiej W Warszawie upamiętniono ofiary rzezi wołyńskiej. Główna uroczystość odbyła się przy Pomniku Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez nacjonalistów ukraińskich… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »